Η Κάρμεν, με το βλέμμα του παιδιού που αγνοεί τι σημαίνει «ματσίσμο»
Εφθασε στο ραντεβού μας αργοπορημένος και απολογήθηκε πολλές φορές για την ακούσια ασυνέπειά του: ερχόμενος στην Ελλάδα, ξέχασε να αλλάξει την ώρα στο ρολόι του. Διόλου παράξενο με τόσα ταξίδια. Τον συναντήσαμε την πρώτη ημέρα της γνωριμίας του με τους χορευτές του μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, οι οποίοι παρουσιάζουν μια νέα παραγωγή του μπαλέτου «Κάρμεν» σε δική του χορογραφία.
Αν και Σουηδός, ο χορευτής και χορογράφος Γιόαν Ινγκερ έχει υιοθετήσει την ταυτότητα του κοσμοπολίτη. Ή του νομάδα, όπως θέλουν να λένε οι χορευτές για τον εαυτό τους περιγράφοντας μια ζωή με μια μικρή βαλίτσα στο χέρι. Μετά την πολύχρονη συνεργασία του Ινγκερ με το Nederlands Dans Theater, πρώτα ως χορευτής σε ηλικία 23 ετών και στη συνέχεια ως χορογράφος, ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Μπαλέτου Κούλμπεργκ στη Στοκχόλμη, ενώ από το 2008 εργάζεται ως ανεξάρτητος χορογράφος δημιουργώντας χορογραφίες για πολλούς θιάσους σε όλο τον κόσμο. «Εχω πολύ εμπιστοσύνη στον χορό, γιατί ενώ στις άλλες τέχνες οι συντελεστές αγωνίζονται να προσελκύσουν ένα νεανικό κοινό, στις παραστάσεις χορού υπάρχουν πάντοτε νέοι που επικοινωνούν με τη σκηνή χάρη στη βιωματική γλώσσα της μουσικής και του σώματος», λέει στη συνομιλία μας, και ακολουθώντας τον στην πρόβα καταλαβαίνουμε εύκολα από πού πηγάζει η αισιοδοξία του. Στη δική του εκδοχή της «Κάρμεν» κυριαρχεί το νεανικό στοιχείο. Η 20μελής ομάδα των χορευτών έχει πολυεθνική ταυτότητα και στην πλειονότητά τους, το σφρίγος της ηλικίας τους. Αλλωστε και το μυθιστόρημα του Προσπέρ Μεριμέ, πάνω στο οποίο βασίστηκε ο Ινγκερ για να δημιουργήσει την «Κάρμεν» του, διακατέχεται από τον ρομαντισμό του έρωτα, την παραφορά της νεότητας και των συναισθημάτων.
«Ποιος είναι ο πρωταγωνιστής στη δική σας απόδοση της “Κάρμεν”;» τον ρωτάμε. «Ο Δον Χοσέ», απαντά, «ο οποίος, αποδεχόμενος κατ' ανάγκη την ελεύθερη φύση της αγαπημένης του, παίρνει τον δρόμο προς την Κόλαση, ωθούμενος από τα πρωτόγονα ένστικτά του: το πάθος και την εκδίκηση. Η Κάρμεν είναι μια γυναίκα ελεύθερη, είναι η δύναμη της φύσης, με την οποία ο Δον Χοσέ θα συγκρουστεί μέχρι θανάτου, επειδή είναι αδύνατον να την υποτάξει. Υπάρχει ένα στοιχείο μυστηρίου σε αυτόν τον χαρακτήρα, στο “ματσίσμο”, που γίνεται εγκληματικός».
Ετσι, το θέμα της βίας τοποθετείται στο επίκεντρο της διάσημης ιστορίας, και αυτό συμβαίνει μέσα από τη ματιά ενός παιδιού που, όπως λέει ο χορογράφος, «είναι ανοιχτό στη ζωή». Καθώς η πρόβα ξεκινάει, μπροστά στην κλειστή αυλαία εμφανίζεται ένα λευκοντυμένο αγόρι –το υποδύεται η μικροκαμωμένη Αλίσια Τάουνσεν από το corps de ballet– που παίζει με την μπάλα του. Η παρουσία του παιδιού θα μας βοηθήσει να παρακολουθήσουμε τη δράση της ιστορίας μέσα από το φίλτρο της αθωότητας.
Ποια είναι η στιγμή που αυτό το αγοράκι θα χάσει την αφέλειά του και θα εγκλωβιστεί στο τετράγωνο, αυστηρό σχήμα του άνδρα Δον Χοσέ, αναρωτιέται ο Ινγκερ, ενορχηστρώνοντας μια παράσταση γήινη, βασισμένη στο νεοκλασικό λεξιλόγιο. Τα απλά κοστούμια υπηρετούν τη σαφήνεια και την κινησιολογική εκφραστικότητα της χορογραφίας για ένα έργο αφηγηματικού χαρακτήρα, το οποίο είναι δημιούργημα ενός χορογράφου που συνήθως δουλεύει με αφηρημένες φόρμες.
Τελικά, στη χορογραφία του Ινγκερ, η μπαλετική εκδοχή της «Κάρμεν» των Σεντρίν - Μπιζέ, σε νέα ενορχήστρωση του Αλβαρο Ντομίνγκεθ Βάθκεθ, «συνομιλεί» με την πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Μαρκ Αλβαρεθ. Τη δημιουργία υπογράφει ο Ούρτσι Αράνμπουρου και τη δραματουργία ο Γκρέγορ Ακούνια-Πολ.
Ο χορογράφος Γιόαν Ινγκερ μιλάει στην «Κ» για την παραγωγή που ανεβάζει με το μπαλέτο της ΕΛΣ.