Τριγμοί στην παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου

Η αντιπαλότητα με την Κίνα, οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και το πολιτικό θέατρο γύρω από το όριο δανεισμού στις ΗΠΑ κλονίζουν την παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το τελευταίο τρίμηνο του 2022 το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά διαθέσιμα υποχώρησε στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών. Σύμφωνα με τον Στίβεν Τζεν, πρόκειται για αντίδραση στο πάγωμα διαθεσίμων της Ρωσίας, ύψους 640 δισ. δολ., που εξώθησε χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία να αλλάξουν τη σύνθεση των διαθεσίμων τους.

Το πανίσχυρο δολάριο είναι κυρίαρχο στις αγορές εμπορευμάτων γι' αυτό και η Ουάσιγκτον έχει τη δυνατότητα να αποκλείει χώρες παραγωγούς όπως η Ρωσία, η Βενεζουέλα και το Ιράν. Αυτό όμως αλλάζει. Η Ινδία αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο πληρώνοντας με ντιράμ Εμιράτων και ρούβλια. Η Κίνα πληρώνει τη Ρωσία με γουάν για πετρέλαιο, άνθρακα και μέταλλα και η γαλλική Total Energies σε γουάν το LNG που αγόρασε από την κινεζική CNOOC. Στο μεταξύ, το μερίδιο του γουάν στις αγορές συναλλάγματος αυξήθηκε από σχεδόν μηδενικό επίπεδο πριν από 15 χρόνια σε 7%, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Η απεξάρτηση από το δολάριο προϋποθέτει ότι θα αποφασίσουν αυτοβούλως να χρησιμοποιούν άλλα νομίσματα εξαγωγικές και εισαγωγικές επιχειρήσεις, διαπραγματευτές νομισμάτων, εκδότες χρέους και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Είναι μάλλον απίθανο.

Σύμφωνα με την BIS, το δολάριο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 90% των παγκόσμιων συναλλαγών στις αγορές συναλλάγματος, κάπου 6,6 τρισ. δολ. το 2022. Σε δολάρια είναι περίπου το 50% του παγκόσμιου εξωτερικού χρέους, το 59,5% των παγκόσμιων συναλλαγματικών διαθεσίμων και το 50% των πληρωμών διεθνούς εμπορίου. Και όπως επισημαίνει ο Μπάρι Αϊχενγκριν, καθηγητής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, «δεν υπάρχει μηχανισμός που να κάνει τράπεζες, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να αλλάξουν ταυτοχρόνως όλες συμπεριφορά». Είναι γεγονός ότι κανένα νόμισμα δεν φαίνεται υποψήφιο για διάδοχος του δολαρίου, αλλά υπάρχουν πολλές εναλλακτικές που ενδεχομένως θα δημιουργήσουν έναν πολυπολικό κόσμο.

Σύμφωνα με τον Τζέφρι Γου, αναλυτή της ΒΝΥ Mellon, πολλές χώρες συνειδητοποιούν ότι όταν στα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα κυριαρχεί ένα νόμισμα ή δύο, «δεν έχουν επαρκή ποικιλία». Πολλές κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να διασφαλίσουν ποικιλία στα περιουσιακά τους στοιχεία αγοράζοντας εταιρικά ομόλογα, ακίνητα και άλλα νομίσματα. «Η διαδικασία είναι σε εξέλιξη», σχολιάζει ο Μαρκ Τίνκερ, γενικός διευθυντής της Toscafund του Χονγκ Κονγκ, που προεξοφλεί πως «εφεξής το δολάριο θα χρησιμοποιείται λιγότερο στο παγκόσμιο σύστημα».

Το μερίδιο του γουάν στις αγορές συναλλάγματος αυξήθηκε από σχεδόν μηδενικό επίπεδο πριν από 15 χρόνια σε 7%.