Μέτρα ελάφρυνσης στην Ευρώπη, εν αναμονή ενισχύσεων στην Ελλάδα
Με την άρση των έκτακτων μέτρων που εφάρμοσαν τα κράτημέλη της Ε.Ε. μέσα στην ενεργειακή κρίση, οι περισσότερες χώρες έχουν σχεδιάσει μέτρα ελάφρυνσης του κόστους για τις βιομηχανικές τους επιχειρήσεις, η ανταγωνιστικότητα των οποίων συνεχίζει να βάλλεται από βιομηχανίες τρίτων χωρών, που είτε δεν επιβαρύνονται από κόστη ενεργειακής μετάβασης είτε επιδοτούνται γενναία για τον πράσινο μετασχηματισμό τους, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ και στον Καναδά.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα στην Ευρώπη είναι η Γαλλία και η Γερμανία. Από τον Νοέμβριο του 2023 η γαλλική κυβέρνηση και η EDF συμφώνησαν σε έναν μηχανισμό που προβλέπει clawback μέσω της φορολόγησης με 50% όλων των εσόδων από τον στόλο των πυρηνικών, όταν η τιμή χονδρικής κινείται άνω των 78 ευρώ/ MWh, και 90% όταν η τιμή χονδρικής είναι πάνω από 110 ευρώ/MWh. Αυτά τα ποσοστά αποφασίστηκαν προκειμένου να διασφαλιστεί στους καταναλωτές μια καθαρή μέση τιμή χονδρικής περίπου 70 ευρώ/ MWh για τα επόμενα 15 χρόνια. Τα έσοδα που εισπράττει το κράτος από το νέο καθεστώς θα αναδιανεμηθούν σε όλους τους καταναλωτές με βάση την κατανάλωσή τους.
Τον ίδιο μήνα, η κυβέρνηση της Γερμανίας κατέληξε σε τροποποίηση των φόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Περιόρισε τη φορολογία για όλες τις μεταποιητικές επιχειρήσεις στο ελάχιστο επίπεδο της Ε.Ε. των 0,05 λεπτών του ευρώ ανά kWh (από 1,54ct/kWh). Το μέτρο αφορά κυρίως τις επιχειρήσεις μη έντασης ενέργειας, αφού οι ενεργοβόρες εξαιρούνται ήδη σε μεγάλο βαθμό από τον φόρο. Το σχέδιο προβλέπει επίσης την επέκταση των υφιστάμενων μέτρων στήριξης μέσω του μηχανισμού αντιστάθμισης κόστους ρύπων, ενώ η γερμανική κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει επιδότηση 5,5 δισ. ευρώ για τη σταθεροποίηση του ύψους των τελών δικτύου για όλους τους καταναλωτές.
Στην Ελλάδα η ελληνική βιομηχανία πιέζει, χωρίς να τα έχει καταφέρει μέχρι στιγμής, να αυξήσει το ποσοστό από τις δημοπρασίες ρύπων που χρηματοδοτεί το μέτρο της αντιστάθμισης, ώστε να καλύπτει τα απαιτούμενα ποσά. Σύμφωνα με την ΕΒΙΚΕΝ, για το 2022 το ποσό που τελικά διατέθηκε για την αντιστάθμιση, βάσει της ποσόστωσης του 11%, διαμορφώθηκε στα 170 εκατ. ευρώ, ενώ απαιτούνταν 190 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από τις δημοπρασίες διαθέσιμων δικαιωμάτων ρύπων για το 2023 ανέρχονται στο 1,5 δισ. και για να καλυφθεί το ποσό των 300 εκατ. ευρώ που απαιτείται για την αντιστάθμιση θα πρέπει το ποσοστό να αυξηθεί στο 20% – και ομοίως για το 2024. Η βιομηχανία μέσω της ΕΒΙΚΕΝ προτείνει ένα σταθερό ποσοστό της τάξης του 25% από τα έσοδα δημοπρασιών ρύπων για την αντιστάθμιση από το 2024 και μετά.
Η Ελλάδα, με σημαντική καθυστέρηση σε σχέση με άλλες χώρες, εφάρμοσε και το μέτρο του μειωμένου ΕΤΜΕΑΡ για βιομηχανίες μέσης και υψηλής τάσης. Η τιμή του μειωμένου ΕΤΜΕΑΡ έχει καθοριστεί στα 2,55 ευρώ/MWh, ωστόσο οι βιομηχανίες εξακολουθούσαν να πληρώνουν μέχρι και το 2023 17 ευρώ/MWh, βάσει σχετικής απόφασης της ΡΑΑΕΥ. Σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία εκκαθάρισης του 2021, ενώ παραμένει άγνωστο το πότε θα ξεκινήσει για τα έτη 2022 και 2023.
Η εγχώρια βιομηχανία βρίσκεται επίσης εν αναμονή της επιδότησης κατανάλωσης ενέργειας που ενέκρινε η Κομισιόν με απόφασή της τον Δεκέμβριο του 2023, συνολικού ύψους 150 εκατ. ευρώ. Η ισχύς του μέτρου ξεκινάει αναδρομικά από 1ης Απριλίου 2023 έως και 30 Ιουνίου 2024, ενώ για την εφαρμογή του εκκρεμεί υπουργική απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και ΠΕΝ.
Για το µειωµένο ΕΤΜΕΑΡ σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία εκκαθάρισης του 2021, ενώ παραµένει άγνωστο το πότε θα ξεκινήσει για τα έτη 2022 και 2023.