Ασκήσεις σε ζωντανούς στόχους

Τον κ. Πάνο Βλάχο δεν τον γνώριζα έως προχθές. ∆ιάβασα πως είναι ηθοποιός και τραγουδοποιός. ∆ηµοφιλής, ας συµπεράνω. Αλλιώς ο στίχος του «Μέσα σ’ ένα σάκο βάλτε Αδωνι και Πορτοσάλτε» θα είχε περάσει απαρατήρητος. Πλην όµως ξεσήκωσε σάλο. Κάτι µάλλον σπάνιο για την ποίηση στους καιρούς µας. Και ο στίχος του κ. Βλάχου έχει πράγµατι ποιητικό ενδιαφέρον. Πρώτον, η αµφισηµία της λέξης «σάκος». Πώς είναι αυτός ο σάκος; Μοιάζει µε τσουβάλι ή µε τους πλαστικούς σάκους που χρησιµοποιεί η αστυνοµία για τα θύµατα δολοφονικών ενεργειών; Μας παροτρύνει να τους τσουβαλιάσουµε ή να τους ξεφορτωθούµε; Φίλε αναγνώστη. Αυτή είναι η οµορφιά της ποίησης. Σου λέει κάτι και σε αναγκάζει να αναζητήσεις τις πολλαπλές σηµασίες του. Κατά το κοινώς λεγόµενον: τι θέλει να µας πει ο ποιητής. Οπως έγραψε ο ίδιος, εννοούσε κατιτίς το «σατυρικόν». Προφανώς εννοούσε σατιρικόν. Η ορθογραφική παραδροµή όµως δεν µπορεί να περάσει απαρατήρητη. Μόνον όταν µπερδεύεις τη σάτιρα µε τους σατύρους η έµπνευσή σου µπορεί να γεννήσει σάκους. ∆εν έχω αντίρρηση ότι η σατιρική έκφραση έχει τη δική της βία. Από τον Τζόναθαν Σουίφτ έως τον Εµµανουήλ Ροΐδη, τον ∆ηµήτρη Ψαθά ή τον Μποστ. Η βία της όµως έχει διττή λειτουργία. Από τη µια στοχεύει πρόσωπα και πράγµατα, από την άλλη λειτουργεί ως µέσο εκτόνωσης της βίαιης αντίδρασης που η ίδια προκαλεί. Κοινώς τη διεγείρει για να την εκτονώσει. Η σάτιρα είναι µια µεγάλη κατάκτηση του πολιτισµού µας, το πιο αποτελεσµατικό αντίδοτο στον φανατισµό. Αν τη στρεβλώσεις, αν τη µετατρέψεις σε ένα είδος πυροβόλου εναντίον ζωντανών στόχων, τότε η σάτιρα παύει να είναι σάτιρα. Γίνεται άσκηση βίας.

Θα μου πεις, φίλε αναγνώστη που άντεξες να µε διαβάσεις ώς εδώ, ότι σε βασανίζω µε µια υπόθεση που σε µια εβδοµάδα θα έχει ξεχαστεί. Απλώς µπαίνω στη θέση του φίλου Αρη Πορτοσάλτε, της γυναίκας του και της κόρης του. Εχουν ήδη υποστεί αρκετές δοκιµασίες, πότε από τον Ρουβίκωνα, πότε από κουκουλοφόρους χωρίς ταυτότητα. Και τώρα έρχεται ο εµπνευσµένος ποιητής για να τον ρίξει σ’ ένα σάκο. Επειδή του βγήκε η ρίµα. Ο,τι κι αν σηµαίνει αυτό, συµβολικά ή πραγµατικά. Ας µην κοροϊδευόµαστε. Ο,τι κι αν εννοεί ο ποιητής, το βλαµµένο εφηβάκι που τον ακούει το εισπράττει ως παρότρυνση. Και οι επαγγελµατίες της ανοµίας που καραδοκούν το ξέρουν πολύ καλά. Εχουν εµπειρία τόσων χρόνων. ∆εν αναφέρθηκα στον κ. Γεωργιάδη, παρά τη συµπάθειά µου, επειδή αυτός συµπεριφέρεται σαν τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Εννοείται ότι ο κ. Πάνος τάδε δεν ζήτησε συγγνώµη από τους ζωντανούς στόχους του. Θα µου πείτε, ούτε ο Καβάφης ζήτησε συγγνώµη από τον Οδυσσέα που τον παρότρυνε να απολαύσει τα βάσανά του. Αυτά έχει η ποίηση.