Εθελοντές αναγνώστες κατά της μοναξιάς
Διαβάζουν σε αυτούς που δεν μπορούν πια να διαβάσουν, στα μοναχικά διαμερίσματα της αθέατης πόλης
«Τι όμορφη που ήταν η παλιά Αθήνα!», μονολογεί ο κ. Νίκος Μπούκουρας όσο συζητάει με τον κατά 40 χρόνια νεότερό του Αρη Λιντζεράκο για τα «μυστικά του Ιλισσού ποταμού». Στο μικρό διαμέρισμα του κ. Νίκου στην καρδιά των Πετραλώνων, όπου ζει πλέον μόνος του με μια αναπηρική σύνταξη, οι συζητήσεις κάθε Πέμπτη αφορούν την Αθήνα των δεκαετιών του '80 και του '90, τον μοντελισμό και το πατρινό Καρναβάλι. «Αυτή είναι η δική μας ώρα», λέει με νόημα ο 25χρονος φοιτητής, εθελοντής του προγράμματος «Θεραπευτικές Αναγνώσεις» της ΑΜΚΕ «Διαβάζω για τους Αλλους».
Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία ιδρύθηκε το 2015 με στόχο την ηχογράφηση βιβλίων, έτσι ώστε να είναι απόλυτα προσβάσιμα σε ανθρώπους με οπτική αναπηρία. Η ιδέα αγκαλιάστηκε από ένα δίκτυο εθελοντών, που ξεπέρασαν τους 4.000 και δημιούργησαν πάνω από 100 ακουστικά βιβλία. «Καθώς πιστεύουμε στην αξία της συμπερίληψης, θέλαμε να εξασφαλίσουμε την πρόσβαση στην ανάγνωση και σε ηλικιωμένους οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν μπορούν μόνοι τους να διαβάσουν», εξηγεί στην «Κ» η πρόεδρος και διευθύντρια της ΑΜΚΕ, Αργυρώ Σπυριδάκη. Το πρόγραμμα αρχίζει με ωφελουμένους μεμονωμένα άτομα αλλά και φιλοξενουμένους σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. «Δυστυχώς, η πανδημία και οι περιορισμοί που ίσχυσαν στις μονάδες φιλοξενίας “πάγωσαν” την υλοποίηση του προγράμματος», σημειώνει η ίδια. Το 2023 το πρόγραμμα ενεργοποιείται εκ νέου με εκπαίδευση εθελοντών και με την υπογραφή τον Σεπτέμβριο μνημονίου συνεργασίας με τον Δήμο Αθηναίων. «Ο δήμος, χάρη στο πρόγραμμα “Βοήθεια στο Σπίτι”, έχει χαρτογραφήσει τους ηλικιωμένους κατοίκους, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους, συνεπώς μας υποδεικνύει ανθρώπους στους οποίους η κατ' οίκον ανάγνωση μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά». Οι αναστολές, ωστόσο, των υποψηφίων ωφελουμένων είναι αρκετές. «Δίσταζαν στην αρχή να μας δεχθούν στο σπίτι τους, παρά τις διαβεβαιώσεις των εκπροσώπων του δήμου· κάποια κυρία μας είπε ευθαρσώς “δεν υπάρχει τίποτα να κλέψετε εδώ, ένα χρυσό δαχτυλίδι που είχα, το έχω χαρίσει”».
Τα οφέλη, όμως, από την επαφή είναι πολλά. Μπορούν ξανά να απολαύσουν την ανάγνωση, που για κάποιος ήταν καθημερινή συνήθεια, αλλά «μέσω της αλληλεπίδρασης και του διαλόγου ενδυναμώνονται νοητικά και συναισθηματικά». Τι θέλουν λοιπόν να (τους) διαβάσουν; «Ζητούν αστυνομικά μυθιστορήματα, τύπου Μαρή, θρησκευτικά βιβλία, ιστορία, γεωγραφία, άρθρα από τον ημερήσιο Τύπο, ακόμη και συνταγές μαγειρικής», απαντάει η κ. Σπυριδάκη. «Είχαμε και ένα ιδιωτικό αίτημα από ηλικιωμένο ακαδημαϊκό, που ζήτησε τη συμβολή μας για την ολοκλήρωση του έργου του, καθώς έπασχε από ωχρά κηλίδα», συμπληρώνει η ίδια, «συνεπώς ο εθελοντής κλήθηκε να διαβάζει επιστημονικά συγγράμματα».
