To Κατά Ματθαίον και οι ευνούχοι

Ευνουχίζω στη μη κυριολεκτική εκδοχή πάει να πει αποδυναμώνω κάποιον, του στερώ ισχύ ή αρμοδιότητες, τον περιθωριοποιώ κ.λπ.

Η αυθεντική, πολυεθνική, κάστα των ευνούχων έγραφε επί αιώνες δική της ιστορία, με τα μέλη της να διαπρέπουν προσφέροντας ευρείες υπηρεσίες σε χώρες διαφορετικών πολιτισμών, πολιτικών συστημάτων και θρησκειών: από τους Ασσυρίους, τους Πέρσες και τους Αιγυπτίους έως τους Κινέζους, Κορεάτες, Βιετναμέζους, Ινδούς κ.ά. Οι τεχνικές ευνουχισμού (έργο που αναλάμβαναν όχι πάντα εξειδικευμένοι), όπως και τα εργαλεία διέφεραν, αλλά εάν συμφωνείτε ας μην μπούμε σε γλαφυρές περιγραφές. Και στις τρεις πιο γνωστές μας αυτοκρατορίες – Ρωμαϊκή, Βυζαντινή και Οθωμανική– αυτοί οι εκτετμημένοι (μουνουχισμένοι, αν προτιμάτε) ανταπέδιδαν με το παραπάνω την εμπιστοσύνη των αφεντάδων τους. Διέπρεπαν ως οικιακοί βοηθοί, στρατιώτες, αοιδοί σε χαμαιτυπεία, ψαλμωδοί σε ναούς, φρουροί υψηλών προσώπων, ιερείς, εξ απορρήτων αξιωματούχων, επόπτες σε χαρέμια, παιδαγωγοί, αγγελιαφόροι κ.ά. Ακόμη κι εκείνοι που τιμωρήθηκαν με ευνουχισμό για βαριές ανομίες είτε ως αιχμάλωτοι πολέμου, εφόσον αποδείκνυαν ειλικρινή μεταμέλεια μπορούσαν να σταδιοδρομήσουν σε ζηλευτές θέσεις.

Στους βυζαντινούς χρόνους, μαζί με τη στροφή πολλών άξιων στον μοναχισμό, υπήρξε αυξημένη ζήτηση ευνούχων στον κρατικό μηχανισμό και από αυτούς οι πιο ευφυείς, καλλιεργημένοι ή αδίστακτοι έφθαναν πολύ ψηλά, αναλαμβάνοντας κορυφαία καθήκοντα στο παλάτι, επηρεάζοντας ακόμη και τη βούληση αυτοκρατόρων. Ανατριχιαστικό: γονείς που αγωνιούσαν για την επαγγελματική αποκατάσταση των αγοριών τους τα συνόδευαν μετά πόνου σε καταξιωμένους ευνουχιστές, επενδύοντας στο μέλλον. Το να γίνει κάποτε το παιδί παρακοιμώμενος, πρωτοβεστιάριος ή θησαυροφύλακας, παρά τον σκληρό διαγκωνισμό, δεν ήταν άπιαστο όνειρο. Παρότι αχίλλειος πτέρνα τους ήταν η αδυναμία στο μαύρο χρήμα, κάποιοι αναρρήθηκαν έως τον πατριαρχικό θρόνο ή τιμήθηκαν ως στρατηγοί, όπως ο –επί Ιουστινιανού– πολυνίκης Ναρσής.

Υπάρχει και στην Καινή Διαθήκη μνεία στους ευνούχους. «... δεν χωρεί εις το μυαλό και εις την καρδιά όλων ο λόγος της αγαμίας, αλλ' εκείνοι μόνον τον νιώθουν και τον εγκολπώνονται, εις τους οποίους έχει δοθή από τον Θεόν ως χάρισμα να μείνουν άγαμοι [...] διότι υπάρχουν ευνούχοι που από την κοιλίαν της μητέρας των εγεννήθηκαν έτσι· και συνεπώς είναι φύσει ανίκανοι να έλθουν εις γάμον· και υπάρχουν ευνούχοι που ευνουχίσθησαν από τους ανθρώπους· και είναι άλλοι ευνούχοι, που διά του σωφρονισμένου λογισμού ευνούχισαν τον εαυτό τους δι' αυτοπροαιρέτου αποχής από τον γάμον και αυστηράς εγκρατείας. Αυτοί παραμένουν παρθένοι διά να εργασθούν χωρίς κανένα περισπασμόν διά την βασιλείαν των ουρανών και διά να την κερδήσουν ευκολώτερον».

Στο παραπάνω –αλληγορικό– απόσπασμα ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (κεφ. ιθ΄) παραθέτει Λόγο Κυρίου.