Φουρτούνες για τα υπεράκτια αιολικά
Αντιδράσεις τοπικών φορέων και επιχειρηματιών, από την Κρήτη και το Αιγαίο μέχρι την Κέρκυρα και τα Διαπόντια Νησιά
Αντιμέτωπο με νέους περιορισμούς, πέραν αυτών που επέβαλαν αρχικά γεωπολιτικά κριτήρια, όπως η μη επέκταση των χωρικών υδάτων πέραν των έξι μιλίων στο Ανατολικό Αιγαίο και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του ΓΕΕΘΑ, βρίσκεται το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.
Το σχέδιο αυτό προέκυψε από την πρωταρχική αξιολόγηση των περιοχών που επικρατούν ισχυροί άνεμοι και τα βάθη νερού δεν είναι απαγορευτικά και επί αυτών των περιοχών εφαρμόστηκαν 17 κριτήρια αποκλεισμού βάσει σαφών και θεσμοθετημένων περιορισμών χωροταξικού χαρακτήρα, ώστε να αποφευχθούν επιπτώσεις σε άλλες χρήσεις των θαλάσσιων αυτών περιοχών. Ωστόσο, από την Κρήτη και το Αιγαίο μέχρι την Κέρκυρα και τα Διαπόντια Νησιά του Ιονίου, δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, ομοσπονδίες και σύλλογοι τουριστικών καταλυμάτων, ξενοδόχοι και σειρά περιβαλλοντικών οργανώσεων με υπερβάλλουσα ευαισθησία για τις επιπτώσεις στα ψάρια και τα πουλιά, συγκροτούν τα πρώτα μέτωπα κατά της ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων, με κάποιους να προετοιμάζουν και προσφυγές για να προσβάλουν τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, βάσει της οποίας έχουν οριοθετηθεί οι δυνητικές περιοχές ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Ενημέρωση
Το ζήτημα, αν και έχει θορυβήσει τις αρμόδιες αρχές και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, εκτιμάται επί του παρόντος ως διαχειρίσιμο. Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται πρωτίστως στο γεγονός ότι οι ίδιοι οι αρμόδιοι φορείς έχουν κατανοήσει ότι δεν έχει επικοινωνηθεί επαρκώς το πρόγραμμα, με αποτέλεσμα να έχει καλλιεργηθεί η εντύπωση ότι οι θάλασσες στις προτεινόμενες περιοχές θα κατακλυστούν από ανεμογεννήτριες.
ΥΠΕΝ και ΕΔΕΥΕΠ είναι έτοιμοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ενημέρωση φορέων και κατοίκων, ξεκινώντας από την Κρήτη όπου έχουν εκδηλωθεί οι πιο ηχηρές αντιδράσεις. Το εθνικό πρόγραμμα προβλέπει την εγκατάσταση στην Κρήτη συνολικά 800 MW υπεράκτιας αιολικής ισχύος, τα 600 MW στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού μεταξύ Αγ. Νικολάου και Σητείας και τα 200 MW ανατολικά της Σητείας. Η Κρήτη είναι η περιοχή με το καλύτερο
αιολικό δυναμικό σε ολόκληρη τη Μεσόγειο και η δυνατότητα της αξιοποίησής του θα κρίνει συνολικότερα την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος.
Οι αντιδράσεις των φορέων, που εκφράστηκαν και στη διαβούλευση της ΣΜΠΕ θα αξιολογηθούν και θα ληφθούν υπόψη στα επόμενα βήματα του σχεδιασμού της ΕΔΕΥΕΠ, που περιλαμβάνει σύμφωνα με τον νόμο και έναν νέο κύκλο τεχνικών και περιβαλλοντικών μελετών ανά περιοχή. Σ' αυτό το στάδιο θα ληφθούν υπόψη επιπλέον περιορισμοί μέσα από διάλογο και συναντήσεις στις περιοχές πλησίον των έργων.
Ανταποδοτικά οφέλη
Στη φαρέτρα των επιχειρημάτων του ΥΠΕΝ θα είναι και γενναία ανταποδοτικά οφέλη. Μεταξύ άλλων εξετάζεται η δωρεάν παροχή ρεύματος, έως και η δυνατότητα συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας, μέσω ενεργειακής
κοινότητας, ως εταίρος στην επιχείρηση διαχείρισης του πάρκου. Το ΥΠΕΝ έχει εντάξει στη συζήτηση της ανταποδοτικότητας και τους επενδυτές, οι οποίοι θα μπορούσαν για παράδειγμα, όπως αναφέρουν αρμόδια στελέχη, να αναλάβουν την ανέγερση μιας νοσοκομειακής μονάδας ή μιας μονάδας αφαλάτωσης.
Το δεύτερο «μέτωπο» με το οποίο αναμετράται το εθνικό πρόγραμμα είναι ο ηλεκτρικός χώρος. Η δυνατότητα αφενός του εθνικού δικτύου να μεταφέρει την υπεράκτια αιολική παραγωγή και αφετέρου την εξαγωγή της προς την Κεντρική Ευρώπη, αφού η εγχώρια ζήτηση δεν μπορεί να καλύψει την πλεονάζουσα παραγωγή ΑΠΕ. Η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ αγγίζει σήμερα τα 12 GW, ενώ όρους σύνδεσης αναμένουν έργα συνολικής ισχύος 35 GW. H ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις δυνατότητες εξαγωγής πράσινης ενέργειας προς τα μεγάλα καταναλωτικά κέντρα της Ευρώπης και με την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης που σχεδιάζει ο ΑΔΜΗΕ, Ελλάδας- Γερμανίας, η οποία όμως βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο ωριμότητας.
