Η Τουρκία του Ερντογάν μεταξύ Δύσης και Ρωσίας

ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΏΚΟΥ*

Αν η πολιτική είναι η τέχνη επίτευξης του εφικτού, η εξωτερική πολιτική είναι η τέχνη αξιοποίησης της συγκυρίας. Μετά τις εκλογές στην Τουρκία το πεδίο φαίνεται να ξεκαθαρίζει για τα νέα δεδομένα μέσα στα οποία καλείται να κινηθεί η ελληνική εξωτερική πολιτική στις σχέσεις με τη γείτονα.

Η Αθήνα δεν μπορεί παρά να ανησυχεί για την άνοδο του εθνικισμού στην Τουρκία και τις επιπτώσεις που θα έχει αυτός στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Την ίδια στιγμή, όμως, η πανηγυρική επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τού δίνει τη δυνατότητα να ελέγξει, έως έναν βαθμό, το κύμα του ισλαμικού εθνικισμού που ο ίδιος εξέθρεψε.

Αυτός ο διάχυτος εθνικισμός μάλλον δεν δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την επίλυση των διαφορών με την Ελλάδα, καθώς η Τουρκία συνεχώς προσθέτει νέες. Ωστόσο, ο πρόεδρος Ερντογάν θα μπορούσε να συμφωνήσει σε ένα μορατόριουμ στην ένταση στο Αιγαίο, ώστε να αφαιρέσει ένα από τα πολλά αγκάθια στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.

Με δεδομένη και την προσοχή του Κογκρέσου στο ζήτημα, ένα μόνιμο «πάγωμα» των υπερπτήσεων και των αερομαχιών με την Ελλάδα θα μπορούσε να διευκολύνει την επαναπροσέγγιση των ΗΠΑ με την Τουρκία. Προφανώς, η πρώτη προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Και αν διαβάσει κανείς τη δήλωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν μετά το συγχαρητήριο τηλεφώνημά του στον Ερντογάν, μία άρση του τουρκικού βέτο στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στο Βίλνιους θα μπορούσε να ξεκλειδώσει το αίτημα

της Τουρκίας για απόκτηση και αναβάθμιση των μαχητικών αεροσκαφών F-16.

Είναι σαφές ότι οι σχέσεις με την Τουρκία εντάσσονται πλέον σε μία συναλλακτική λογική δούναι και λαβείν. Σε αυτό το παζάρι, η Δύση προσβλέπει στην Τουρκία για τη συνοχή του ΝΑΤΟ, αλλά και για την επιβολή των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Σε αντάλλαγμα, αυτό που μπορεί να προσφέρει είναι στήριξη της τουρκικής οικονομίας, κάτι που θα έδινε ερείσματα και στην Ελλάδα.

Βεβαίως, η Τουρκία είναι στρατηγικά χρήσιμη και για τη Ρωσία και είναι χαρακτηριστικό ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν επίσης συνεχάρη τον Ερντογάν για την επανεκλογή του, την οποία χαρακτήρισε «απόδειξη της υποστήριξης του τουρκικού λαού στις προσπάθειές του να ενισχύσει την κυριαρχία της χώρας του και να ακολουθήσει μία ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική».

Ο Τούρκος αναλυτής Σονέρ Γκαζαπτάι έκανε μάλιστα μια δημοσκόπηση στο Twitter για το ποια... προσφορά θα διαλέξει ο Τούρκος πρόεδρος: του Μπάιντεν, που όπως εκτιμά θα περιλαμβάνει επίσκεψη στον Λευκό Οίκο, τα F-16 και κεντρικό ρόλο στην επικείμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ, ή του Πούτιν, η οποία θα περιλαμβάνει εκπτώσεις στο ρωσικό φυσικό αέριο και μια συμφωνία για τη Συρία. Η πλειοψηφία θεωρεί ότι η επιλογή του θα είναι... 50-50, ότι δηλαδή θα πάρει και από τους δύο ό,τι μπορεί. Η Ελλάδα επίσης έχει μια ευκαιρία να πάρει από την Τουρκία ό,τι μπορεί.