Το γρήγορο στροβίλισμα των αγορών με την Τουρκία

ΣΕΡΑΦΕΊΜ ΚΩΝΣΤΑΝΤΊΝΊΔΗ

Οι εκλογές στην Τουρκία την ερχόμενη εβδομάδα αποκτούν μια δραματική διάσταση και επειδή η οικονομία της βρίσκεται στο χείλος της αβύσσου. Τα πραγματικά συναλλαγματικά διαθέσιμα είναι ανύπαρκτα, ο πληθωρισμός ίσως σταθεί στο 35%, το βιοτικό επίπεδο των ψηφοφόρων υποβιβάζεται. Η κεντρική τράπεζα χθες (αργία στην Τουρκία) έσπευσε να εκδώσει απόφαση με την οποία καταργεί άλλη που είχε ανακοινώσει την προηγούμενη εβδομάδα. Με την απόφαση εκείνη καθιερώνονταν περιορισμοί σε προκαταβολές μετρητών από πιστωτικές κάρτες αλλά και την πρακτική της αγοράς κοσμημάτων με πιστωτική κάρτα που έκαναν πολίτες για να προστατεύσουν τις οικονομίες τους από τον πληθωρισμό που καλπάζει. Επίσης, περιορίζονταν τα δάνεια σε συνάλλαγμα για εξαγωγές, επενδυτικά δάνεια, αγροτικά δάνεια, εταιρικές πιστωτικές κάρτες, δάνεια σε χρηματοπιστωτικά

ιδρύματα, δάνεια σε καταναλωτές.

Οι τράπεζες έσπευσαν να μειώσουν τα όρια στους λογαριασμούς για υπεραναλήψεις, φρέναραν τα δάνεια και ξαφνικά χθες οι περιορισμοί καταργήθηκαν. Δεν γίνονται αυτά προεκλογικά, αλλά τα προβλήματα μάλλον θα είναι μεγαλύτερα μετά τις εκλογές. Οι εκλογές που ανέδειξαν κυρίαρχο τον πρόεδρο Ερντογάν και τους συμμάχους του, δεν έλυσαν κανένα από αυτά τα προβλήματα αλλά αντίθετα πρόσθεσαν νέα. Εντυπωσιακό παράδειγμα η είσοδος πρώτη φορά στη Βουλή τεσσάρων βουλευτών που εξελέγησαν με το κόμμα Ερντογάν (ΑΚΡ) αλλά ανήκουν στο HÜDA PAR, που ελεύθερα μπορούμε να μεταφράσουμε ως Κόμμα της Ελεύθερης Υπόθεσης. Είναι οργάνωση Κούρδων ισλαμιστών, που υποστηρίζεται από το Ιράν και ορισμένοι την αποκαλούν Χετζμπολάχ της Τουρκίας. Ποιο είναι το πρώτο πρόβλημα; Δεν θέλουν να ορκιστούν βουλευτές

στο «όνομα του τουρκικού έθνους» γιατί δεν θεωρούν ότι ανήκουν σε αυτό. Ισως προτιμούν κάποιον θρησκευτικό όρκο που δεν προβλέπεται.

Οι εκλογές έλυσαν το πρόβλημα του προέδρου που σάρωσε, αλλά η νέα Βουλή όπου κυριαρχούν εθνικιστές και ισλαμιστές, δεν προδιαθέτει θετικά για την οικονομία. Αντίθετα υπάρχουν ενδείξεις για το μοιραίο βαλς με τις αγορές, όπως παρακολουθήσαμε σε άλλες χώρες. Είναι βέβαιον ότι η Τουρκία πρέπει να αποκαταστήσει τη ροή κεφαλαίων από τις αγορές καθώς οι προσωρινές λύσεις με κεφάλαια από πολιτικούς συμμάχους όπως η Ρωσία και το Κατάρ, αθόρυβες κρατικές συνεννοήσεις όπως με την Κίνα, αλλά και διοικητικές παρεμβάσεις δεν προσφέρουν βιώσιμη λύση στις ανάγκες της οικονομίας. Η οικονομία έχει δικούς της κανόνες και μόνον προσωρινά μπορούν να ξεπεραστούν από την πολιτική βούληση, το μεγαλοπρεπές όραμα, τη θέληση του λαού. Λίγο πολύ, όλοι οι λαϊκιστές ηγέτες έχουν παρόμοιες πολιτικές και τελικά βουλιάζουν στο ανέφικτο.

Υπάρχει μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο που «σκέπτονται» οι αγορές μετά την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 2010. Τότε οι μετοχές αναδυόμενων αγορών είχαν υπερτίμημα (premium) επειδή οι αγορές υποβάθμιζαν το πολιτικό ρίσκο και έδιναν προτεραιότητα στις προοπτικές ανάπτυξης, στη μελλοντική κερδοφορία σε έναν κόσμο χωρίς πληθωρισμό, με ελεγχόμενες τιμές ενέργειας. Σήμερα, οι επενδύσεις γίνονται με βάση δείκτες ή είναι επενδύσεις που συνδέονται με δείκτες ή συγκεκριμένα νομίσματα, μέταλλα, μακροοικονομικές εξελίξεις. Η τεχνολογία πληροφορικής, η ταχύτητα των κινήσεων, η ανάγκη για απρόσωπες γρήγορες κινήσεις άλλαξαν τις αγορές. Δεν «χάνουν χρόνο» αξιολογώντας τις εταιρείες, επενδύουν σε καθαρούς αριθμούς, σε δείκτες που εμπεριέχουν (και) επιχειρήσεις.

Το σύστημα δεν παρασύρεται από... λόγια και προεκλογικές υποσχέσεις. Θα περιμένει τα αποτελέσματα των εκλογών στην Τουρκία, τη διαμόρφωση της κυβέρνησης, το όνομα του υπουργού Οικονομικών και θα κινηθεί ταχύτατα. Πολύ πιο γρήγορα από όσο νομίζουν οι αρμόδιοι.

H νέα Βουλή, όπου κυριαρχούν εθνικιστές και ισλαμιστές, δεν προδιαθέτει θετικά για την οικονομία.