Πολιτικοί που έπεσαν θύματα: «Είναι κακοποιητική αυτή η έκθεση»
Αργά το πρωί της Πέμπτης, στον 13ο όροφο του κτιρίου της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής (ΓΑΔΑ) επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, ο διευθυντής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Βασίλης Παπακώστας, βλέπει στον υπολογιστή του τα περιεχόμενα μιας πορνογραφικής ιστοσελίδας στην οποία τον «παρέπεμψε» η «Κ». Η σελίδα είναι γεμάτη από deepfakes, φωτογραφίες παραποιημένες μέσω εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, αλλά διαθέτει και κάποια βίντεο. Σε όλες τις εικόνες, κάποιες εκ των οποίων είναι ανατριχιαστικά αληθοφανείς, πρωταγωνιστούν επώνυμες Ελληνίδες – από διάσημες τραγουδίστριες και ηθοποιούς μέχρι παρουσιάστριες και πολιτικούς. Κάποιες φωτογραφίες είναι εμφανώς επεξεργασμένες, με τα πρόσωπα των προβεβλημένων Ελληνίδων να έχουν επικολληθεί πάνω σε άλλα σώματα. Aλλες είναι δημιουργήματα της εφαρμογής που χρησιμοποίησαν και οι ανήλικοι στο γυμνάσιο της Ναυπάκτου για να «ξεγυμνώσουν» τις συμμαθήτριές τους. Μια έκφραση αηδίας σχηματίζεται στο πρόσωπο του κ. Παπακώστα. «Αυτό το πράγμα», λέει στην «Κ», «δεν θα έπρεπε να υπάρχει».
Η τεχνολογία του deepfake, τονίζει, αναπτύχθηκε αρχικά στον κινηματογράφο για καλλιτεχνικές χρήσεις. «Δεν φτιάχτηκε για να διαπομπεύεις ανθρώπους. Οταν διαπομπεύεις έναν άνθρωπο, υπάρχουν συνέπειες». Παρότι σημειώνει πως στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακόμη πολλά περιστατικά με deepfakes, παρατηρείται σημαντική αύξηση. Από τον Απρίλιο του 2023 μέχρι τον Ιανουάριο οι Αρχές συνέλαβαν ανηλίκους σε τρία διαφορετικά σχολεία της χώρας –στον Ασπρόπυργο, στη Ναύπακτο και το Ηράκλειο– εξαιτίας των γυμνών deepfakes που είχαν δημιουργήσει χρησιμοποιώντας φωτογραφίες συμμαθητριών τους. «Τα περιστατικά με deepfakes που έχουμε αφορούν κυρίως πορνογραφία, εκδικητική πορνογραφία ή σεξουαλικό εκβιασμό και εξαναγκασμό», τονίζει ο κ. Παπακώστας.
Ως μέσον εξαπάτησης
Αλλά δεν είναι μόνον σεξουαλικού περιεχομένου. Υπάρχουν ήδη και στην Ελλάδα deepfakes που δημιουργούν κυβερνοεγκληματίες ως μέσο εξαπάτησης σχετικά με επενδύσεις ή φάρμακα που υποτίθεται ότι διαφημίζει κάποιος επιχειρηματίας ή κάποιος γιατρός. «Στις περισσότερες των περιπτώσεων καταλήγουμε στους δράστες, ειδικά αν είναι εντός της χώρας», λέει ο κ. Παπακώστας, τονίζοντας όμως πως καθώς τα περισσότερα deepfakes αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι και ευθύνη της κάθε πλατφόρμας να αναπτύξει καλύτερες δικλίδες ασφαλείας.
Κατά τ' άλλα, όταν κάποιο πρόσωπο αντιληφθεί πως απεικονίζεται σε κάποιο deepfake, θα πρέπει να το καταγγείλει. «Δεν χρειάζεται καν δικηγόρο, αρκεί να το καταγγείλουν σε κάποια αστυνομική αρχή οι ίδιοι οι παθόντες, έχοντας μαζί τους screenshots του υλικού και το URL της ιστοσελίδας στην οποία έχει αναρτηθεί», εξηγεί ο κ. Παπακώστας. Καμία εκ των γυναικών που απεικονίζονται στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα με πορνογραφικά deepfakes Ελληνίδων δεν ήξερε για την ύπαρξή της πριν τις ενημερώσει η «Κ». Οι περισσότερες, οι οποίες δεν ήθελαν να «ονομαστούν» παρότι δεν φέρουν καμία ευθύνη για το ότι τα πρόσωπά τους βρέθηκαν στη σελίδα, επικοινώνησαν με τους δικηγόρους τους μόλις το έμαθαν. Κάποιες τρόμαξαν, άλλες απογοητεύτηκαν με την απώλεια ελέγχου του ίδιου του ατόμου τους.
«Ηταν τρομερό σοκ», λέει στην «Κ» η υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Δόμνα Μιχαηλίδου. «Μου δημιούργησε αηδία και ντροπή μαζί, και μια αίσθηση παραβίασης της ιδιωτικότητάς μου – προσπαθείς να ελέγξεις τα fake news και το πώς έχει γραφτεί κάποια δήλωσή σου, κι εδώ υπάρχει κάτι που δεν είναι αποτέλεσμα καν κάποιας πράξης σου», συμπληρώνει η ίδια, η οποία απεικονίζεται σε δύο φωτογραφίες που έχουν αναρτηθεί στη σελίδα.
«Αιφνιδιάστηκα, δεν το γνώριζα», δηλώνει η βουλευτής της Νέας Αριστεράς, Εφη Αχτσιόγλου, η οποία εμφανίζεται σε πολλές φωτογραφίες της ιστοσελίδας. Οταν αποφασίζεις να ασχοληθείς με μια δουλειά που έχει δημόσια έκθεση, είσαι κατά κάποιον τρόπο προετοιμασμένος γι' αυτήν, αναφέρει. «Αλλά αυτό που συζητάμε είναι μια έκθεση εντελώς άλλου επιπέδου – με κάνει να νιώθω τρομερά ευάλωτη, τρομερά εκτεθειμένη, αυτού του είδους η έκθεση είναι σχεδόν κακοποιητική, σε κάνει να ξανασκέφτεσαι τους λόγους για τους οποίους αποφάσισες να ασχοληθείς με κάτι που σε κάνει δημόσιο πρόσωπο», τονίζει στην «Κ».