Η Αθηναϊκή Τριλογία
Το θέμα της επείγουσας αποκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην οδό Πανεπιστημίου, που ανέδειξε πρόσφατα η «Κ», δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ανεξάρτητα από το συνολικό θέμα της Αθηναϊκής Τριλογίας. Κατ' επέκταση, το ζήτημα της ανάδειξης αυτής της κληρονομιάς αγγίζει το σύνολο του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας, που παραμένει κατακερματισμένο και κυριευμένο από αυτοκίνητα και χάσματα παραβατικότητας και κατάχρησης του δημοσίου χώρου.
Είναι ένα ζήτημα προτεραιοτήτων και αξιών. Αρκεί να δει κανείς την πίσω όψη της Τριλογίας στην οδό Ακαδημίας, όπου επί πολλές δεκαετίες είναι αυτό που είναι, αρκεί να δει κανείς την οδό Ρήγα Φεραίου, ανάμεσα στην Ακαδημία και στο Πανεπιστήμιο, ή την οδό Ιπποκράτους στο πλάι της Βιβλιοθήκης. Είναι σαφές πως ουδέποτε η ελληνική πολιτεία και κοινωνία αντιλήφθηκε τι είναι η Αθηναϊκή Τριλογία, τι συμβολίζει, τι απαιτήθηκε για να δημιουργηθεί και τι διαρκές κεφάλαιο είναι για το κύρος και την οικονομία της χώρας.
Αυτή η απογοητευτική κατάσταση εντείνεται αν σκεφτούμε πως το κύρος της σύγχρονης Αθήνας μετριέται κυρίως από τις αφίξεις στο αεροδρόμιο και σε ανακατασκευές ούτως ή άλλως μέτριων παλαιών κτιρίων σε εξίσου μέτρια σύγχρονα κτίρια. Ομως η Αθήνα θα έκανε πραγματικά θετική εντύπωση στα διεθνή μέσα αν ανακοίνωνε μια διαφορετική ιεράρχηση. Να αναδείξει το παλίμψηστο της δικής της Ιστορίας με γνώμονα πλέον τις σύγχρονες παραμέτρους: την ευρύτατη φύτευση δέντρων, την αντιμετώπιση των ενεργοβόρων ταρατσών και την εφαρμογή του νόμου στην κυκλοφορία και στη στάθμευση.
Η Αθήνα αυτής της διαχρονίας και ποικιλίας έχει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ότι είναι μοναδική στον κόσμο. Η Αθηναϊκή Τριλογία, που έδωσε το έναυσμα για τις σκέψεις αυτές, συνδέεται με μια σειρά από διεθνή θέματα: την εθνογένεση, τη σφυρηλάτηση εθνικής ταυτότητας, τα ευρωπαϊκά δίκτυα αρχιτεκτόνων, χορηγών και καλλιτεχνών, τις ελληνικές παροικίες στο Λονδίνο και στη Βιέννη, τον νεοκλασικισμό ως κίνηση εκσυγχρονισμού και προόδου, τα ιδεώδη ενός νεαρού έθνους, τη φιλοδοξία ένταξης στον τότε προηγμένο κόσμο.
Αλλά πέραν αυτών, τα κτίρια της Τριλογίας είναι αριστουργήματα. Και η Ελλάδα διαχρονικά τα αντιμετωπίζει σαν να υπήρχαν πάντα εκεί. Υπήρξε τεράστια επένδυση κονδυλίων, πνεύματος και μόχθου για να δημιουργηθούν. Και η προστασία τους είναι εθνική υποχρέωση.