Μόνο το 45% των οργανώσεων δημοσιεύει ισολογισμό
Αν η ματαίωση της αλληλεγγύης είναι το αποτέλεσμα, είναι η ίδια η κοινωνία αυτή που βάζει τις βάσεις για να συμβεί αυτό, υποστηρίζει η Μυρτώ Ξανθοπούλου, σύμβουλος Στρατηγικής της Κοινωνίας των Πολιτών και ενεργή εθελόντρια. «Η κοινωνία διατηρεί με την Κοινωνία των Πολιτών μια μάλλον ανώριμη, καχύποπτη, συναισθηματική σχέση. Πριμοδοτεί τη δημοφιλία αντί του επαγγελματισμού, την επικοινωνία αντί του μετρήσιμου έργου, την έμφαση στα πρόσωπα αντί στη διαφάνεια και τη λογοδοσία, την προσωπική σχέση αντί του οργανωμένου συστήματος, την πιο αυθόρμητη προσέγγιση αντί της πιο ασφαλούς. Το πιο οργανωμένο θεωρείται και πιο διεφθαρμένο, πιο ανειλικρινές, πιο ιδιοτελές».
Από την άλλη, η Κοινωνία των Πολιτών στην Ελλάδα είναι ασθενέστερη από την υπόλοιπη Ευρώπη. Οπως λέει η κ. Ξανθοπούλου, από την έρευνα «Θαλής» του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (2020) προκύπτει πως το 45% από τις συμμετέχουσες οργανώσεις αναρτούν τους ισολογισμούς τους στην ιστοσελίδα τους, τη στιγμή που στην Ελλάδα ούτε οι δημόσιοι φορείς δεν αναρτούν ισολογισμούς. Ομως, μόλις το 35% διαθέτει εκθέσεις αξιολόγησης και μόλις το 30% εκθέσεις ορκωτών λογιστών αναρτημένες online αντίστοιχα.
Αλλαγή νοοτροπίας
«Τι μπορεί να κάνει ένας πολίτης για να στηρίζει το κοινωνικό της έργο πιο αποτελεσματικά; Να δίνει έμφαση στον μετρήσιμο αντίκτυπο αντί για το συναίσθημα. Να αναζητά πρωτόκολλα και επαγγελματισμό ακόμη κι από μικρές, αμιγώς εθελοντικές οργανώσεις. Να απαιτεί διαφάνεια στα οικονομικά και στη διακυβέρνηση – μηχανισμούς εποπτείας και ελέγχου ξεχωριστούς από το προσωπικό διαχείρισης. Να αποφεύγει την αμιγώς προσωποπαγή προσέγγιση. Να κάνει έρευνα, έστω μικρή: να διαβάσει την ιστοσελίδα, να χαζέψει τα οικονομικά, να κάνει ερωτήσεις και επισκέψεις στο πλαίσιο του δυνατού. Δεν χρειάζεται χρόνος ούτε εμπειρία, χρειάζεται όμως μια μικρή μεν, αλλά ουσιαστική αλλαγή νοοτροπίας σχετικά με την ουσία της Κοινωνίας των Πολιτών και την αξία της φιλανθρωπίας. Μπορεί κανείς να στηρίξει αν θέλει ανοργάνωτες, μη συστημικές, αμιγώς εθελοντικές οργανώσεις χωρίς νομική υπόσταση; Φυσικά, αλλά θα πρέπει να ξέρει πως το ρίσκο με την αδιαφάνεια είναι πολύ μεγαλύτερο, πως οι συστημικές δικλίδες ασφαλείας δεν θα είναι εκεί».