Η μεγάλη επιστροφή της χαρακτικής
Η νέα ομαδική έκθεση BURR αποδεικνύει την άνθηση των χειρωνακτικών μέσων στην καλλιτεχνική δημιουργία
«Η αλήθεια είναι ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια άνθηση των πιο χειρωνακτικών μέσων στην καλλιτεχνική δημιουργία», σχολιάζει ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης, συνιδρυτής του εικαστικού χώρου και εργαστηρίου KΟREN. Εκεί αύριο το βράδυ εγκαινιάζεται η ομαδική έκθεση BURR που προσκαλεί το κοινό να προσεγγίσει την τέχνη της χαρακτικής μέσα από το έργο γνωστών, αξιόλογων Ελλήνων καλλιτεχνών με διεθνή παρουσία. Ο ίδιος σπούδασε ζωγραφική, χαρακτική, τυπογραφία και τέχνη του βιβλίου στην ΑΣΚΤ, κι όπως μας λέει, αυτό συνέβη σε μια εποχή που λίγοι φοιτητές διάλεγαν τη χαρακτική για να ειδικευτούν.
Η διαπίστωση λειτούργησε ως κινητήρια δύναμη για τον ίδιο και για κάποιους συμφοιτητές του ώστε να ασχοληθούν με μια τέχνη που έμοιαζε να βρίσκεται σε καθοδική πορεία, και παράλληλα να προσπαθήσουν για την εξωστρέφειά της. «Θέλουμε να γίνει η χαρακτική πιο οικεία σε περισσότερο κόσμο, και οι τεχνικές της δυσκολίες να μη λειτουργούν αποτρεπτικά. Σκοπός μας και επιθυμία είναι αυτό το εντός εισαγωγικών “παραδοσιακό” μέσο να χρησιμοποιείται με έναν όσο το δυνατόν πιο αντισυμβατικό τρόπο», εξηγεί.
Και δεν είναι οι μόνοι που προσπαθούν γι' αυτό, μολονότι στην Ελλάδα παραμένουν σχετικά λίγες οι εκθέσεις χαρακτικής, ενώ είναι περιορισμένη η γνώση τού τι συμβαίνει στη δυναμική διεθνή κοινότητα των χαρακτών. Οπως φαίνεται από τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό Μπιενάλε και Τριενάλε Χαρακτικής ανά τον κόσμο, την οργάνωση εργαστηρίων και τις προσκλήσεις καλλιτεχνών για φιλοξενία (residency), η χαρακτική εξελίσσεται ραγδαία ως εικαστική γλώσσα μέσα από νέες αφηγήσεις και ένα ευρύ φάσμα καινοτόμων διαδικασιών. Παράλληλα, διοργανώνονται εκθέσεις για να παρουσιάσουν στο κοινό και στους θεωρητικούς τέχνης τη σύγχρονη πτυχή της.
Είναι ευτυχής συγκυρία ότι αυτή την περίοδο παρουσιάζεται στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων η αναδρομική έκθεση του χαράκτη Νίκου Δεσεκόπουλου σε διοργάνωση του ΟΠΑΝΔΑ και επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου με έργα που δημιουργήθηκαν από το 1974 μέχρι και σήμερα. Οσο για το KΟREN process space –σε σύλληψη και εισήγηση εργαστηρίου από τον κ. Παπαδοπετράκη–, αποτελεί το επιστέγασμα του ομώνυμου εικαστικού προγράμματος μακράς διαρκείας, που στο πλαίσιό του οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες εξοικειώθηκαν με μια νέα γι' αυτούς εκφραστική γλώσσα ώστε να δημιουργήσουν μια σειρά από καινούργια έργα, διατηρώντας ταυτόχρονα το προσωπικό τους εικαστικό ιδίωμα.
Η Κυριακή Γονή, εικαστικός της νεότερης γενιάς που η δουλειά της συχνά χρησιμοποιεί ψηφιακά μέσα και τη σύμπραξη άλλων τεχνών, είναι μία από τους καλλιτέχνες που δούλεψαν στο εργαστήριο. Με το έργο που δημιούργησε συμμετέχει στην έκθεση BURR μαζί με τη Μάρω Μιχαλακάκου, τον Ζάφο Ξαγοράρη, τον Ηλία Παπαηλιάκη, τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, την Iρένε Ραγκουζίνι, τον Στέφανο Ρόκο, την Κατερίνα Στεφανιδάκη και τον Παντελή Χανδρή.
«Βρήκα πολύ ενδιαφέρον αυτό το άνοιγμα σε μορφές τέχνης πιο “παραδοσιακές”, και επιπλέον το γεγονός ότι έζησα μια περίοδο μαθητείας ώστε να εξοικειωθώ με τις τεχνικές της χαρακτικής», μας λέει η ίδια. Δημιούργησε μια οξυγραφία που σχετίζεται με την ενότητα «Κήπος δεδομένων», και όπως μας εξηγεί, τα βήματα που απαιτούνται για το πέρασμα από το ένα στάδιο των χημικών διεργασιών στο επόμενο αλλά και η προσοχή που χρειάζεται στη χάραξη για την αντιστροφή του λευκού με το μαύρο, της επέτρεψαν να ανακαλύψει μια εικαστική χειρονομία που ανοίγει δυνατότητες για άλλες γραφές.
«Βρήκα πολλά δικά μου πράγματα στην χαρακτική», λέει ο ζωγράφος Ηλίας Παπαηλιάκης. «Με βοήθησε να φτάσω πιο κοντά στην ουσία του σχεδίου που αποτελεί το δικό μου ενδιαφέρον. Η αντίληψη για το πώς σχεδιάζεται μια φόρμα που θα τυπωθεί, η σχέση του λευκού με το μαύρο και του κενού με το γεμάτο, διεύρυνε τα όριά μου», μας εξηγεί.
«Η εμπειρία ήταν δημιουργική, αν και στην αρχή ήμουν διστακτικός, γιατί η χαρακτική είναι μια τέχνη που βασίζεται πολύ στην τεχνική», λέει ο ζωγράφος και καθηγητής στην ΑΣΚΤ Παντελής Χανδρής. Αφού έκανε μερικά πειράματα που δεν τον ικανοποίησαν, στράφηκε στην αναζήτηση ενός τρόπου που δεν θα ήταν προέκταση της καλλιτεχνικής του πρακτικής. Κατέληξε σε μια τεχνική που βρίσκεται στις παρυφές της τυπογραφίας, και του προσέφερε τη χαρά της στιγμής που πάντα αναζητά στο έργο του: την έκπληξη της ανακάλυψης όταν το καλούπι βγαίνει από τη μήτρα.
«Θέλουμε να γίνει πιο οικεία σε περισσότερο κόσμο, και οι τεχνικές δυσκολίες της να μη λειτουργούν αποτρεπτικά», λέει ο Ευριπίδης Παπαδοπετράκης.