Ο κόσμος της Αγίου Μάρκου
Ανάμεσα στη Μητροπόλεως και στην Ευριπίδου υπάρχει ό,τι πιο ακριβό, δηλαδή πολύτιμο, έχει η αγορά της Αθήνας. Εκεί, ανάμεσα σε αυτές τις χαρακιές, που είναι δρόμοι εμπορικοί από παλαιοτάτων χρόνων, ζουν ακόμη οι αναμνήσεις και οι ζώσες εικόνες ενός μεταπρατικού τρόπου ζωής, της μικροεπιχειρηματικότητας, των οικογενειακών επιχειρήσεων, των βιοτεχνιών, των εργαστηρίων και των πρατηρίων. Ο κόσμος αυτός συνωθείται προς την εξαΰλωσή του, αλλά επιβιώνουν ακόμη νησίδες και σπαράγματα. Πίσω και γύρω από τη Χρυσοσπηλιώτισσα, προς την Αιόλου, αλλά κυρίως προς την Αγίου Μάρκου και την εξέλιξή της, την Ευαγγελιστρίας, υπάρχει ακόμη έστω και ως ατμός ο απόηχος εκείνης της οικονομίας της πόλης.
Η Αγίου Μάρκου, πεζοδρομημένη, είναι ένας δρόμος κατά παράδοση λαϊκός, με την πλήρη και ευρεία ερμηνεία του όρου. Κάποιες φωτογραφίες σε στούντιο του Μεσοπολέμου, με ημίγυμνα (και έκπληκτα στο βλέμμα) βρέφη και νήπια μόνα ή στην αγκαλιά της μητέρας τους με καπέλο κλος και περμανάντ, προέρχονται από αυτόν τον δρόμο. Φωτογραφικά ατελιέ στην Αγίου Μάρκου 29, σήμερα εξαφανισμένα, αλλά με τα αποδεικτικά της ύπαρξής τους σε ανάγλυφες σφραγίδες στα ιβουάρ περιθώρια παλαιών φωτογραφιών σε συρτάρια, κουτιά και λευκώματα.
Παρατηρούσα αυτό το μικρό μέτωπο των παλιών προσόψεων στους αριθμούς 36, 38 και 40 της Αγίου Μάρκου. Πίσω από άγαρμπες προσθήκες και μαρκίζες, ξαφνιάζει έτσι όπως μισοφαίνεται μια περίτεχνη σιδεριά σαν σκουριασμένο διάδημα (στον αριθμό 40), δίπλα σε ένα κίτρινο διώροφο, που με τη σειρά του ακουμπάει σε μια μικρή πολυκατοικία της δεκαετίας του '30. Εκεί, μια Παναγιά, σαν από λαϊκό εργόχειρο, αιωρείται δίνοντας αυτήν την εντύπωση ενός αδιάκοπου πανηγυριού πίσω από τη Χρυσοσπηλιώτισσα.
Περπατούσα καταγράφοντας όσα είδη αναγράφονται σε επιγραφές (καταστημάτων σε λειτουργία ή επιχειρήσεων κλειστών αλλά με αναρτημένες ακόμη τις επιγραφές τους). Ηθελα να δω τι υπάρχει ως είδος στην Αγίου Μάρκου, στο πιο πυκνό κομμάτι της προς Ευριπίδου, εκείνη την ημέρα του Φεβρουαρίου 2024: εσώρουχα, νυχτικά, κάλτσες, τσάντες, ζώνες, πορτοφόλια, είδη ταξιδίου, κομβία, γαρνιτούρες, ψιλικά, φερμουάρ, δαντέλες, τρέσες, κλωστές, φόδρες, λάστιχα, ρέλια, κορδέλες, μοτίφ, υλικά μοδιστρών, βαπτιστικά, είδη γάμου, μπομπονιέρες, ρόμπες, φορέματα, πλεκτά, πιζάμες, είδη μπεμπέ, χάντρες, μπιζού, κουρτίνες... ένας κόσμος χάρμα, ένας κόσμος που πηγαίνει βαθιά στην ψυχή αυτής της Αθήνας. Εκεί, πίσω από τη Χρυσοσπηλιώτισσα.
Πιο κάτω, περπατώντας προς την Κολοκοτρώνη, αυτός ο κόσμος μοιάζει να υποχωρεί. Κτίρια του Μεσοπολέμου, όπως η Στοά Μαγκαροπούλου στον αριθμό 28 ή το Μέγαρον των Αδελφών Τσούλια στον αριθμό 18, δίνουν αυτόν τον αέρα μιας καινοτομίας εποχής, όπως και το εξαιρετικό σε κομψότητα (αλλά κλειστό και κακοποιημένο) κτίριο του 1928, στον αριθμό 14 της Αγίου Μάρκου, που φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Νίκου Νικολαΐδη (1891-1967).
Και πάλι, όμως, πιο κάτω, προς την Ευαγγελιστρίας, επιζεί μία ακόμη συστάδα οικίσκων, όπως θα έλεγαν οι παλιοί δημοσιογράφοι. Αυτά τα μικρά διώροφα στη σειρά στους αριθμούς 1, 3, 5, 7 και 9 της Αγίου Μάρκου συνιστούν ένα μικρό σύνολο (μαζί με μια φρίζα ακροκέραμα), που απαιτεί φαντασία και καλή πίστη για να το αναγνωρίσει κανείς πίσω από τις προσθήκες και να το αναβιβάσει στη θέση εκτίμησης που του αξίζει. Μου θύμισε την αντίστοιχη ομάδα μικρών σπιτιών απέναντι από την Αγία Ειρήνη στην Αιόλου. Μικρές κατοικίες στον όροφο, καταστήματα και αποθήκες στο ισόγειο. Ενας κόσμος, μια Αθήνα που αφήνει ακόμη την αύρα της.