Μια σύγχρονη «σταυροφορία»
Τρεις ημέρες τώρα, για όσους διαβάζουν τούτη τη στήλη (που αυτή την εβδομάδα έχει ένα δύσκολο θέμα), παρακολουθούμε τις επίμονες προσπάθειες του Αμερικανού παθολογοανατόμου Σίντνεϊ Φάρμπερ, ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του '40 στη Βοστώνη άνοιξε δρόμους για την ιατρική στην καταπολέμηση του καρκίνου, ειδικότερα στην εξέλιξη της χημειοθεραπευτικής αντιμετώπισης της παιδικής –μα όχι μόνο– λευχαιμίας.
Μέσα στη δεκαετία του '50, ο Φάρμπερ αρχίζει πλέον να χρησιμοποιεί τη λέξη «σταυροφορία» για να περιγράψει την εκστρατεία του κατά του καρκίνου. Οπως σημειώνει ο ογκολόγος και συγγραφέας Σιντάρτα Μούκερτζι στη «Μεγάλη ασθένεια» (εκδ. Μεταίχμιο), βιβλίοοδηγός για εμάς αυτή την εβδομάδα, βραβευμένο με Πούλιτζερ στην Αμερική, «Για τον Σίντνεϊ Φάρμπερ, όπως και για τη Μαίρη Λάσκερ, η εκστρατεία ενάντια
στον καρκίνο μετατρέπεται όντως σε “σταυροφορία”, μια επιστημονική μάχη εμποτισμένη με τέτοιο φανατισμό και σφοδρότητα, που μόνο μια θρησκευτική μεταφορά θα μπορούσε να αποδώσει την ουσία της».
Η Μαίρη Λάσκερ είχε προηγούμενα με φονικές νόσους από την προσωπική και οικογενειακή της ιστορία. Γεννημένη το 1900, κόρη τραπεζίτη, καλοσπουδαγμένη και παντρεμένη με τον πρόεδρο μεγάλης διαφημιστικής εταιρείας, κοινωνικά δικτυωμένη, βάζει κάποια στιγμή στόχο της ζωής της να καταπολεμήσει τις ασθένειες. «Εάν μια οδοντόπαστα», έγραφε, «αξίζει διαφήμιση δύο, τριών ή τεσσάρων εκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο, τότε η έρευνα κατά των ασθενειών οι οποίες παραλύουν και σακατεύουν
τους ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον υπόλοιπο κόσμο αξίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια».
Κάπως έτσι, η γυναίκα αυτή έγινε, κατά το περιοδικό Business Week, η «καλή νεράιδα της ιατρικής έρευνας». Κάπως έτσι επίσης, ένωσε τις δυνάμεις της με τον Φάρμπερ στη «σταυροφορία» κατά του καρκίνου.
Η πρόσφατη πανδημία έδειξε τι σημαίνει στην πράξη «σταυροφορία». Μπροστά στους θανάτους χιλιάδων ανθρώπων και στην κατάρρευση εθνικών συστημάτων υγείας, κράτη, οργανισμοί και ιατροφαρμακευτικές εταιρείες ξεπέρασαν γραφειοκρατικές και άλλες αγκυλώσεις και σε χρόνο μηδέν έφτασαν στα εμβόλια που έσωσαν ζωές. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει και με τη θεραπεία κατά του καρκίνου. Αλλά δεν γίνεται. Ή γίνεται εν μέρει. Ειδικά σε ό,τι αφορά τον παιδιατρικό καρκίνο, με δεδομένη τη σπανιότητα της νόσου (ή όχι και τόσο μεγάλη σπανιότητα: γράψαμε προχθές ότι κατά μέσον όρο 350 παιδιά νοσούν με κάποια μορφή καρκίνου στην Ελλάδα – σχεδόν ένα παιδί κάθε ημέρα), ουδείς «πατάει γκάζι» προκειμένου ορισμένες μορφές καρκίνου να καταστούν ιάσιμες ή, έστω, να βελτιωθούν σημαντικά τα χημειοφάρμακα. Το είπαμε ξανά αυτή την εβδομάδα: έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας.
Η λέξη «σταυροφορία» που χρησιμοποίησαν το 1950 οι Φάρμπερ και Λάσκερ έχει την ουσία της ακόμα και σήμερα. Στο αυριανό καταληκτικό σημείωμά μας με τούτη τη θεματολογία, θα ρίξουμε μια ματιά στη «σταυροφορία» σύγχρονων Ελλήνων γιατρών κατά του παιδικού καρκίνου.