Ο αλγόριθμος Ντόναλντ Τραμπ
Κάτι χάνεις, κάτι κερδίζεις με την πρόοδο, την εξέλιξη, με τη βιομηχανική επανάσταση κάποτε, με την τεχνολογική αργότερα και, τώρα πια, με την ψηφιακή. Τα τεράστια πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης στην ιατρική συνδυάζονται με μια βαθιά σύγχυση ταυτότητας, πραγματικότητας – αλήθειας εν τέλει. Προτού φτάσουμε σε φιλοσοφικά πεδία υπαρξιακών αβεβαιοτήτων, σκοντάφτουμε στα πασίγνωστα πια fake news, όπου το μεγάλο θύμα, ως γνωστόν, είναι η αλήθεια.
Ψευδείς ειδήσεις, όμως, πάντοτε διακινούνταν και επιδρούσαν δυναμικά στην πολιτική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Κυβερνήσεις, ολοκληρωτικές και δημοκρατικές, πορεύτηκαν μια χαρά με τη χρήση της προπαγάνδας, με τα πρώιμα photoshop στις φωτογραφίες πρώην συνεργατών του Στάλιν, οι οποίοι είχαν πλέον πέσει σε δυσμένεια (και με μια σφαίρα στον αυχένα) ή με τον ιδρώτα στο πρόσωπο του τηλεοπτικού –νευρικού και άρα ηττοπαθή– Νίξον το 1960 πλάι στον φωτογενή, στεγνό Τζον Κένεντι – που τον κέρδισε στις εκλογές.
Σήμερα όμως, στην εποχή του Διαδικτύου, των εικονικών πραγματικοτήτων και των κοινωνικών δικτύων, αυτό που έλεγε ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ότι η «πραγματικότητα είναι μια λέξη που θα έπρεπε πάντοτε να μπαίνει μέσα σε εισαγωγικά», αποκτά άλλη υπόσταση.
Η Μέγκαν Ο' Γκίμπλιν, προς το τέλος του βιβλίου που παρακολουθήσαμε και μας ενέπνευσε αυτή την εβδομάδα («God, Human, Animan, Machine»), παραθέτει την ερεθιστική σκέψη του νευρολόγου Ρόμπερτ Α. Μπέρτον, σύμφωνα με την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ αποδείχθηκε εξαιρετικά ικανός στο να κατανοεί τη βαθύτερη λειτουργία των αλγορίθμων, «επειδή και ο ίδιος είναι αλγόριθμος».
Την παραδοξολογία αυτή, σημειώνει η Μέγκαν Ο' Γκίμπλιν, την είχε εκφράσει ο Μπέρτον σε ένα άρθρο γνώμης στους New York Times το 2017. Οπως και οι μηχανές «βαθιάς γνώσης» (deep learning), ο Ντόναλντ Τραμπ κινιόταν στα τυφλά, μέσα από τις δοκιμές και τα λάθη, λαμβάνοντας υπόψη ποια κίνηση είχε αποδώσει και χρησιμοποιώντας την έτσι ώστε να ενισχύσει τη στρατηγική του, «σε μεγάλο βαθμό όπως και η μηχανή AlphaGo, το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που πήρε το πρωτάθλημα Γκο στη Σεούλ».
Αυτός, λέει ο Μπέρτον, είναι και ο λόγος που ο Τραμπ μάς αφήνει συχνά με το στόμα ανοιχτό: προσπαθούμε συνεχώς να του αποδίδουμε ανθρωποκεντρικά χαρακτηριστικά, προσδίδοντας σκοπό και ιδεολογία στις αποφάσεις του, λες και προέρχονται από μια καθαρή ατζέντα. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι τόσο επιτυχημένα διότι δεν επιβαρύνονται από τέτοιους λογικούς ή ηθικούς προβληματισμούς – δεν είναι υποχρεωμένα να σκεφτούν τι είναι κοινωνικά αποδεκτό ή να λογαριάσουν τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Εχουν μονάχα έναν σκοπό: να κερδίζουν.
Εάν ισχύει αυτό, τι σημαίνει; Οτι το ζωτικής σημασίας ερώτημα «γιατί;» απέναντι σε μια (πολιτική) απόφαση ή πράξη, χάνει το νόημά του πλέον. Είναι σαν να ρωτάς γιατί μια ζούγκλα λειτουργεί όπως λειτουργεί. Δεν υπάρχει λογική· μονάχα η τυφλή δύναμη.