Ενίσχυση δικτύου
Το δίκτυο είναι ο παράγοντας που θα βάλει τους δικούς του περιορισμούς στο εθνικό πρόγραμμα
και η άσκηση αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη με τη στενή συνεργασία ΑΔΜΗΕ και ΕΔΕΥΕΠ και αποτελεί μέρος μιας συνολικότερης άσκησης για την επιλογή των καταλληλότερων περιοχών που θα αναπτυχθούν τα πρώτα έργα συνολικής ισχύος 1,3 GW, με την ΕΔΕΥΕΠ να επιδιώκει γεωγραφική διασπορά. Τα υπόλοιπα κριτήρια είναι το αιολικό δυναμικό, η ποιότητα του πυθμένα της θάλασσας και φυσικά οι αντιδράσεις. Στόχος είναι η ταχεία ωρίμανση τεσσάρων πέντε θαλάσσιων οικοπέδων με κοινά χαρακτηριστικά, ώστε να αποφευχθεί συνωστισμός επενδυτών σε κάποια έργα που θα θεωρούνται πιο αποδοτικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή πορεία του προγράμματος. «Μπορεί, για παράδειγμα, ένα έργο να εμφανίζεται ελκυστικότερο από άλλα με βάση το αιολικό δυναμικό, αλλά εάν δεν καταφέρει να πιάσει το ελάχιστο μέγεθος λόγω ηλεκτρικού χώρου να πέσει κατηγορία», όπως αναφέρουν στην «Κ» αρμόδια στελέχη, εξηγώντας γιατί είναι αναγκαία μια ολιστική προσέγγιση του ζητήματος.
Επενδυτικό ενδιαφέρον
Ο σχεδιασμός σ' αυτή τη φάση λαμβάνει υπόψη του και το επενδυτικό ενδιαφέρον το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες, αυξάνεται. Ενημέρωση για το ελληνικό πρόγραμμα υπεράκτιων αιολικών πάρκων ζήτησαν τις
τελευταίες ημέρες δύο ακόμη εταιρείες, μία ευρωπαϊκή και μία εξ Ανατολών, ενώ σταθερό παραμένει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων ξένων και ελληνικών εταιρειών, που έχει εκφραστεί πολύ πριν δημοσιευθεί το εθνικό πρόγραμμα.
Για το ΥΠΕΝ και τον υπουργό Θόδωρο Σκυλακάκη η επιτυχία του προγράμματος ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων αποτελεί, κατά δήλωσή του, «προσωπικό στοίχημα». Σ' αυτή την κατεύθυνση προωθεί νομοθετική ρύθμιση στη Βουλή προκειμένου να αλλάξει το καταστατικό της ΕΔΕΥΕΠ και να της δοθεί ευελιξία κινήσεων για την επιτάχυνση των έργων. Η νομοθετική ρύθμιση θα δίνει τη δυνατότητα στην ΕΔΕΥΕΠ να συμμετέχει στο κεφάλαιο υφιστάμενων ή νέων επιχειρήσεων, καθώς και κοινοπραξιών και γενικότερα φορέων που αναλαμβάνουν, υλοποιούν ή διαχειρίζονται ενεργειακά έργα, είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο, τα οποία είναι συναφή με τους σκοπούς της εταιρείας. Θα μπορεί επίσης να δανειοδοτεί τέτοιες επιχειρήσεις, να εγγυάται υπέρ αυτών, να εκδίδει ομολογιακά δάνεια, να συμμετέχει στο κεφάλαιο επιχειρήσεων που έχουν δανειοδοτηθεί από αυτήν. Ακόμη, θα προβλεφθεί η δυνατότητα να συμβάλλεται με ελληνικά ή και ξένα χρηματοοικονομικά ιδρύματα για τη χρηματοδότηση
των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων, καθώς επίσης και να συμμετάσχει σε έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας.
Οι πιο μεγάλες αντιδράσεις έχουν εκδηλωθεί στην Κρήτη, περιοχή με το καλύτερο αιολικό δυναμικό σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Οι μελέτες
Η ρύθμιση θα δώσει τη δυνατότητα στην ΕΔΕΥΕΠ να συμμετάσχει σε ένα SPV που θα «τρέξει» τις τεχνικές μελέτες, ιδίως βυθού, ανεμολογικών, γεωτεχνικών, γεωφυσικών, κυματολογικών, περιβαλλοντικών κ.λπ., που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Στόχος είναι τα έργα που θα επιλεγούν να έχουν «ωριμάσει» μέχρι μπουν οι επενδυτές, να διασφαλιστεί δηλαδή ότι δεν θα προκύψει κάποιο περιβαλλοντικό εμπόδιο στην πορεία και παράλληλα να αποφευχθεί η συμφόρηση και η επιβάρυνση των περιοχών με τις διαφορετικές μελέτες από κάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή, ενώ παράλληλα θα επιτευχθούν και οικονομίες κλίμακος. Οι μελέτες θα χρηματοδοτηθούν αρχικά με εθνικούς πόρους και στη συνέχεια τα δεδομένα που θα ανακτηθούν (ανεμολογικά, βυθομέτρηση θαλασσών κ.λπ.) θα διατεθούν στους επενδυτές έναντι αμοιβής για να καλυφθούν οι πόροι που θα έχουν δοθεί, διαδικασία που θα αποτελέσει όρο συμμετοχής στους διαγωνισμούς οι οποίοι θα ακολουθήσουν για την παραχώρηση των θαλάσσιων οικοπέδων.