Η γνωριμία του κ. Νίκου με τον Αρη ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο, αλλά το δέσιμό τους είναι ήδη αντιληπτό. Κάθε φράση
του συνταξιούχου κλείνει με την επωδό «ξέρει ο Αρης...» και ένα τρυφερό βλέμμα προς τον νεαρό συνομιλητή του, στον οποίο έχει λίγο - πολύ αφηγηθεί όλη τη ζωή του. Ο ίδιος κλείνει στα τέλη Φεβρουαρίου τα 66, ωστόσο ταλαιπωρείται από σοβαρά προβλήματα
υγείας· εξ ου και έχει λάβει αναπηρική σύνταξη. «Η απώλεια της γυναίκας του είναι πολύ πρόσφατη και αυτό έχει εντείνει το αίσθημα μοναξιάς», λέει ο Αρης, ο οποίος πρώτη φορά δραστηριοποιείται ως εθελοντής. «Εμαθα για τη δράση από έναν stand-up comedian, τον Στέλιο Ανατολίτη», λέει στην «Κ». «Ημουν σε μια φάση ζωής που ήθελα να αποκομίσω νέες εμπειρίες». Ετσι, στο εβδομαδιαίο του πρόγραμμα, πλάι στις εξεταστικές του ΕΜΠ και στα μαθήματα σε ιδιωτική σχολή δημοσιογραφίας, προσέθεσε τις συναντήσεις του με τον κ. Νίκο. «Εκρινα ότι αξίζει περισσότερο να στηρίξεις κάποιον μεγαλύτερο σε ηλικία, διότι είναι η πληθυσμιακή ομάδα που λαμβάνει τη μικρότερη μέριμνα στην Ελλάδα».
«Χάρη σε αυτά τα παιδιά κρατιέμαι στη ζωή», τονίζει ο κ. Νίκος αναφερόμενος στα μέλη της ομάδας «Βοήθεια στο Σπίτι», που αναλαμβάνουν πολυεπίπεδη υποστήριξη του ιδίου και του νοικοκυριού του, αλλά και στον Αρη, που έχει εξελιχθεί στην πιο πολύτιμη παρέα του. «Γεννήθηκα στην Πάτρα, στη δώδεκα τη νύχτα της 25ης Φεβρουαρίου, την ώρα που έκαιγαν τον Καρνάβαλο», διηγείται. «Ισως γι' αυτό είμαι τόσο πολύ συνδεδεμένος με το Καρναβάλι, ήμουν μάλιστα για πολλά χρόνια στην Καρναβαλική Επιτροπή». Τελευταία φορά βρέθηκε στη γενέθλια πόλη του πριν από την πανδημία. «Με ενδιαφέρει, όμως, να μάθω για το πώς γιορτάζουν τις Απόκριες σε όλη την Ελλάδα, ακόμη και σε μέρη που δεν αξιώθηκα να επισκεφθώ, όπως τη Νάουσα ή την Ξάνθη». Ως εκ τούτου τα αναγνώσματα του Φεβρουαρίου θα αφορούν αποκλειστικά τα έθιμα που σχετίζονται με το Τριώδιο. Η άλλη μεγάλη αγάπη του είναι ο μοντελισμός. «Την επόμενη φορά που θα έρθετε, θα έχω στήσει εδώ το τρένο», μας λέει.
«Στα Πετράλωνα ζω από το 1974· για πολλά χρόνια είχα ψιλικατζίδικο στου Ψυρρή, την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων την έχω συνδέσει με όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής μου – τον γάμο μου και τα βαφτίσια του παιδιού μου, την απώλεια των δικών μου». Ο 66χρονος δεν κρύβει την αγάπη του για την Αθήνα, «η οποία, όμως, έχει χάσει την αίγλη της». Με δυσκολία ο Αρης μένει συνεπής στα 60 προγραμματισμένα λεπτά της επίσκεψης. «Οταν λέω ότι “σε λίγο θα φύγω”, θυμάται μια νέα, πιο συναρπαστική από την προηγούμενη, ιστορία», διηγείται γελώντας ο 25χρονος. Και με αυτό το χαμόγελο αποχωρεί κάθε φορά από τα Πετράλωνα. «Φεύγω συναισθηματικά πλήρης και έχοντας ανακαλύψει τη διαφορετική πραγματικότητα ενός ανθρώπου με τον οποίο ζούμε στην ίδια πόλη».
Είχαμε και ένα ιδιωτικό αίτημα από ηλικιωμένο ακαδημαϊκό, που ζήτησε τη συμβολή μας για την ολοκλήρωση του έργου του, καθώς έπασχε από ωχρά κηλίδα, συνεπώς ο εθελοντής κλήθηκε να διαβάζει επιστημονικά συγγράμματα.
Δίσταζαν στην αρχή να μας δεχθούν στο σπίτι τους, παρά τις διαβεβαιώσεις των εκπροσώπων του δήμου· κάποια κυρία μας είπε ευθαρσώς «δεν υπάρχει τίποτα να κλέψετε εδώ, ένα χρυσό δαχτυλίδι που είχα, το έχω χαρίσει».