Φως στο κλειστό κλαμπ ισχυρών τραπεζιτών της Ευρώπης
Ο ρόλος και η 73χρονη δράση του Διεθνούς Ινστιτούτου Τραπεζικών Σπουδών
Στο τέλος Οκτωβρίου, 40 από τους πιο ισχυρούς τραπεζίτες της Ευρώπης συγκεντρώθηκαν στο πολυτελές ξενοδοχείο Dolder Grand με θέα τη Ζυρίχη για τρεις ημέρες συζητήσεων με θέμα την κατάσταση στον κλάδο τους. Οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν με την υπουργό Οικονομικών της Ελβετίας Κάριν Κέλερ Σούτερ και τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας Tόμας Τζόρνταν, έξι και πλέον μήνες αφότου οι δυο τους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διάσωση της Credit Suisse από την αντίπαλη UBS. Οι συνομιλίες, οι οποίες δεν αποκαλύφθηκαν δημόσια, οργανώθηκαν από μια ομάδα με μεγάλη επιρροή, η ύπαρξη της οποίας είναι ελάχιστα γνωστή. Το Διεθνές Ινστιτούτο Τραπεζικών Σπουδών (Institut International d' Etudes Bancaires, ΙΙΕΒ) είναι το πιο αποκλειστικό και κρυφό κλαμπ δικτύωσης στα ευρωπαϊκά χρηματοοικονομικά, όπου αφεντικά τραπεζών συνομιλούν με προέδρους, πρωθυπουργούς, βασιλείς και κεντρικούς τραπεζίτες. «Δεν είναι σαν το Νταβός, όπου ο καθένας μπορεί να αγοράσει τη συμμετοχή του. Αυτό είναι πραγματικά αποκλειστικό», είπε στους Financial Times ένα μέλος του κλειστού κλαμπ.
Το IIEB ιδρύθηκε για να ενισχύσει τους στενότερους δεσμούς μεταξύ των τραπεζών σε μια περίοδο γεωπολιτικής έντασης και προκλήσεων για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Ευρώπη, όμως οι κρυφές, πολυτελείς συναντήσεις του κινδυνεύουν πλέον να μη συμβαδίζουν με τις σύγχρονες προσδοκίες για διαφάνεια. Εδώ και 73 χρόνια, το ινστιτούτο συγκεντρώνει τους επικεφαλής των μεγαλύτερων τραπεζών της Ευρώπης δύο φορές τον χρόνο σε πολυτελή ξενοδοχεία και βασιλικά ανάκτορα για να συζητήσουν ευαίσθητα θέματα, όπως οι συμφωνίες συγχωνεύσεων και εξαγορών και η διαμόρφωση παγκόσμιας πολιτικής. Η ομάδα δεν έχει ιστοσελίδα, τα μέλη της, οι ημερήσιες διατάξεις και τα πρακτικά των συνεδριάσεων δεν δημοσιοποιούνται, ενώ τα μέλη της δεν ενθαρρύνονται να κοινοποιούν τις συζητήσεις τους. Εκτός από ένα φόρουμ ανταλλαγής ιδεών ανάμεσα στους πιο ισχυρούς χρηματοδότες της Ευρώπης, το IIEB είναι μια ελίτ κοινωνική λέσχη όπου οι συμμετέχοντες απολαμβάνουν εορταστικά δείπνα, ιδιωτικές περιηγήσεις σε ιστορικά αξιοθέατα και εκδρομές για ψώνια υψηλής ποιότητας.
