Τα χρώματα της Αθήνας
Από την αθηναϊκή μπελ επόκ μέχρι σήμερα, το άστυ περνάει στην εικαστική ιστορία
Η έκθεση του Αντώνη Σκαμπαβίρια στην γκαλερί Σκουφά εγείρει και πάλι, με τρόπο πρακτικό και συνειρμικό, ένα ερώτημα για το πώς η Αθήνα περνάει στην εικαστική ιστορία. Στην έκθεση με τίτλο «Πέρα από το μπετόν» έχουμε μία συγκινητική επαναφορά της ζωγραφικής στο φυσικό πεδίο, στη διά ζώσης μαρτυρία και ώσμωση με το αστικό τοπίο, καθώς ο ζωγράφος ανέβηκε σε λόφους και σε ταράτσες για να νιώσει την πόλη στα αναπτύγματά της, στο ανάγλυφό της αλλά και στην κυψελωτή πυκνότητά της.
Πρόσθετο ενδιαφέρον προκαλεί η απήχηση της έκθεσης. Το περασμένο Σάββατο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας ξεναγήθηκε από τον καλλιτέχνη και τον κ. Γιάννη Καλλιγά της «Σκουφά». Πλήθος καλλιτεχνών είχαν προσέλθει. Ενιωθες ότι το θέμα της έκθεσης –η Αθήνα– αλλά και ο τρόπος της εικαστικής απόδοσης –παραστατικός ρεαλισμός σε απόσταση όμως από τον επίπεδο φωτορεαλισμό– γεννούσε ενδιαφέρον και συγκίνηση.
Η Αθήνα σε αυτά τα εικαστικά πανοράματα αγγίζει μια μακρά παράδοση παρατήρησης και καλλιτεχνικής ιστορίας. Είτε σε αναπτύγματα ή σε εστίαση, το άστυ προσφέρεται για πλήθος ερμηνευτικών βλεμμάτων. Σε ένα από τα έργα του Σκαμπαβίρια φαίνεται και το νέο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, που περνάει, ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της εικαστικής απόδοσης της Αθήνας, κατά τρόπο αντίστοιχο που το νέο, κάποτε, Μουσείο της Ακρόπολης είχε περάσει, λίγο μετά τα εγκαίνιά του, σε έργο του Φίλιπ Τάρλοου.
Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τον τρόπο με τον οποίο η Αθήνα αποτελούσε πάντα δέλεαρ για γενιές ζωγράφων από την αθηναϊκή μπελ επόκ και τα έργα του Παύλου Μαθιόπουλου ώς τις νεότερες ερμηνείες της αθηναϊκής μυθολογίας από τον Σπύρο Βασιλείου και τον Γιάννη Τσαρούχη. Ο Σκαμπαβίριας εδραιώνεται σε αυτήν την αθηναϊκή εικαστική παράδοση με έναν τρόπο ιδιοσυγκρασιακό, καθώς η δική του ερμηνεία του άστεως πόρρω απέχει από το τσαρουχικό ιδίωμα ή τον τρόπο που η πόλη αποδόθηκε από τη Νίκη Καραγάτση, τον Γιώργο Μανουσάκη, τον Κώστα Μαλάμο ή τον Παναγιώτη Τέτση. Προσεγγίζει ωστόσο αυτήν την αθηναϊκή παρακαταθήκη μέσω μιας οδού εντιμότητας, γνησιότητας και ταλέντου που εκβάλλει στην εποχή μας για να δώσει διέξοδο σε μια σωρευμένη ανάγκη μέθεξης με τη ρευστή αστική εμπειρία.
Αυτό που δείχνει η έκθεση αυτή υπερβαίνει τη ζωγραφική, αλλά πηγάζει από αυτήν. Και αυτό είναι σπουδαίο. Η δε συνειρμική της δύναμη είναι τέτοια που μας συνδέει με πλείστους σύγχρονους ζωγράφους που προσεγγίζουν την Αθήνα με μυριάδες προσωπικούς τόνους και την βαθαίνουν στο συλλογικό υποσυνείδητο. Εργα σαν του Παναγιώτη Μπελντέκου και του Αλέξη Βερούκα, διαθλαστικά της αστικής εμπειρίας, ή του Γιάννη Αδαμάκη (με τις στρωματογραφίες της μνήμης), του Φραγκίσκου Δουκάκη που ολοένα και περισσότερο εμβαθύνει στο άστυ, ή του Δημήτρη Σαρασίτη με τις αχανείς θέες του και του Βασίλη Λιαούρη στα αστικά κοσμήματά του. Η παράδοση της εικαστικής Αθήνας περνάει μέσα από την ακαδημαϊκή και τη ναΐφ απόδοση, μέσα από ιδιοσυγκρασίες και τάσεις, για να φτάσει πάντα να μιλήσει για τη συγκίνηση μπροστά σε αυτό που διαρκώς λανθάνει μέσα στο κάδρο της αλήθειας. Η έκθεση του Αντώνη Σκαμπαβίρια δίνει λαβές και αφορμές. Κυρίως επανασυνδέει μια ανάγκη με μια δυνατότητα.
Στην έκθεση του Αντώνη Σκαμπαβίρια «Πέρα από το μπετόν», η ζωγραφική επανέρχεται στο φυσικό πεδίο.