Η πόλη -τραύμα

Ανεβαίνω τα σκαλάκια της οδού Αγρας, αριστερά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, όπως το βλέπουμε από την Αρδηττού. Ησυχο, γραφικό στενό με τη μάντρα του Σταδίου στο δεξί χέρι. Εκεί βρίσκεται το σπίτι του Σεφέρη. Ο δρομάκος καταλήγει σε πεζόδρομο. Στο άνοιγμά της η Αγρας βγάζει στην Αρχιμήδους, «φάτσα» με την παλιά ταβέρνα του «Βυρίνη». Στο Μετς.

Προχθές την προσοχή μου έκλεψε ένα γκράφιτι (ή ταγκ) στην τσιμεντένια βάση ενός μπαλκονιού. Λίγα μέτρα πιο κάτω το ξανασυναντώ: μαύρη μπογιά πάνω σε έναν γκρίζο τοίχο. Εγραφε: PTSD.

Post-Traumatic Stress Disorder. Μετατραυματικό Σύνδρομο Αγχους. Δεν το έχω ξανασυναντήσει σε αθηναϊκό δρόμο είτε ως παράσταση γκράφιτι είτε ως ταγκ, δηλαδή υπογραφή κάποιου street artist.

Αυτό θα είχε ενδιαφέρον: κάποιος που υπογράφει ως Μετατραυματικό Σύνδρομο Αγχους. Ορος, έννοια με τη δική της – τραυματική– ιστορία.

Το Μετατραυματικό Σύνδρομο Αγχους είναι όρος που επικράτησε μετά το 1980. Αφορά τα ψυχικά τραύματα που προκύπτουν από την εμπειρία της μάχης. Αυτό που κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο χαρακτηρίστηκε «Σοκ της οβίδας» (Shell Shock) και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο μετονομάστηκε σε «Κόπωση της μάχης» (Combat Fatigue), σήμερα έχει πάρει αυτή την πιο σύνθετη κλινική ονομασία.

Πλέον το PTSD συνδέεται με την έκθεση σε οποιοδήποτε συμβάν ενδέχεται να αφήσει το αποτύπωμά του στον ψυχισμό με τη μορφή χρόνιου τραύματος: σε επιζήσαντες φυσικής καταστροφής, τρομοκρατικού χτυπήματος, δυστυχήματος, βαριάς νόσου, κακοποίησης.

Πριν από χρόνια η Ισραηλινή ψυχίατρος-ψυχοθεραπεύτρια δρ Εντνα Φόα μού περιέγραφε πώς ξεκίνησε τις έρευνές της πάνω στο PTSD εργαζόμενη με γυναίκες που είχαν πέσει θύματα βιασμού.

«Εως το 1980 περίπου», μου έλεγε, «ο όρος ήταν συνδεδεμένος αποκλειστικά με τον πόλεμο. Μετά το Βιετνάμ, όμως, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι, ανεξαρτήτως του γεγονότος, τα συμπτώματα είναι λίγο πολύ τα ίδια, είτε έχει κανείς βρεθεί στο πεδίο της μάχης είτε έχει κακοποιηθεί».

Να γνωρίζει άραγε ο ανώνυμος «γκραφιτάς» τι ακριβώς γράφει όταν γράφει σε έναν τοίχο «PTSD»; Πολύ περισσότερο, αν υιοθετεί αυτό το ακρωνύμιο ως την καλλιτεχνική του υπογραφή;

Μάλλον ναι. Και υπό αυτή την έννοια, το ίχνος του σηματοδοτεί κάτι για την ίδια την πόλη; Μια Αθήνα με ψυχικά τραύματα; Ή, αλλιώς, οι κάτοικοί της με PTSD;

Θα αντιτείνει κάποιος: Τι να πει ο κάτοικος της Μαριούπολης; Ή της Γάζας; Είδαμε, ωστόσο, ότι το μετατραυματικό σύνδρομο είναι πλέον ανεξάρτητο από το σοκ μιας βομβαρδισμένης πόλης.

Ισως ο ανώνυμος street artist να βλέπει τη ζωή στην Αθήνα σαν μια απέραντη, υπέροχη πληγή. Από αυτές με τις οποίες μαθαίνεις να ζεις. Δεν συνηθίζονται αλλά γίνονται κομμάτι μας. Κυρίως, γίνονται ιστορίες. Η ιστορία μας.