Από τη Λιλιπούπολη «στα βαθιά» της όπερας και της έθνικ μουσικής
Μία από τις πολλές εξαιρετικές κριτικές που έχει λάβει η Σαβίνα Γιαννάτου για τη δουλειά της –εν προκειμένω από τους Los Angeles Times– αναφέρεται και στη σκηνική παρουσία της, τη συστολή της όταν τραγουδά.
Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για τον τρόπο που παρουσιάζει τον εαυτό της γενικότερα. Η πιο δημοφιλής διεθνώς Ελληνίδα ερμηνεύτρια της world music, «μια θαυμάσια τραγουδίστρια που απέχει από ακκισμούς και επιτηδεύσεις, ούτε χάνει τον εαυτό της σε περιττούς φωνητικούς ακροβατισμούς ή υπερβολικούς συναισθηματισμούς», όπως σημειώνει η κριτικός της ολλανδικής εφημερίδας Trouw, παραμένει σεμνή και αφοσιωμένη στην τέχνη της.
Εχοντας διανύσει περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες στο τραγούδι και πλέον στη σύνθεση, διαθέτει ένα κοινό που την ακολουθεί στις καλοδιαλεγμένες καλλιτεχνικές διαδρομές της από
τη θρυλική «Λιλιπούπολη» –την πρώτη της συνεργασία με τη Λένα Πλάτωνος ως 20χρονη τραγουδίστρια– έως τις συναυλίες με το συγκρότημα Primavera en Salonico, και από τις τζαζ βραδιές σε μικρές σκηνές έως τις ερμηνείες της στο μουσικό θέατρο και στην όπερα.
Για όπερα, και συγκεκριμένα για την παρουσίαση της «Περσεφόνης» του Δημήτρη Μαραγκόπουλου και της Ελλης Παπακωνσταντίνου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, αρχίσαμε να συζητάμε. Πριν φτάσουμε στη Δήμητρα, τον ρόλο που υποδύεται, θυμηθήκαμε τις πρώτες της συμμετοχές
στο λυρικό θέατρο, τότε που ο συνθέτης Νίκος Μαμαγκάκης την «έριξε στα βαθιά» για να ερμηνεύσει την Αρετούσα στον «Ερωτόκριτο» και την Ερωφίλη στην ομώνυμη όπερά του.
«Τότε υποδυόμουν πριγκίπισσες, τώρα ωρίμασα και είμαι η Δήμητρα», λέει χαριτολογώντας. «Οταν ξεκίνησα, ωστόσο, δεν μπορούσα να διανοηθώ ότι θα ανέβω
στη σκηνή. Το οφείλω στον Μαμαγκάκη που με βοήθησε να ανακαλύψω στον εαυτό μου δυνατότητες που δεν ήξερα».
Η προετοιμασία της «Περσεφόνης», που θα παρουσιαστεί για μία και μοναδική βραδιά (1/2) στο Μέγαρο, έχει μια ενδιαφέρουσα οπτική στον μύθο. Με σημείο εκκίνησης την αρπαγή της Κόρης, το έργο προχωράει σε μια άλλη
εξιστόρηση της ζωής υπερβαίνοντας τα όρια του επάνω και του κάτω κόσμου. Η ποιητική αφήγηση εξελίσσεται σε ένα εικαστικό περιβάλλον όπου το ζωντανό βίντεο και η όπερα αλληλεπιδρούν εμπλουτίζοντας το αποτέλεσμα, ένα υβριδικό είδος που η σκηνοθέτις Ελλη Παπακωνσταντίνου αποκαλεί cinematic opera.
Φωνές του κόσμου από την Ινδία, τη Μογγολία, το Θιβέτ, το Μπαλί και τη Μεσόγειο διαπλέκονται με τις φωνές των λυρικών τραγουδιστών και των χορωδών, αλλά και με ηλεκτρονικούς και οργανικούς ήχους. «Ο μύθος συνδέεται με τη γη, και σε αυτή τη σύγχρονη όπερα το προηχογραφημένο υλικό με τις φωνές του κόσμου μοιάζει να αντλεί επίσης από την παράδοση και τους ήχους της γης», σχολιάζει η Σαβίνα Γιαννάτου. Στη Μητέρα Γη επιστρέφει και η Δήμητρα αναζητώντας απεγνωσμένα την Κόρη. «Σιγά σιγά εξαφανίζομαι από τη ζωή, ταξιδεύω στον Αδη όχι ως πρόσωπο, αλλά ως μια ψυχή ανέστια και εξαθλιωμένη»,
εξηγεί. Στην ερμηνεία της υπάρχουν αυτοσχεδιαστικά φωνητικά μέρη. Το ιδιαίτερο ηχόχρωμα της φωνής της αποτέλεσε βασικό στοιχείο της επιλογής της για τον ρόλο.
Τι έχει μάθει έπειτα από σαράντα χρόνια σπουδής πάνω στο τραγούδι και στη μουσική, τη ρωτώ. «Εμαθα να ακούω με άλλους τρόπους», απαντά. «Από τότε που ξεκίνησα, έχει εξελιχθεί ο τρόπος που τραγουδάω. Η ενασχόλησή μου με τη free jazz μου έδωσε μια πλούσια “παλέτα”, άνοιξε το πεδίο στο οποίο κινούμαι φωνητικά και στην πορεία εμπλουτίστηκε επίσης η αισθητική μου. Ετσι έμαθα και εκτίμησα άλλου είδους φωνές από τη δική μου, φωνές που στο παρελθόν δεν θα καταλάβαινα».
«Σαν ποια;» τη ρωτάω. «Σαν τη Μαρίκα Παπαγκίκα», λέει, αποδεικνύοντας τις εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ παράδοσης και σύγχρονης μουσικής.
H Σαβίνα Γιαννάτου μιλάει στην «Κ» για την «Περσεφόνη» του Δημήτρη Μαραγκόπουλου και της Ελλης Παπακωνσταντίνου.