Εριξαν χημικά στα σύννεφα
Λύσεις από την επιστημονική φαντασία για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Οι μέχρι πρότινος αδιανόητες προτάσεις που καταθέτουν επιστήμονες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με τη ρίψη χημικών ουσιών στον ωκεανό ή αντανακλαστικών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, εξετάζονται σοβαρά, καθώς οι προσπάθειες περιορισμού των εκπομπών καυσαερίων αποτυγχάνουν.
Τέτοιες ερευνητικές προσεγγίσεις γεωμηχανικής, κάποτε ταμπού για την επιστημονική κοινότητα, εξασφαλίζουν σήμερα κρατικές χρηματοδοτήσεις, αποκαλύπτοντας τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής. Παρότι επιστήμονες και επενδυτές αναγνωρίζουν ότι η γεωμηχανική δεν μπορεί να αποτελέσει υποκατάστατο του περιορισμού των αερίων του θερμοκηπίου, μπορεί να προσφέρει βραχυπρόθεσμες λύσεις, καθυστερώντας την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά μερικά χρόνια, έως ότου η οικονομία ολοκληρώσει τη μετάβαση από τον άνθρακα στην καθαρή ενέργεια, σύμφωνα με την εφημερίδα Wall Street Journal.
Αυτόν τον μήνα ερευνητές σε πλοίο στα ανοικτά των βορειοανατολικών ακτών της Αυστραλίας διοχέτευσαν χημικό μείγμα στην ατμόσφαιρα, προκειμένου να φωτίσουν τα χαμηλά σύννεφα πάνω από τον ωκεανό. Μεγαλύτερα και πιο φωτεινά σύννεφα, εκτιμούν οι επιστήμονες, θα αντανακλούν το ηλιακό φως μακριά από τη Γη και θα μειώσουν τη θερμοκρασία των υδάτων γύρω από τον μεγάλο κοραλλιογενή ύφαλο, όπου οι αυξημένες θερμοκρασίες συμβάλλουν στον μαζικό θάνατο κοραλλιών. Το πρόγραμμα, ύψους 64 εκατ. δολαρίων, χρηματοδοτείται από την αυστραλιανή κυβέρνηση και το ίδρυμα προστασίας του υφάλου.
Στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, ερευνητές στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Γουντς Χόουλ σχεδιάζουν να απελευθερώσουν αυτό το καλοκαίρι 24.000 λίτρα υδροξειδίου του ασβεστίου, συστατικό του ασβέστη, στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της νήσου Μάρθας Βίνιαρντ. Η ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι αυτή η βάση θα περιορίσει την οξύτητα των επιφανειακών υδάτων και θα επιτρέψει τη δέσμευση 20 τόνων διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, αποθηκεύοντας το αέριο με ασφάλεια στον ωκεανό.
«Οταν νιώθεις καούρες παίρνεις φάρμακο, το οποίο διαλύεται και μειώνει την οξύτητα του στομάχου. Η τακτική μας αφορά την πρόσθεση αλκαλικού υλικού στο νερό, που επιτρέπει τη μεγαλύτερη απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα, χωρίς να αυξάνει την οξύτητα του νερού. Οσα έχουμε δει μέχρι στιγμής μας λένε ότι η μέθοδος είναι περιβαλλοντικά ασφαλής», λέει ο Ανταμ Σουμπάς, επικεφαλής της έρευνας.
Το σχέδιο, κόστους 10 εκατ. δολαρίων, γνωστό ως ενίσχυση αλκαλικότητας του ωκεανού, χρηματοδοτείται από την ομοσπονδιακή υπηρεσία ωκεανών, δύο φιλανθρωπικές οργανώσεις και μεγάλο αριθμό ιδιωτών. Η απελευθέρωση του υδροξειδίου του ασβεστίου, η οποία απαιτεί άδεια από την αμερικανική υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος, θα πραγματοποιηθεί τον Αύγουστο.
Μιμούμενοι το Πινατούμπο
Πειράματα με στόχο τη μείωση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας με την αντανάκλαση του ηλιακού φωτός μακριά από τη Γη αποτελούν απόπειρα μίμησης των επιπτώσεων ηφαιστειακής έκρηξης. Η έκρηξη του ηφαιστείου Πινατούμπο στις Φιλιππίνες το 1991 εκτόξευσε θείο και τέφρα στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, μειώνοντας τη θερμοκρασία της Γης κατά μισό βαθμό Κελσίου για έναν ολόκληρο χρόνο.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, όμως, πολλοί επιστήμονες διαφωνούσαν με κάθε ανθρώπινη παρέμβαση στο κλίμα, εκτιμώντας ότι αυτό θα απάλλασσε την ανθρωπότητα από την ευθύνη της ανάληψης συλλογικής δράσης. «Θα μπορούσε εύκολα να γίνει δικαιολογία απραξίας. Οταν αρχίσουμε να παρεμβαίνουμε στη φύση, κινδυνεύουμε να προκαλέσουμε επικίνδυνες συνέπειες. Η παρέμβαση είναι αναγκαία, αλλά πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή», λέει ο Νταν Γιόργκενσεν, υπουργός Κλιματικής Πολιτικής της Δανίας.
Το 2021 η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ δημοσίευσε μελέτη καλώντας σε προσεκτική προσέγγιση στις έρευνες για γεωμηχανικά συστήματα αντανάκλασης της ηλιακής ακτινοβολίας. Το 2023 ο Λευκός Οίκος εξέδωσε ερευνητικές κατευθυντήριες γραμμές για την απελευθέρωση αντανακλαστικών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, επισημαίνοντας ότι η τεχνολογία αυτή εμπεριέχει άγνωστους κινδύνους, όπως η εξασθένηση της ζώνης του όζοντος γύρω από τη Γη και η αλλοίωση της συχνότητας και του τόπου βροχοπτώσεων.
Οι προτάσεις των επιστημόνων, όμως, θα απαιτήσουν διεθνή συνεργασία και επενδύσεις τρισ. δολαρίων προτού είναι έτοιμες να αξιοποιηθούν. Η προοπτική αυτή απέχει ακόμη πολλά χρόνια από το μέλλον. «Ο πολιτικός δισταγμός είναι μεγάλος για κάθε παρεμβατικό πείραμα σε υπαίθριο χώρο. Θα χρειαστεί εντυπωσιακό θάρρος για να παραδεχθούμε ότι τα πειράματα αυτά είναι αναγκαία σε κάποιες περιπτώσεις και πρέπει να επιτρέπονται, υπό αυστηρή επίβλεψη», λέει η Τζέσικα Σέντον, αναλυτής του ινστιτούτου Τζάκσον του Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ.
Τυχόν απελευθέρωση αντανακλαστικών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα εμπεριέχει άγνωστους κινδύνους, όπως η αλλοίωση της συχνότητας και του τόπου βροχοπτώσεων.