Νάιλον κοστούμια και φάλτσα καραόκε
Τι είναι όλο αυτό το «μοντέρνο τσίρκο» που λιάζεται στα all-inclusive ξενοδοχεία τού υπερβολικά δημοφιλούς ελληνικού καλοκαιριού; Πώς κινείται ο μηχανισμός της διασκέδασης των τουριστών αυτών – που αποτελείται από μεσήλικα ζευγάρια, στην πλειονότητά τους; Οι ανιματέρ, που διοργανώνουν κάθε βράδι σόου, κάνουν τη δουλειά των ονείρων τους, σε ιδανικές συνθήκες; Ο μυθοπλαστικός καμβάς της Σοφίας Εξάρχου στο «Animal», που θα προβάλλεται στις αίθουσες από την ερχόμενη Πέμπτη, 8 Φεβρουαρίου, είναι κοινωνικά σχεδιασμένος και υπαρξιακά ενδοσκοπικός. Η κριτική επιτροπή του διεθνούς Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που της απένειμε τον Χρυσό Αλέξανδρο (ύστερα από τρεις δεκαετίες σε ελληνική παραγωγή) δεν εκτίμησε μόνο την (αναμφίβολη) σκηνοθετική δεξιοτεχνία της, αλλά και τη θεματική διεισδυτικότητά της.
Ο,τι κυλάει στην επιφάνεια είναι φαντασμαγορικά παρακμιακό, αλλά η μεγαλύτερη έκπτωση δεν είναι στα χάρτινα ντεκόρ, στα νάιλον κοστούμια, στα –δήθεν– κωμικά σκετς και στα φάλτσα καραόκε, που γεμίζουν την υπαίθρια σκηνή του ξενοδοχείου κάθε βράδυ. Είναι στην εγκλωβισμένη ζωή αυτών των νέων ανθρώπων, που επιστρέφουν τα καλοκαίρια στο ίδιο σημείο (όχι στο ίδιο μέρος) χωρίς να έχουν δυνατότητα διαφυγής. Τους ρουφάει η φθορά, που επιτείνεται από ένα περιβάλλον που διαφημίζει αυτό ακριβώς που δεν υπάρχει: τη χαρά.
Η Κάλια είναι η αρχηγός της ομάδας, η «παλιά» (η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, βραβευμένη, δικαίως, για την ερμηνεία της) που μαζί με τον Σίμο εκπαιδεύουν, κατά κάποιο τρόπο διευθύνουν, τους νεοφερμένους· όλοι τους είναι μέλη μιας ιδιότυπης, παράταιρης οικογένειας. Καθώς το καλοκαίρι κορυφώνεται και η πίεση αυξάνεται, οι νύχτες τους γίνονται σκληρές και η ασφυκτική αγωνία της Κάλιας, μαζί και ο αγώνας της για να αντέξει, αποκαλύπτεται στο σκοτάδι. Αλλά όταν ανάψουν ξανά τα φώτα, το σόου θα πρέπει να συνεχιστεί. «I can boogie, boogie woogie all night long», ο ύμνος της ντίσκο (τέλη του '70), είναι και το τραγούδι της δικής της συναισθηματικής κορύφωσης. Στον ξέφρενο ρυθμό του θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση... «Yes sir, I can boogie / but I need a certain song».
Το «κέφι», λέει με τον τρόπο της, η Σοφία Εξάρχου, δεν εκβιάζεται. «Πώς είναι να φοράς το ίδιο κοστούμι, να παίζεις τους ίδιους ρόλους και να εκτελείς το ίδιο πρόγραμμα με ενέργεια και χαμόγελο κάθε μέρα;» αναρωτιέται. «Εκεί όπου γυρίζουν τα γρανάζια της “Live your myth in Greece” φαντασίωσης», οι εργασιακές συνθήκες, μέσα από την εικόνα των, μπροστά και πίσω από τη σκηνή, animateurs, απέχουν πολύ από την αξιοπρεπή διαβίωση. Τι είδους σχέσεις και συμπεριφορές αναπτύσσονται στην ομάδα μέσα σε αυτό το περιβάλλον; Εκτός από το φθηνό αλκοόλ που αποκοιμίζει –διπλασιάζοντας παράλληλα– την απελπισία, τι άλλο ρέει ανάμεσά τους; Κάποια στιγμή η Κάλια, χωρίς να γυρίσει το κεφάλι της, λέει στον Σίμο: «Σε κατάλαβα από τη μυρωδιά... Μυρίζεις αλκοόλ, με ιδρώτα από σκετσάκι και λίγη μοκέτα, μούχλα, λίκρα, λίκρα...». Είναι και αυτό μέρος του ελληνικού
Εκεί όπου γυρίζουν τα γρανάζια της «Live your myth in Greece» φαντασίωσης, κινείται η βραβευμένη ταινία της Σοφίας Εξάρχου «Animal».
καλοκαιριού. Το «άρωμα» μιας στυφής, αναπόδραστης πραγματικότητας. Είναι το «beautiful» που επαναλαμβάνει μηχανικά η Κάλια, ως ενθάρρυνση στους τουρίστες για να τους εμψυχώσει στον χορό και στο τραγούδι, ως «νανούρισμα» στον εαυτό της. Μια ρουτίνα βημάτων και κινήσεων, μια λέξη που εκφέρεται χωρίς καμία συμμετοχή.
Ο κόσμος που υπηρετεί τον μύθο του ελληνικού καλοκαιριού είναι τόσο κοντά και τόσο μακριά μας. Τους βλέπουμε, αλλά και δεν τους «βλέπουμε». Μπορεί να ακούμε τις ιστορίες τους, να διαβάζουμε σε ρεπορτάζ για «εργασιακή εξουθένωση», για «συνθήκες γαλέρας», για «επισφάλεια». Το «Animal» δεν είναι ντοκιμαντέρ. Είναι όμως το ψυχογράφημα μιας πραγματικότητας. Με ορατή διασκέδαση και αόρατη απελπισία. Ή μήπως το αντίθετο; Εξαρτάται από ποια πλευρά, εν γένει, παρακολουθείς τη ζωή. Αν είσαι, δηλαδή, ανιματέρ ή τουρίστας.