Γιώργος Μπλάνας, ένας ταχυδρόμος συστημένων λέξεων
Πάουντ, Μαγιακόφσκι, Αισχύλος, Ευριπίδης. Οι δαίμονές του· οι συνομιλητές του. Ο Γιώργος Μπλάνας (1959-2024), που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 65 ετών, ήταν ένας ολιστικός διανοούμενος, ποιητής και μεταφραστής. Επικός το δίχως άλλο, έλεγε ότι «ποίηση είναι η συμπλήρωση του κόσμου με όντα από λέξεις». Αυτά τα όντα έγραφε, μετέφραζε, επιμελείτο και χρησιμοποιούσε στα διανοητικά, κριτικά και πολιτικά του κείμενα και δοκίμια.
Γεννημένος στο Αιγάλεω, αντιμετώπιζε τις λέξεις σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, ακόμη και τις επαγγελματικές: στις βιβλιοθήκες, στα βιβλιοπωλεία, στη διαφήμιση, στο ταχυδρομείο. Ταχυδρομείο· ναι, ο Γιώργος Μπλάνας υπήρξε ταχυδρόμος συστημένων λέξεων που, σαν άλλα γεωτρύπανα, άνοιγαν ορύγματα στις μεγάλες, πανανθρώπινες ιδέες –ο Νόμος, ο Δικαστής, η Πίστη, με τα δικά του κεφαλαία γράμματα– με τις οποίες καταπιανόταν, τις περισσότερες φορές από την πλευρά του αρχετυπικού κομμουνιστή. Από την πρώτη του συλλογή («Η ζωή κολυμπά σαν φάλαινα ανύποπτη πριν την σφαγή», Υάκινθος, 1987) ώς την τελευταία του («Αυτοκρατορία», Μικρή Αρκτος, 2023), ο ποιητής-τραγωδός αγάπησε το χυμένο αίμα όσων πολέμησαν να βγουν στο φως του ρομαντικού, μεγαλεπήβολου ουμανισμού.
Αυτές οι πανανθρώπινες ιδέες υπήρξαν φορές που ονομάστηκαν θεοί και ο ίδιος συνέθεσε ψαλμούς, ποιήματα, δηλαδή, που αναμετρήθηκαν με το υπερβατικό, καθότι το αμιγώς ανθρώπινο θεωρούσε, όπως ο Πάουντ ή ο Ευριπίδης, ότι είναι ανεπαρκές μπρος στο μεγαλείο του κόσμου των οικουμενικών ιδεών και των αξιών. Μέσα σε τούτα τα υπερβατικά, αναζητούσε την ταυτότητα του ανθρώπου γενικώς και του Ελληνα ειδικώς.
Αλλωστε, αν δει κανείς τη φύση και την ουσία των μεταφράσεών του, θα διαπιστώσει ότι μετερχόταν ρυθμό και λεξιλόγιο που αναμετριούνται με τα έπη, τις λυρικές εξάρσεις και τις μεταφυσικές ανησυχίες. Μπορεί, δε, να του είχε απονεμηθεί το κρατικό βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης το 2014 για τη μετάφραση του «Ζωή και πεπρωμένο» του Βασίλι Γκροσμάν, ωστόσο, ο Γιώργος Μπλάνας είχε ήδη έως τότε δώσει –και μέχρι σήμερα συνέχιζε να δίνει– την ευκαιρία στους ελληνόφωνους αναγνώστες να διαβάσουν Μπουκόφσκι, Πόου, Μπλέικ, Φλάναγκαν, Ουάιλντ, Ρούσντι, Χαρμς, Ντίλαν Τόμας και Μαρξ, τους οποίους διόλου τυχαία επέλεγε, αφού ήταν εγγεγραμμένοι στο λογοτεχνικό του DNA. Οι μεταφράσεις που όμως του έδωσαν το ειδικό του βάρος είναι των αρχαίων τραγωδών και του Σαίξπηρ, που απηχούσαν τις μεγάλες, παλιρροϊκές ποιητικές συνθέσεις του.
Το έργο του Γιώργου Μπλάνα θα μείνει ως πυξίδα ήθους (αλλά όχι ηθικολογίας), υπερβατικού (αλλά όχι μετα-ανθρώπινου), τραγωδίας (αλλά
Ο ποιητής και μεταφραστής –αναγεννησιακός μεν, ρομαντικός δε– δεν θα πάψει να υπενθυμίζει ότι «εγώ προσπάθησα την ησυχία και παραμέρισα τον εαυτό μου».
όχι εκδραματισμού), ταυτότητας (αλλά όχι εθνικισμού), μύθου (αλλά όχι παραμυθιού) και ήττας (αλλά όχι παράδοσης). Ο ποιητής και μεταφραστής –αναγεννησιακός μεν, ρομαντικός δε– δεν θα πάψει να υπενθυμίζει ότι «εγώ προσπάθησα την ησυχία και παραμέρισα τον εαυτό μου./ Αν τώρα φαίνομαι κάπως τραχύς και δύστροπος,/ είτε εμένα μόνο βάρεσε το κρασί, είτε όσους δεν ήπιαν».
Η πολιτική κηδεία θα τελεστεί την ερχόμενη Παρασκευή στις 10.30 στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Θα ακολουθήσει αποτέφρωση στη Ριτσώνα στις 15.10.