Η στάση της Ιεραρχίας
Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου συναντά τη σθεναρή αντίδραση της Εκκλησίας ήδη πριν από την ολοκλήρωσή του. Για την Εκκλησία είναι θέμα αρχής. Ο γάμος για αυτήν δεν αντιμετωπίζεται ως δικαιοπραξία ή απλώς ως πράξη ιδιωτικής ευσέβειας, αλλά αποτελεί μυστήριο, γεγονός που συνέχει όλη τη ζωή της Εκκλησίας, για αυτό, ως γνωστόν, τους πρώτους αιώνες ήταν συνδεδεμένος με τη Θεία Ευχαριστία. Στο πλαίσιο αυτό, συγκαλείται το τριήμερο 19-21 Ιανουαρίου 1982 σε έκτακτη συνεδρίαση η Ι. Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος για να ασχοληθεί με το ζήτημα, μετά τη συνάντηση εργασίας που είχαν στις 16 Ιανουαρίου οι αρμόδιες επιτροπές Πολιτείας και Εκκλησίας που συγκροτήθηκαν σχετικώς. Προηγείται ενημέρωση του επισκοποσυνοδικού σώματος από τον μητροπολίτη Δημητριάδος (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών) Χριστόδουλο, ο οποίος, ως εισηγητής, επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι, για λόγους συνταγματικής συνέπειας προς το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας, η Πολιτεία επιβάλλεται να εισαγάγει και τον πολιτικό γάμο ως εναλλακτική λύση για όσους δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να τελέσουν θρησκευτικό γάμο, διάφορο όμως ζήτημα συνιστά η υποχρεωτικότητά του για όλους ανεξαιρέτως.
Ακολούθως, αποφασίστηκαν ομοφώνως τα εξής: «[...] γάμος εἶναι μυστήριον καί του στοιχεῖον κανονικῆς καί νομίμου συστάσεως αὐτοῦ. [...] τούτου πολιτικός γάμος κατά τήν διδασκαλίαν τῆς μόνον πορνείαν καί μοιχείαν καί παραβίασιν τῆς δογματικῆς της περί Μυστηρίων διδασκαλίας». Αν και δηλώνει η Εκκλησία ότι ανέχεται τον πολιτικό γάμο για όσους αρνούνται την ιερότητά του, αποφαίνεται ότι «οἱ τελοῦντες πολιτικόν γάμον θέτουν μόνοι των τῆς
[...], [αυτής] αὐτῶν καί στεροῦνται τῶνεὐλογιῶν καί τῶνεὐχῶν της». Αξίζει να αναφερθεί ότι δεν τους απομακρύνει η Εκκλησία από τους κόλπους της, αλλά θεωρείται ότι οι ίδιοι με τη στάση τους τίθενται εκτός Εκκλησίας. Μάλιστα, στο πλαίσιο διαφώτισης της κοινής γνώμης για το ζήτημα, η Ι. Σύνοδος εξέδωσε τον Φεβρουάριο 1982 σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο «Προς το Λαό», υπό τον τίτλο «Εκκλησία και Πολιτικός Γάμος», όπου αποτυπώνει τη θέση της για τον πολιτικό γάμο, αναδεικνύοντας τις ποικίλες συνεπαγωγές και συνάφειές του από τη δική της οπτική.