Nα συνδέσουν τα F-16 με τον τερματισμό της κατοχής στην Κύπρο

Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν γνωστοποίησε επίσημα το αντάλλαγμα που συμφωνήθηκε με την Τουρκία προκειμένου να άρει το βέτο που προέβαλλε σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Ο Λευκός Οίκος διαβίβασε επιστολές στα μέλη του Κογκρέσου, ζητώντας τους να εγκρίνουν την πώληση στην Τουρκία αεροσκαφών F-16 αξίας 20 δισ. δολαρίων. «Ο πρόεδρος Μπάιντεν [και] ο υπουργός Εξωτερικών Μπλίνκεν ήταν πολύ σαφείς ως προς την υποστήριξή μας στον εκσυγχρονισμό του στόλου των F-16 της Τουρκίας, τον οποίο θεωρούμε ως βασική επένδυση στη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ», εξήγησε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η συμφωνία αυτή είναι λάθος σε πολλά επίπεδα. Η Τουρκία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει τα F-16 για να παρενοχλήσει τους γείτονές της παρά για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αντιμετωπίζει τον Ρώσο

πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ως απειλή για την Ευρώπη, τη δημοκρατία ή την ειρήνη, αλλά ως έναν επιχειρηματικό εταίρο. Ο Ερντογάν επιθυμεί να ενισχύσει τον τουρκικό στρατό, αλλά όχι με τον τρόπο που αναγνωρίζουν ο Μπάιντεν ή ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ. Ο στόχος του Ερντογάν στην απόκτηση αμερικανικού στρατιωτικού υλικού δεν είναι η διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ, αλλά η ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανιών της Τουρκίας. Το γεγονός ότι ο γαμπρός του, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, είναι

πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και CTO της τουρκικής στρατιωτικής κατασκευάστριας εταιρείας Baykar δεν είναι τυχαίο. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ μπορεί να δέχονται υποσχέσεις από τους Τούρκους ομολόγους τους ότι δεν θα αναπτύξουν τα μαχητικά αεροσκάφη για επιθετικές ενέργειες, όπως έκαναν το 2020 για να υποστηρίξουν την αιφνιδιαστική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν κατά των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά αυτές οι εγγυήσεις δεν έχουν νόημα από τη στιγμή που η Τουρκία παράγει μαζικά τα δικά της πολεμικά αεροσκάφη.

Ενώ ο Μπάιντεν επιδιώκει να επισπεύσει την πώληση των F-16 για να διασφαλίσει ότι ο Ερντογάν θα υπογράψει πραγματικά τη νομοθεσία που ενέκρινε το –ελάχιστης εξουσίας– Κοινοβούλιό του, η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Τουρκίας και να πάρουν την οδό της σκληρής διπλωματίας. Παρουσιάζεται εδώ μια ευκαιρία. Πρώτον, δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την πώληση των F-16. Ο Ερντογάν δεν μπορεί να προβάλει διαμαρτυρία γι' αυτό: η κυβέρνησή του χρειάστηκε 22 μήνες για να εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, παρά τις πολλαπλές υποσχέσεις ότι θα το έκανε στο μεταξύ.

Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν και οι δύο θέση στο θέμα. Η Ελλάδα έχει λόγους να ανησυχεί δεδομένης της συχνής παραβίασης του ελληνικού εναέριου χώρου από την Τουρκία και των υπερπτήσεων πάνω από ελληνικό έδαφος. Ο Ερντογάν σταμάτησε αυτές τις προκλήσεις για να προσεταιριστεί τη Δύση, προκειμένου να λάβει οικονομικό πακέτο διάσωσης και να προωθήσει την προσπάθειά του για περισσότερα όπλα, αλλά θα μπορούσε εύκολα να τις επαναλάβει. Αντί να προωθήσει τη διαλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ, ο Μπάιντεν κινδυνεύει να ανοίξει τον δρόμο για έναν πόλεμο εντός του ΝΑΤΟ.

Στην Κύπρο συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και την εθνοκάθαρση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη απορρίπτουν τη νομιμότητα της δράσης της Τουρκίας, αλλά δεν κάνουν τίποτα για να την ανατρέψουν.

Τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία έχουν κι αυτές μοχλούς πίεσης. Με την επέκταση του κόλπου της Σούδας και την αμερικανική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη, η Ελλάδα έχει καταστεί στρατηγικά ισότιμη με την Τουρκία. Ο αριθμός των στρατευμάτων δεν είναι το παν. Η Κύπρος, από την πλευρά της, έχει εξελιχθεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα για τις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις και την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου. Oταν ο Μπάιντεν αποχωρήσει από την εξουσία και ο απεσταλμένος του για θέματα ενέργειας, Aμος Χόχσταϊν, επιστρέψει στον ιδιωτικό τομέα, η αμερικανική υποστήριξη θα στραφεί πιθανότατα ξανά στον αγωγό EastMed.

Η ελληνική και η κυπριακή κυβέρνηση θα μπορούσαν επομένως να υποστηρίξουν στο Κογκρέσο ότι εάν ο Μπάιντεν επιθυμεί έγκριση για την πώληση των F-16, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να συνδέσουν την παράδοση των αεροσκαφών με την απόσυρση των τουρκικών δυνάμεων από την κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Η Τουρκία θέλει 40 μαχητικά αεροσκάφη και διαθέτει 40.000 στρατιώτες κατοχής στο νησί. Γιατί να μη νομοθετηθεί ότι μπορεί να παραλάβει 20 F-16 όταν αποσύρει τα στρατεύματά της και τα άλλα 20 όταν επαναπατρίσει τους 250.000 Τούρκους που έχουν εγκατασταθεί στο νησί, καθιστώντας τους γηγενείς Κύπριους μουσουλμάνους μειονότητα σε μια ζώνη που ο τουρκικός στρατός υποτίθεται ότι δημιούργησε για την προστασία τους.

Η Τουρκία είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει τα F-16 για να παρενοχλήσει τους γείτονές της παρά για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Η Αθήνα και η Λευκωσία διαθέτουν μοχλούς πίεσης.

Ο Ερντογάν πιστεύει ότι είναι ανώτερος επειδή κερδίζει από τις κρίσεις που δημιουργεί. Η λειτουργία του ΝΑΤΟ αλλά και η ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και η ηθική δικαιοσύνη απαιτούν από την Ελλάδα και την Κύπρο να τον διαψεύσουν. Eλληνες και Κύπριοι αξιωματούχοι μπορεί να διαπιστώσουν ότι αν το ζητήσουν αρκετά συχνά και δυνατά, το Κογκρέσο μπορεί να συμφωνήσει.