Ο θάνατος του Ναβάλνι, μήνυμα για όλους
Το ότι ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι ήταν προδιαγεγραμμένος δεν τον κάνει λιγότερο ηρωικό, λιγότερο λυπηρό. Δεν μειώνει την αξία της θυσίας του, ούτε τη σημασία της προειδοποίησης που απευθύνει στους Ρώσους και στον υπόλοιπο κόσμο, ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα κινείται με αυτό τον τρόπο έως ότου αναγκαστεί να σταματήσει. Η εξόντωση του Ναβάλνι δεν επιτρέπει καμία ψευδαίσθηση ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα επιτρέψει βήματα προς τη δημοκρατία στη χώρα του ή ότι θα σταματήσει το αυτοκρατορικό παραλήρημά του εάν δεν γνωρίσει την ήττα στο πεδίο του πολέμου. Το πρόβλημα είναι ότι, ενώ ο Πούτιν γνωρίζει ότι στο παιχνίδι αυτό δεν υπάρχουν κανόνες, αυτοί που οφείλουν να τον σταματήσουν είναι διχασμένοι και διστακτικοί, σαν να μην καταλαβαίνουν όσα τους διαμηνύει ο ίδιος συνεχώς.
Η διαχείριση του φόβου ήταν πάντα αναπόσπαστο κομμάτι της εξουσίας, υπέρτατο όπλο για την ενθάρρυνση των φίλων και την απελπισία των αντιπάλων. Σε αυταρχικά καθεστώτα, ο ηγέτης (που μόνος του είναι αδύναμος και ευάλωτος) αποκτά υπερφυσική δύναμη μέσω των μηχανισμών της εξουσίας και των συμβόλων της. Και κανένα σύμβολο δεν είναι ισχυρότερο από τη διαπόμπευση του εχθρού και τον θάνατό του. Από την Ασσυρία και τη Ρώμη, από τον Μεγάλο Τρόμο της Γαλλίας, τους Κόκκινους Χμερ στην Καμπότζη και τις βιντεοσκοπημένες εκτελέσεις του Ισλαμικού Κράτους έως το σημερινό Ιράν των μουλάδων και τη Ρωσία του Πούτιν, η ισχύς του ηγέτη είναι οι κομμένες κεφαλές και οι απαγχονισμένοι σε δημόσια θέα, η σκληρότητα, η αδιαφορία για «δικαιώματα» και για συνθήκες, η αποτελεσματικότητα. Αυτές οι «αρετές» βασίζονται όχι μόνο στην τρομοκράτηση του λαού, αλλά και στην ύπαρξη κάποιου «θετικού» μύθου –η επανάκτηση χαμένων μεγαλείων ή το όραμα μιας ουτοπίας– όπου τίποτα δεν επιτρέπεται να εμποδίσει την εκπλήρωση της επιθυμίας του λαού και την καταστροφή των εχθρών του. Για τον Πούτιν, δεν αρκούσε μόνο το να μην υπάρχει ο Ναβάλνι: έπρεπε να υπάρχει και να πεθάνει.
Ο Πούτιν προωθεί το παραμύθι ότι οδηγεί τη Ρωσία σε επανάκτηση της αυτοκρατορίας της, όχι μόνον έως τα σύνορα της Σοβιετικής Ενωσης αλλά έως εκεί όπου φθάνει η Ορθοδοξία. Ετσι, δεν επιτρέπεται
Ο Πούτιν προωθεί το παραμύθι ότι οδηγεί τη Ρωσία σε επανάκτηση της αυτοκρατορίας της.
δισταγμός στην άσκηση απόλυτης, τσαρικής εξουσίας. Ούτε θα δώσει λογαριασμό σε κάποια άλλη εξουσία, είτε αυτή είναι μέρος της διεθνούς διακυβέρνησης είτε εμπνέεται από ιδέες του Διαφωτισμού και άλλους «δυτικούς» νεοτερισμούς. Ο Θεός, ο λαός και ο ηγέτης βρίσκονται σε απόλυτη σύμπνοια ως προς την ανάγκη να εκτελεστεί το σχέδιο. Οσο εξαφανίζονται οι αντιφρονούντες, ο ηγέτης μπορεί να επιβάλει μια παιδαριώδη, ανορθολογική αντίληψη στους πολίτες. Να τους κάνει να αισθάνονται ανώτεροι από τους εχθρούς και, συνάμα, ότι απειλούνται συνεχώς. Να τους κάνει ίδιους με αυτόν, δηλαδή. Χωρίς την εξουσία που, με αυτό τον τρόπο, του την παραδίδουν όλη.