Σέιτζι Οζάουα, ο Ιάπωνας αρχιμουσικός που σώπασε
Ο κύριος Γκρι σκαλίζει τα ντουλάπια του κι εμφανίζει ένα διπλό άλμπουμ βινυλίου: την «Καταδίκη του Φάουστ» του Εκτόρ Μπερλιόζ (1803-1869) με τον τενόρο Στιούαρτ Μπάροους, τον βαθύφωνο Ντόναλντ Μάκινταϊρ, την υψίφωνο Εντιθ Μάθις, τον βαθύφωνο Τόμας Πολ, την Παιδική Χορωδία της Βοστώνης, τη Χορωδία του Φεστιβάλ του Τάνγκλγουντ και τη Συμφωνική της Βοστώνης υπό τη διεύθυνση του μεγάλου Ιάπωνα αρχιμουσικού Σέιτζι Οζάουα. Την περασμένη εβδομάδα, ο Οζάουα πέθανε στα 90 του. Είχε διευθύνει τον «Φάουστ» το 1974, για την Ντόιτσε Γκράμοφον. Στο εξώφυλλο είχε τη «Βαλπούργεια νύχτα», τον ρομαντικό πίνακα του Αλμπερτ Ζίμερμαν (1808-1888), εμπνευσμένο, εννοείται, από τον «Φάουστ» του Γκαίτε.
Ενας Γάλλος, ο Μπερλιόζ, που κάνει όπερα το κατεξοχήν γερμανικό έργο, ερμηνευμένο από έναν Ιάπωνα μαέστρο.
«Τι Γάλλος όμως ο Μπερλιόζ!» αναφωνεί ο κύριος Γκρι. Στις ενδιαφέρουσες συνομιλίες με τον Οζάουα που εξέδωσε ο συμπατριώτης του μυθιστοριογράφος Χαρούκι Μουρακάμι (Absolutely On Music. Conversations with Seiji Ozawa, Ramdom House, 2016), η κουβέντα πηγαίνει στον Μπερλιόζ. «Δεν είναι δύσκολος ο Μπερλιόζ;» ρωτάει ο Μουρακάμι.
«Δύσκολος; Η μουσική του είναι τρελή!» απαντά ο Οζάουα. «Μερικές φορές ούτε κι εγώ ξέρω τι ακριβώς συμβαίνει. Ισως γι' αυτό ταιριάζει η μουσική του να παίζεται από Ασιάτη μαέστρο. Μπορώ να κάνω ό,τι θέλω με αυτή».
Κάτι που δεν μπορείς να κάνεις με τη γερμανική μουσική, σχολιάζει ο Μουρακάμι και ο Οζάουα συμφωνεί. Ο Οζάουα ήταν, ίσως, από τους πρώτους διάσημους κλασικούς μουσικούς της Ασίας που προετοίμασαν το έδαφος για την πληθώρα των εξαιρετικών ερμηνευτών, ιδίως των σολίστ, που βγήκαν από την Ιαπωνία, την Κορέα και την Κίνα κυρίως.
Στις συνομιλίες του με τον Μουρακάμι θυμάται την παραλίγο συνεργασία του με τον αλλοπρόσαλλο κινηματογραφικό σκηνοθέτη Κεν Ράσελ, ο οποίος τον είχε προσεγγίσει να ανεβάσουν μαζί την όπερα «Ευγένιος Ονιέγκιν» του Τσαϊκόφσκι στη Βιέννη. Το πρότζεκτ δεν καρποφόρησε, ο Οζάουα όμως θυμόταν μια σκηνοθεσία της «Μαντάμ Μπατερφλάι», στην οποία είχε ως φόντο στο σκηνικό μια τεράστια φωτογραφία έκρηξης ατομικής βόμβας κι ένα επίσης τεράστιο μπουκάλι κόκα-κόλα στη σκηνή.
Ο Οζάουα αφηγείται ακόμα πώς η πρόσκληση του Παβαρότι να κάνουν μαζί μια «Τόσκα» στη Σκάλα κατέληξε σε φιάσκο το 1980: το κοινό γιουχάισε τον Ιάπωνα. Ο Κάραγιαν τον είχε προειδοποιήσει: «Είναι αυτοκτονία. Θα σε σκοτώσουν!». Το κοινό της Σκάλας φημίζεται για τη σκληρότητά του. «Με γιουχάισαν άγρια τις τρεις πρώτες βραδιές. Τις υπόλοιπες τέσσερις ησύχασαν».
«Γιουχάρουν πολύ στην Ευρώπη, έτσι;» ρωτάει ο Μουρακάμι. «Πολύ – ειδικά στην Ιταλία. Κάτι που δεν συμβαίνει ποτέ στην Ιαπωνία». «Ποτέ;» «Εντάξει, ίσως λίγο, αλλά καμία σχέση με τις μαζικές τσιρίδες των Ιταλών»...
«Γιουχάρουν πολύ στην Ευρώπη, έτσι;». «Πολύ, ειδικά στην Ιταλία. Κάτι που δεν συμβαίνει ποτέ στην Ιαπωνία».