Υπόθεση Φίλμπι: φιλία ή ιδεολογία;
Στο ενδιαφέρον ένθετο της «Καθημερινής» με θέμα τον Ψυχρό Πόλεμο, υπάρχει το κείμενο της κυρίας Ελένης Μπράατ που αναφέρεται στο «Μεγάλο παιχνίδι της κατασκοπείας». Από ένα τέτοιο κείμενο δεν θα μπορούσε να λείψει η υπόθεση του Κιμ Φίλμπι, του γνωστού υψηλόβαθμου στελέχους της SIS (Secret Intelligence Service) που στρατολογήθηκε στη δεκαετία του 1930 από την KGB. Μοιραία το μυαλό μου πήγε στην τηλεοπτική σειρά «A spy among friends», με τις καταπληκτικές ερμηνείες των Ντάμιεν Λιούις και Γκάι Πιρς. Η προμετωπίδα όλων των επεισοδίων είναι μια φράση του Ε. Μ. Φόστερ «μεταξύ πατρίδας και φίλων ελπίζω να έχω το σθένος να προδώσω την πατρίδα μου», ενδεικτική ενός κλίματος που επικρατούσε σε κύκλους του βρετανικού κατεστημένου και της βρετανικής διανόησης την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Ο Φίλμπι κίνησε τις υποψίες των βρετανικών και των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών όταν δύο στενοί φίλοι και συνεργάτες του, οι Μπέρτζες και Μακλίν, αυτομόλησαν στη Σοβιετική Ενωση. Ο Φίλμπι ήταν τότε, το 1951, επικεφαλής της SIS στις ΗΠΑ. Ο Νίκολας Ελιοτ ήταν συνάδελφος του Φίλμπι και στενός φίλος του. Οταν η SIS τον έστειλε (1963) για να τον ανακρίνει στη Βηρυτό όπου είχε εγκατασταθεί, ο Ελιοτ πρωτίστως ήθελε να μάθει αν υπήρχε πέμπτος κατάσκοπος των Σοβιετικών στην ΜΙ6.
Ομως, σε όλη την ανάκριση κυριαρχούσε το πνεύμα μιας φιλίας 30 ετών που προδόθηκε. Ο Ελιοτ ποτέ δεν συγχώρησε τον Κιμ Φίλμπι γιατί επέλεξε να προδώσει τη φιλία τους και όχι την ιδεολογία του. Ο Ελιοτ δεν υπήρξε μαρξιστής και αγνοούσε τη δύναμη της ιδεολογίας που σαρώνει αντιστάσεις και τσακίζει και τις τελευταίες γραμμές άμυνας που έχει ο άνθρωπος. Χαρακτηριστικά, όταν ο Σοβιετικός χειριστής του Φίλμπι του υπενθυμίζει ότι είναι κατάσκοπος, αυτός οργισμένος τον διακόπτει, φωνάζοντας: «δεν είμαι κατάσκοπος, είμαι κομμουνιστής».
Ο Νίκολας Ελιοτ για να μην προκληθούν χαοτικές καταστάσεις στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και για να μη διαταραχθούν
Ιστορίες στρατοπέδων και κατασκοπείας και η δύναμη της ιδεολογίας, που σαρώνει αντιστάσεις και τσακίζει και τις τελευταίες γραμμές άμυνας που έχει ο άνθρωπος.
κι άλλο οι ήδη τεταμένες σχέσεις της MI6 με τη CIA, αποφασίζει να εξωθήσει τον Φίλμπι να αυτομολήσει στη Σοβιετική Ενωση, κάτι που κινεί τις υποψίες σε βάρος του τόσο της CIA όσο και της ΜΙ5. Μια απόφαση-τιμωρία για τον Φίλμπι, καθώς στη Σοβιετική Ενωση, μακριά από τις απολαύσεις που του προσέφερε ο βρετανικός τρόπος ζωής των ελίτ, ζώντας με συντρόφους που πάντα τον έβλεπαν με καχυποψία και αυτός τους έβλεπε με την αυτοκρατορική βρετανική αλαζονεία, βυθίστηκε κι άλλο στο ποτό, σε ένα μικρό διαμέρισμα στο κέντρο της Μόσχας, μέχρι τον θάνατό του το 1988.
Για αυτή την τόσο ενδιαφέρουσα περίοδο θα πρότεινα στον αναγνώστη το βιβλίο του Ιρλανδού συγγραφέα Τζον Μπάνβιλ «Ο αδιάφθορος» (εκδ. Καστανιώτη), καθώς και το βιβλίο του Βασιλείου Κόντη «Η εμπλοκή των ΜΙ6 και CIA στην Αλβανία» (εκδ. Επίκεντρο).