Αστική γεωγραφία στη Δροσοπούλου και στα πέριξ
Στους δρόμους και στα δρομάκια από την Ιωάννου Δροσοπούλου και πάνω, γύρω και πέρα από την Αγίας Ζώνης, σε αθηναϊκές κοιλάδες που γλείφουν τα όρια της Κυψέλης, σε χαράδρες αστικές που κρύβουν αναρίθμητες οικογενειακές αναμνήσεις, βρίσκω συχνά όλα αυτά τα κοιτάσματα ενός τρόπου ζωής, που σε σπαράγματα στέκει σήμερα πετρωμένος. Είναι ένα ορυχείο.
Είχα περπατήσει από τη Φωκίωνος Νέγρη και την Επτανήσου, σε εκείνο το σημείο, που σφύζει από ζωή, σε ολοένα και πιο ήρεμες και γαλήνιες αστικές οδούς με κατεύθυνση τα Πατήσια. Είχα πάρει την Αγίας Ζώνης, πέρα από το πεζοδρομημένο κομμάτι, με όλη εκείνη την πεπαλαιωμένη συνοικιακή κουλτούρα της, με τις σειρές των πολυκατοικιών, κάποιας ηλικίας και αυτές, να σπάζουν κατά τόπους από μικρότερα σπίτια (όπως το «καστανό» διώροφο στον αριθμό 45, μια εξαίρεση αστικού ήθους).
Στη γωνία Αγίας Ζώνης και Αστυπαλαίας, η θέα σε υποχρεώνει
να ανακόψεις τον βηματισμό σου. Στη δεξιά πλευρά, σκαρφαλωμένα σπίτια και πολυκατοικίες, οδηγούν στα υψώματα. Εκεί, ακριβώς στη γωνία, σκέφτεσαι ότι αποχαιρετάς αυτό το ιδιαίτερο σπίτι, που στέκει στη γωνία... Nα χτίστηκε, άραγε, λίγο πριν από τον πόλεμο; Οι σκεπαστοί εξώστες στους δύο ορόφους του δίνουν έναν αέρα ημιτελούς, σαν παγωμένη ποίηση, το θερμό κεραμιδί, σαν από πηλό, αποτυπώνεται σε παραθυρόφυλλα και πλίνθους διακόσμησης, η κόκκινη σιδερένια εξώθυρα επί της Αγίας Ζώνης είναι σφυρήλατη με κύκλους, σαν εργόχειρο.
Πιο πάνω, τα σπίτια στην ανηφόρα της Αστυπαλαίας, είναι μια αλληλουχία μεσοπολεμικού αστισμού, όπως τον επινόησε και τον έζησε η αθηναϊκή συνοικία. Στέκομαι στην εξώπορτα στον αριθμό 37. Είναι πράσινη, με φεγγίτη, και επτά σειρές σφυρηλατημένων φατνωμάτων. Μήπως είναι μια όψη της αστικής λαογραφίας; Μήπως είναι μια διείσδυση της λογιοσύνης
στα μικροαστικά υψίπεδα της Αθήνας;
Πιο πάνω, η οδός Ανάφης έτσι όπως κατρακυλάει προς τη Δροσοπούλου, μας χαρίζει εκείνη την ανεπιτήδευτη ομορφιά του αθηναϊκού μέτρου. Σειρά οι μεσοπολεμικές προσόψεις. Ισόγεια και διώροφα. Στον αριθμό 19, μια ακόμη έκφραση αξιοπρέπειας σε ένα θύρωμα με άρτια γεωμετρία και αρμονία, μια συμπύκνωση ώριμου σχεδιασμού.
Η Ιωάννου Δροσοπούλου είναι –και λόγω μήκους– ένα ανοικτό, δωρεάν μάθημα συγκρότησης της συνοικιακής αρχιτεκτονικής από τα βάθη του 20ού αιώνα. Περπατώ και ζω εκείνα τα πενήντα χρόνια: 1920-1970. Θα άρεσε σε όποιον έχει περιέργεια για τη φύση των πόλεων. Και αυτή η φύση δεν έχει πάντα σχέση με αυτό που αποκαλούμε αισθητικά άρτιο ή τερπνό.
Η Δροσοπούλου έτσι όπως αρμολογεί αυτήν τη γοητευτική διαδρομή με γνώμονα την ανάγκη και με οδηγό την οικονομία και το μέτρο, απελευθερώνει και όλη
εκείνη την έκφραση του αθηναϊκού μέσου όρου. Είναι όμως μέσος όρος (διατύπωση κάπως υποτιμητική) όλη αυτή η κληροδοτημένη αστική παράδοση, που στέκει παραγκωνισμένη;
Oταν βρίσκω την αύρα της οδού Καλλιφρονά, έχοντας πλέον επιστρέψει στην ακτίνα και την ενδοχώρα της εκκλησίας της Αγίας Ζώνης, ξέρω πως εδώ υπάρχει αυτή η σπάνια πυκνότητα μεσοπολεμικών κατοικιών, χτισμένων γύρω στο 1925-1928, και από τις δύο πλευρές της Δροσοπούλου.
Στη σειρά οι προσόψεις και οι εξώθυρες. Σταχυολογώ: στην πλευρά με τους ζυγούς αριθμούς, η χρωματική παλέτα του γαλανόλευκου και της βαθιάς ώχρας αντανακλάται στην απέναντι πλευρά με τα κεραμιδί και τις καστανές επιδερμίδες. Στον αριθμό 116, θαυμάσιες σιδεριές στην εξώπορτα με τα λεηλατημένα ρόπτρα (όπως παντού). Στο 114, φυσική αρμονία κατά τον αθηναϊκό τύπο. Στο 112, θαυμάσιες δίδυμες πόρτες. Η αυθεντική Αθήνα.