Βασιλική Γεωργιάδου Το ΠΑΣΟΚ ως «κόμμα αρμού»
ση όπως άλλες φορές παραμονές εκλογών.
Αυτό ήταν το προσωπικό μου exit poll. Κατάλαβα ότι η κάλπη θα δείξει την πλειοψηφική κοινωνική ανάγκη για σταθερότητα, προβλεψιμότητα και συνέχεια. Είχε φανεί και στην προεκλογική περίοδο ότι η πόλωση ήταν τεχνητή, παραγόμενη από τα κόμματα που δεν ξέρουν να λειτουργούν διαφορετικά, γιατί ο θόρυβος και η ένταση σκεπάζουν το έλλειμμα σκέψης και διορατικότητας.
Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε κάποια σπουδαία πολιτική αφήγηση, ένα σημαντικό διακύβευμα και μεγάλες προσδοκίες, ούτε βέβαια μεταρρυθμιστικό διάβημα και αναζήτηση απαντήσεων στις τεράστιες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας (κλιματική αλλαγή, δημογραφικό, τεχνητή νοημοσύνη, νέα πραγματικότητα στην απασχόληση, δοκιμασία για το κοινωνικό κράτος, διεύρυνση ανισοτήτων κ.ο.κ.).
Η προεκλογική περίοδος ήταν βαρετή, κουραστική, χωρίς έμπνευση και διέγερση του συλλογικού φαντασιακού, με πολιτικές αντιπαραθέσεις στα ρηχά, με επιμονή σε παλιά μοτίβα με μοναδική καινοτομία τη χρήση του TikTok από τους πολιτικούς αρχηγούς και τη μύησή τους στις ψυχαγωγικές εκπομπές.
H πλήξη έφερε την έκπληξη. Οι δημοσκοπήσεις έπεσαν έξω ως προς τη δυναμική της Ν.Δ. που ήταν εντυπωσιακά μεγαλύτερη από όσο είχε προβλεφθεί και ως προς την απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ που ήταν συντριπτικά μικρότερη.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θριάμβευσε, ξεπέρασε τους προκατόχους του στην ηγεσία της Ν.Δ., γίνεται η εμβληματική προσωπικότητα της παράταξής του που αποκαραμανλοποιείται οριστικά.
Ηταν τόσο καλός πρωθυπουργός; Ηταν σίγουρα πολύ καλύτερος από τον Αλέξη Τσίπρα με τον οποίο συγκρινόταν. Είναι τόσο γοητευτική η Ν.Δ.; Είναι οπωσδήποτε τρομακτικός ο ΣΥΡΙΖΑ των τοπικών νομισμάτων και της αύξησης των εισφορών που τους φταίει ο Διονύσης Σαββόπουλος και καλοβλέπουν τους ψηφοφόρους του Κασιδιάρη.
Συντηρητικοποιήθηκε η ελληνική κοινωνία; Ούτε καν. Στην πραγματικότητα δεν είχε άλλη επιλογή που να εγγυάται στοιχειώδη ασφάλεια και προστασία από επικίνδυνα πειράματα και περιπέτειες.
Ο σερβιτόρος που τα λέμε πού και πού ξαφνιάστηκε λιγότερο από μένα. Και όταν του τηλεφώνησα να του πω τα νέα, έβλεπε Ολυμπιακό - Ρεάλ και μου το έκλεισε βιαστικά. Το ελληνικό κομματικό σύστημα δέχθηκε ισχυρούς κλυδωνισμούς μεσούσης της οικονομικής κρίσης. Το σήμα κατατεθέν του κομματικού συστήματος της Μεταπολίτευσης, που ήταν ο ισχυρός δικομματισμός, γνώρισε διαλυτικές τάσεις που απείλησαν τη λειτουργικότητά του και υπέσκαψαν την ποιότητα της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας. Στα ενδιαφέροντα γνωρίσματα της παρούσας εκλογικής αναμέτρησης ανήκει το γεγονός ότι παρότι το άθροισμα πρώτου και δεύτερου κόμματος δείχνει να συντηρεί τα εκλογικά ποσοστά που ο δικομματισμός είχε κατακτήσει στις εθνικές εκλογές του 2019, παρατηρείται ωστόσο μια ουσιώδης αλλαγή στην ισχύ των παραγόντων του δικομματισμού: η μεν Ν.Δ. συντηρεί με άνεση και με αυξητικές τάσεις τα – ούτως ή άλλως– υψηλά ποσοστά που είχε κατακτήσει στην
προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει σημαντική υποχώρηση και καταβύθιση στην εκλογική δύναμή του. Η ραγδαία υποχώρηση της εκλογικής δύναμης του ΣΥΡΙΖΑ είναι τέτοιας έκτασης που υποσκάπτει τη θέση του ως ενός κόμματος του δικομματισμού, το οποίο θα μπορεί πλέον στα ίσια να διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία από τη Ν.Δ. Αυτό συνιστά μια ποιοτική μεταβολή σε ό,τι αφορά τους συσχετισμούς των μέχρι πρότινος παραγόντων της διακυβέρνησης, καθώς η μεν Ν.Δ. ισχυροποιείται, στο πλαίσιο όμως ενός κομματικού συστήματος με πιο εκτεταμένο κομματικό κατακερματισμό, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ αισθάνεται την πίεση του ΠΑΣΟΚ, με τη μεταξύ τους διαφορά να έχει συρρικνωθεί τόσο που να καθιστά τη θέση ανάμεσα στο νούμερο δύο και τρία στο κομματικό σύστημα ρευστή και μεταβαλλόμενη.
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου ανέδειξε ένα διαφορετικό προφίλ σε ό,τι αφορά το τρίτο κόμμα: ενώ στις εκλογές της Μεταπολίτευσης το τρίτο κόμμα είχε συνήθως γνωρίσματα ενός «παραταξιακού κόμματος» (wing party), στην τελευταία αναμέτρηση το τρίτο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ, ενίσχυσε σημαντικά τα ποσοστά του προβάλλοντας το προφίλ ενός «κόμματος αρμού» (hinge party), το οποίο μπορεί να λειτουργήσει συνδετικά στο πλαίσιο του κομματικού συστήματος όχι μόνο συμβάλλοντας στη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά και διεισδύοντας αμφίπλευρα στο εκλογικό κοινό των κομμάτων που το περιβάλλουν (ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ.).
Το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής λειτούργησε ως πολιτική ευκαιρία για περιθωριακά κόμματα της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς που διεκδίκησαν την είσοδό τους στη Βουλή. Ταυτοχρόνως υπέσκαψε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης που υπήρξε ο ιθύνων νους της επιλογής και ψήφισης της απλής αναλογικής από την προηγούμενη Βουλή.
Στα θετικά πρόσημα των εκλογών της 21ης Μαΐου ανήκει η συμμετοχή των Ελλήνων της διασποράς στην εκλογική