Η πλατεία Ελευθερίας γίνεται πάρκο μνήμης του Ολοκαυτώματος
Η επιμνημόσυνη δέηση (Ασκαβά) με τους ψαλμούς του Δαυίδ και η κατάθεση στεφάνων στις καθιερωμένες ετήσιες εκδηλώσεις της Εθνικής Ημέρας Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος θα είναι από τις τελευταίες που θα τελεστούν την ερχόμενη Κυριακή επί του οδοστρώματος της λεωφόρου Νίκης. Η πλατεία Ελευθερίας σύντομα θα απελευθερωθεί από τα Ι.Χ. και το Μνημείο Ολοκαυτώματος θα πάρει τη θέση που του αρμόζει στο κέντρο ενός τόπου μαρτυρίου. Η ανάπλαση της εμβληματικής πλατείας, για την οποία χύθηκε τόση μελάνη σχετικά με τη αδιανόητη απόφαση του τέως δημάρχου Κωνσταντίνου Ζέρβα να επαναφέρει, έστω προσωρινά, το υπαίθριο πάρκινγκ στον χώρο της, «παγώνοντας» (Νοέμβριο 2021) ένα έργο ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας της διοίκησης Γιάννη Μπουτάρη, αποτέλεσε προτεραιότητα της νεοεκλεγείσας δημοτικής αρχής.
Από τις πρώτες μέρες της ανάληψης των καθηκόντων του, ο δήμαρχος Στέλιος Αγγελούδης έδωσε το πράσινο φως να ξεκινήσουν οι διαδικασίες με την επικαιροποίηση των τευχών για τη δημοπράτηση του έργου, καθώς, όπως διευκρινίζει στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Τεχνικών έργων, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Κινητικότητας Πρόδρομος Νικηφορίδης, οι τιμές σε
σχέση με το 2017 έχουν αλλάξει και το κόστος, όπως εκτιμά, θα είναι τουλάχιστον 30% ακριβότερο από τον αρχικό προϋπολογισμό.
Η χρηματοδότησή του, ωστόσο, έχει εξασφαλιστεί από το Πράσινο Ταμείο. Η ανάπλαση της πλατείας θα υλοποιηθεί βασισμένη στη μελέτη των αρχιτεκτόνων Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλου και Κωνσταντίνου Χαραλαμπίδη, η οποία το 2013 είχε κερδίσει το πρώτο βραβείο (σε σύνολο 131 προτάσεων) στον σχετικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό.
Μία δεκαετία έχει παρέλθει από τότε, αλλά το έργο δεν προχώρησε, παρά τη μετατροπή της πλατείας σε εργοτάξιο
τον Μάρτιο του 2019 για τις προκαταρκτικές εργασίες και την αρχαιολογική ανασκαφή. Η μελέτη βγήκε πλέον από το συρτάρι και όπως εκτιμάται, αν δεν προκύψουν ενστάσεις και προσφυγές, δεν αποκλείεται να υπάρξει ανάδοχος του έργου ακόμη και εντός του 2024. Στην τελική της μορφή με ελάχιστες τροποποιήσεις, η πλατεία, ως πάρκο μνήμης και αναψυχής, θα αναδεικνύει «την εγκλωβισμένη και ξεχασμένη ιστορικότητα του χώρου με χειρισμούς εύληπτους, κατανοητούς και χρηστικούς
και παρεμβάσεις», αναφέρει στην «Κ» ο αναπληρωτής καθηγητής Αρχιτεκτονικής Θεμιστοκλής Χατζηγιαννόπουλος.
Μια συστάδα αειθαλών δένδρων κάτω από την οποία θα φιλοξενείται το κύριο μέρος του αστικού εξοπλισμού, δάπεδα από φυσικούς λίθους οι οποίοι θα καλύπτουν και τους περιμετρικούς δρόμους Βενιζέλου και Ι. Δραγούμη, θα συνθέτουν τη νέα εικόνα της πλατείας έκτασης επτά στρεμμάτων. Τον τόπο μαρτυρίου θα επισημαίνουν το Μνημείο Ολοκαυτώματος που θα μεταφερθεί στο κέντρο της πλατείας και ένα ηλιακό ρολόι. Πρόκειται για μια μεταλλική στήλη ύψους 30 μέτρων, η οποία, τοποθετημένη στη γωνία Λ. Νίκης και Βενιζέλου όπου βρίσκεται σήμερα το Μνημείο Ολοκαυτώματος, θα ρίχνει τη σκιά της σε επιδαπέδιες επιγραφές πάνω στις οποίες θα αναγράφονται τα ιστορικά γεγονότα της πόλης που έχουν συνδεθεί με τη μαρτυρική πλατεία.
Η πλατεία Ελευθερίας, μολονότι οφείλει το όνομά της στις διαδηλώσεις των Νεότουρκων (1908), έχει ταυτιστεί με «Μαύρο Σάββατο» της 11ης Ιουλίου 1942, που στιγμάτισε καθοριστικά την ιστορία της. Στον χώρο της οι ναζιστικές δυνάμεις κατοχής συγκέντρωσαν 8.500 Εβραίους άνδρες ηλικίας 18-45 ετών και τους υπέβαλαν δημόσια σε εξευτελιστικά μαρτύρια πριν τους οδηγήσουν σε εξαναγκαστικά έργα. Εκείνο το «Μαύρο Σάββατο» ήταν η αρχή του τέλους για τον αφανισμό του εβραϊκού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης στα κρεματόρια της ναζιστικής Γερμανίας. Στο μνημείο-γλυπτό των αδελφών Glid, όπου το Ολοκαύτωμα αποτυπώνουν μια επτάφωτος λυχνία, τυλιγμένη σε φλόγες με ένα πλέγμα ανθρώπινων σωμάτων, θα ρίχνει τη σκιά του το ηλιακό ρολόι κάθε χρόνο την 11η Ιουλίου, στη μνήμη των 49.000 δολοφονημένων Θεσσαλονικέων Εβραίων, βγάζοντας την πόλη από τη σιωπή και τη λήθη του πιο αποτρόπαιου εγκλήματος του 20ού αιώνα.
Η νέα δημοτική αρχή της Θεσσαλονίκης δίνει το πράσινο φως για την ανάπλαση της εμβληματικής πλατείας που λειτουργούσε ως χώρος στάθμευσης Ι.Χ.