Καθώς οι ευρωπαϊκές τράπεζες δέχονται πιέσεις να βελτιώσουν τις χαμηλές αποτιμήσεις τους –έχοντας μείνει πίσω από τους αντιπάλους τους στις ΗΠΑ όσον αφορά την κερδοφορία– και με τη Γηραιά Ηπειρο να προετοιμάζεται για ένα μακροχρόνιο κύμα διασυνοριακών συναλλαγών, το IIEB εισέρχεται σε μια από τις πιο σημαντικές περιόδους από την ίδρυσή του μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1950 από τους επικεφαλής τεσσάρων τραπεζών (Crédit Industriel et Commercial, Union Bank of Switzerland, Société Générale de Belgique και Amsterdamsche Bank) με στόχο τη διεξαγωγή τακτικών συζητήσεων ανώτατου επιπέδου για τις εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα, στην οικονομία και στη νομισματική πολιτική. Ηταν μέρος μιας σειράς διασυνοριακών ιδρυμάτων που ιδρύθηκαν εκείνη την περίοδο για να ενθαρρύνουν στενότερους δεσμούς μεταξύ οργανισμών από χώρες που είχαν πρόσφατα πολεμήσει μεταξύ τους. Ο αρχικός στόχος του ήταν να βελτιώσει τις διεθνείς κινήσεις κεφαλαίων και να καταπολεμήσει τους νομισματικούς ελέγχους ενόψει της μεγαλύτερης παρέμβασης από τις εθνικές κυβερνήσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στην πρώτη συνεδρίαση του ΙΙΕΒ στο Παρίσι, τον Απρίλιο του 1951, συγκεντρώθηκαν οι επικεφαλής 30 ευρωπαϊκών τραπεζών.
Η Ιλάρια Πασότι, ερευνήτρια που έχει μελετήσει τα πρώιμα αρχεία του οργανισμού, λέει ότι τα θέματα που συζητήθηκαν αντανακλούσαν τις ανησυχίες των Ευρωπαίων τραπεζιτών σε όλο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Προς το τέλος του αιώνα οι συνομιλίες αφορούσαν περισσότερο τον αντίκτυπο του ευρώ, την αναπτυσσόμενη αγορά παραγώγων και τις συμφωνίες συγχωνεύσεων και εξαγορών μεταξύ μεγάλων τραπεζών.
Βασικό στοιχείο των συγκεντρώσεων του IIEB αποτελούν οι καλεσμένοι υψηλού προφίλ. Το 2000 και ξανά το 2009 η ομάδα φιλοξενήθηκε από τον πρίγκιπα Αντριου, πρώτα στο St James's Palace και μετά στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Στην πρώτη συνάντηση του IIEB στη Ρωσία, στην Αγία Πετρούπολη το 2013, μίλησε ο πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ενώ ο σύλλογος υποδέχθηκε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, νυν πρόεδρο της Τουρκίας, σε μια συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη όταν ήταν ακόμη πρωθυπουργός.
Οι συναλλαγές μεταξύ των τραπεζών είναι κοινό θέμα συζήτησης. Δεν συζητούνται όμως μόνο αμιγώς οικονομικά θέματα. Ενα μέλος θυμήθηκε ότι είχε δεχθεί ένα τηλεφώνημα από τον Εντι Γουότερς, τον μακροχρόνιο γενικό γραμματέα του IIEB, ο οποίος υπήρξε πρόεδρος της KBC Bank. Ο Γουότερς ήταν πρώην επαγγελματίας ποδοσφαιριστής, ο οποίος είχε εκπροσωπήσει το Βέλγιο και είχε γίνει φίλος με τη Μέριλιν Μονρό ενώ έπαιζε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950. Στη συνέχεια έγινε προπονητής και αργότερα πρόεδρος του ποδοσφαιρικού συλλόγου της Αμβέρσας. Του τηλεφωνούσε επειδή η ομάδα του διαπραγματευόταν την πώληση ενός παίκτη σε ένα σύλλογο στη χώρα καταγωγής του CEO της τράπεζας και ήθελε να μάθει εάν ο σύλλογος που αγοράζει είχε οικονομικές δυσκολίες και εάν θα μπορούσε να καταβάλει πλήρως τη συμφωνηθείσα αμοιβή. Το κλειστό κλαμπ εκπλήρωνε τον κύριο στόχο του. «Ολα έχουν να κάνουν με την ανταλλαγή πληροφοριών και την προώθηση της φιλίας μεταξύ των CEO», λένε γνώστες.
Δύο φορές τον χρόνο σε πολυτελή ξενοδοχεία και ανάκτορα συζητούν θέματα όπως οι συμφωνίες συγχωνεύσεων και εξαγορών και η διαμόρφωση παγκόσμιας πολιτικής.