Περί συνεπιμέλειας και γάμου ομοφύλων
μισή ύλη της «Καθημερινής» της Κυριακής 21/1/2024 ήταν αφιερωμένη στο νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια. Θυμάται κανείς αναπόφευκτα το αμέσως προηγούμενο νομοσχέδιο ρύθμισης του οικογενειακού δικαίου, αυτό της λεγόμενης συνεπιμέλειας, που έφερε προς ψήφιση στη Βουλή την άνοιξη του 2021 η προηγούμενη κυβέρνηση, επίσης της Ν.Δ. Τότε η «Καθημερινή» ήταν πολύ φειδωλή με την κάλυψη του θέματος και επιφυλακτική ως προς τη στάση της. Εδινε φωνή στις ποικίλες αντιρρήσεις, στην «άλλη πλευρά», που εξέφραζε ενδοιασμούς ή και ευθείες αντιρρήσεις για το θέμα, έδινε επίσης τον λόγο σε σχετικούς επιστήμονες, που και αυτοί ενίοτε εξέφραζαν σχετικούς ενδοιασμούς. Τώρα για το νέο νομοσχέδιο του οικογενειακού δικαίου δεν υπάρχει άλλη πλευρά να φιλοξενηθεί ούτε σχετικές επιστημονικές απόψεις. Είναι ένα θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η συζήτηση τελειώνει εκεί ουσιαστικά. Και δικαίως. Δεν ήταν όμως άραγε θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων η συνεπιμέλεια, δηλαδή η μη αυθαίρετη αφαίρεση ενός αστικού δικαιώματος, της επιμέλειας από τον ένα γονέα στις ελληνικές δίκες επιμέλειας;
Αν δεν ήταν, γιατί τότε η συνεπιμέλεια, με τη μία ή την άλλη μορφή της, ισχύει σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. και στις περισσότερες προοδευμένες χώρες του κόσμου; Γιατί το επιχείρημα ότι 36 χώρες στον κόσμο έχουν ήδη θεσμοθετήσει για τον γάμο και την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών είναι τώρα ισχυρό, ενώ το σχετικό για τη συνεπιμέλεια των ετερόφυλων δεν ήταν; Πώς τώρα τα κόμματα της Αριστεράς και της
Κεντροαριστεράς είναι υπέρ του νομοσχεδίου για τα ομόφυλα ζευγάρια, όταν τα ίδια κόμματα ήταν μαζικά αντίθετα στο νομοσχέδιο της συνεπιμέλειας; Μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του νέου νομοσχεδίου ήταν λάβροι πολέμιοι της συνεπιμέλειας, και αναρωτιέμαι τι θα ισχύει στην περίπτωση του διαζυγίου ενός ομόφυλου ζευγαριού με παιδιά. Θα ισχύει ή όχι η συνεπιμέλεια; Μα προηγουμένως το ζήτημα ήταν ότι η μητέρα έχει μια ειδική σχέση με τα παιδιά (η λεγόμενη βιοκοινωνική υπεροχή της μητέρας, κατά τον Αρειο Πάγο) και δικαιούται περισσότερη επιμέλεια. Με τα ίδια κριτήρια και μόνο η θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ανδρών θα ήταν προβληματική. Θα αποτελούνταν μήπως οι οικογένειες αυτές από βιοκοινωνικά υποδεέστερους γονείς; Ή μήπως θα αποτελούνται από δυνητικά κακοποιητικούς γονείς, καθώς το έτερο επιχείρημα ενάντια στη συνεπιμέλεια ήταν η κακοποιητική συμπεριφορά των ανδρών; Θα διακρίνονται και πάλι οι γονείς σε πρωτεύοντα (γονέα με τον οποίο το παιδί διαμένει) και δευτερεύοντα όπως στον νόμο για τη συνεπιμέλεια, και θα παίρνει ο δεύτερος μόνο το ένα τρίτο του χρόνου του παιδιού όπως ορίζει ο νυν νόμος; Kαι ποιος θα είναι πρωτεύων και δευτερεύων στις περιπτώσεις που δεν θα υπάρχει μητέρα; Ισως το νέο νομοσχέδιο να είναι μια καλή ευκαιρία να αντιληφθούμε μια για πάντα ότι δεν υπάρχουν υποδεέστεροι γονείς και ότι τα δικαιώματα είναι αδιαπραγμάτευτα αλλά δεν είναι και à la carte. ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΑΝΏΛΗΣ Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστήμιο της Βιέννης