Σε εξέλιξη το σχέδιο «Vision 2030» του Ριάντ
Οι επενδύσεις για απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τα κενά χρηματοδότησης
Ενας ουρανοξύστης-κύβος 48 δισ. δολαρίων, μια αεροπορική εταιρεία που φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί γίγαντες του κλάδου και μια επένδυση 100 δισ. δολαρίων σε ημιαγωγούς. To «Vision 2030», το τεράστιο εγχείρημα της Σαουδικής Αραβίας να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, με τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να οραματίζεται μια «νέα Ευρώπη» στην καρδιά της Μέσης Ανατολής. Για να κρατήσει ανοιχτές τις στρόφιγγες των δαπανών, το βασίλειο έχει στραφεί σε ένα εργαλείο που απέφευγε τις τελευταίες δεκαετίες, στον δανεισμό, ενώ παράλληλα σχεδιάζει τη διάθεση ομολόγων του πετρελαϊκού κολοσσού Aramco. Το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Ριάντ (PIF) ανακοίνωσε ότι τα ταμειακά του επίπεδα είχαν μειωθεί από τον Σεπτέμβριο κατά τρία τέταρτα περίπου στα 15 δισ. δολάρια, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2020. Στο μεταξύ, η Σαουδική Αραβία παρήγγειλε πέρυσι αεροσκάφη αξίας 35 δισ. δολαρίων από την Boeing, ενώ προκάλεσε αναταράξεις στα οικονομικά του αθλητισμού μέσω μιας προτεινόμενης
συγχώνευσης των LIV Golf και PGA και μιας σειράς προσφορών για ποδοσφαιριστές της Premier League. Στα σκαριά βρίσκεται επίσης ένα σχέδιο 38 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη των τομέα Esports και των βιντεοπαιχνιδιών, αλλά και η δημιουργία μιας εγχώριας βιομηχανίας κατασκευής ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Το «Vision 2030» σε συνδυασμό με τις κινήσεις κοινωνικής απελευθέρωσης, όπως η ένταξη των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και μια πιο ακτιβιστική εξωτερική πολιτική, αποτελούν σήμα κατατεθέν της διακυβέρνησης του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη χώρα των 36 εκατ. ανθρώπων. Στα πιο δαπανηρά πλάνα του ανήκουν τα λεγόμενα «gigaprojects» που περιλαμβάνουν τη «New Murabba», ένα ευρύτερο έργο αστικής ανάπτυξης, μέρος του οποίου θα είναι ο «Κύβος», ένα θέρετρο στην Ερυθρά Θάλασσα και μια φουτουριστική πόλη ονόματι Neom.
Μεγάλο μέρος των δαπανών απλώς αυξάνεται. Ενα τεράστιο έργο 62 δισ. δολαρίων στο Ριάντ με το όνομα Diriyah παραμένει μια «θάλασσα» γερανών, ενώ
στρατοί από εκσκαφείς σκάβουν θεμέλια για τα πρώτα τμήματα των πύργων του Neom. Το όραμα «Vision 2030» απαιτεί από το ταμείο δημοσίων επενδύσεων να διαχειριστεί περιουσιακά στοιχεία 2 τρισ. δολαρίων, από 718 δισ. δολάρια τον Σεπτέμβριο. Ο Τιμ Κάλεν, συνεργάτης στο Ινστιτούτο των αραβικών κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον, εκτιμά
ότι η κυβέρνηση ίσως χρειαστεί να συνεισφέρει άλλα 270 δισ. δολάρια στο PIF έως το 2030. «Το δημοσιονομικό ρίσκο θα είναι μεγαλύτερο, είτε προσθέτοντας χρέος είτε μειώνοντας τα αποθεματικά που κρατούν το ριάλ της Σαουδικής Αραβίας συνδεδεμένο με το δολάριο», είπε.
Την ίδια στιγμή τα έσοδα από το πετρέλαιο μειώνονται. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι οι τιμές του πετρελαίου θα πρέπει να είναι πάνω από 86 δολάρια το βαρέλι το 2023 και 80 δολάρια το βαρέλι φέτος για να εξισορροπηθεί ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης. Οι τιμές κυμαίνονταν γύρω στα 81 δολάρια το 2022. Το Ριάντ αναμένεται να παρουσιάσει φέτος δημοσιονομικό έλλειμμα 21 δισ. δολαρίων ή περίπου το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας. Για να καλύψει το χάσμα έκανε δυναμικό ξεκίνημα φέτος στην αγορά χρέους, με την κρατικά ελεγχόμενη πετρελαιοβιομηχανία Aramco να αντλεί 12 δισ. δολάρια από τις αγορές χρέους στις αρχές Ιανουαρίου. Σε ακόμη έναν τρόπο άντλησης μετρητών, το Ριάντ σχεδιάζει να πουλήσει το 1% της κρατικής εταιρείας πετρελαίου Aramco σε επενδυτές, κίνηση που θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 20 δισ. δολάρια.
Οι Αρχές της Σαουδικής Αραβίας αναζητούν επίσης εξωτερικούς επενδυτές για να μοιραστεί το βάρος. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ριάντ επιτρέπει σε κορυφαίες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας να επενδύσουν, με αντάλλαγμα τη σύσταση κοινοπραξιών στη χώρα. Η Alibaba και η SenseTime, η οποία έχει εμπλακεί στο project Νeom, είναι μεταξύ των κορυφαίων κινεζικών ομίλων που εξασφάλισαν συμφωνίες εκατ. δολαρίων με το Ριάντ την τελευταία τριετία. O κινεζικός όμιλος αυτόνομης οδήγησης Pony.ai συγκέντρωσε 100 εκατ. δολάρια τον Οκτώβριο από το Neom Investment Fund, με τη συμφωνία ότι η εταιρεία θα δημιουργήσει περιφερειακά κεντρικά γραφεία έρευνας, ανάπτυξης και κατασκευής στη χώρα. Και στο ίδιο μήκος κύματος η Alibaba Cloud εισήλθε στην αγορά της Σαουδικής Αραβίας το 2022 μέσω μιας κοινοπραξίας με τον όμιλο Saudi Telecom, ο οποίος έχει επίσης συνεργαστεί με τη Huawei σε έργα 5G και δεσμεύθηκε να «ενδυναμώσει τη συνεργασία». Η Σαουδική Αραβία φλερτάρει, τέλος, με ξένες εταιρείες τεχνολογίας για να αναπτύξουν την εκκολαπτόμενη βιομηχανία της ΑΙ, «επιλέγοντας» την ελίτ της Σίλικον Βάλεϊ ή του Σενζέν, σύμφωνα με γνώστες του κλάδου.
Για να κρατήσει ανοιχτές τις στρόφιγγες των δαπανών, το βασίλειο έχει στραφεί στον δανεισμό, ενώ σχεδιάζει την πώληση του 1% της Aramco.