Εδώ, το 70% των φοιτητών εμφανίζεται μόνο στις εξετάσεις

– Τι σημαίνουν σπουδές στα μεγάλα πανεπιστήμια; Εσείς, για παράδειγμα, έχετε διδάξει και στην Αμερική και εδώ. Είστε «άλλος» εκεί κι «άλλος» εδώ;

– Οχι. Αλλά εδώ η διαφοροποίηση των καλών από τους μέτριους φοιτητές γίνεται από τους ίδιους. Δηλαδή, δεν υπακούουν σε κανόνες πανεπιστημιακούς. Εχουμε ένα 30% που παρίσταται στις διαλέξεις κι ένα 70% που απέχει, που δεν έρχεται παρά μόνο στις εξετάσεις. Αυτή τη διαφοροποίηση την κάνουν οι ίδιοι. Στην Αμερική είναι υποχρεωτικό να είναι όλοι παρόντες.

– Εχουμε έναν Ελληνα κι έναν Αμερικανό, εξίσου καλούς φοιτητές πολιτικών επιστημών. Τι τους διακρίνει;

– Νομίζω η μαχητικότητα του Ελληνα. Αυτός που θέλει να πετύχει, μάχεται. Δεν του χαρίζεται η θέση. Και καμιά φορά μάχεται και με αθέμιτα μέσα. Για τον Αμερικανό είναι πιο ομαλά τα πράγματα, γιατί ακολουθεί τους κανόνες. Εδώ οι κανόνες επινοούνται... κάθε φορά.

– Εάν επιλέγατε ανάμεσα σε ένα αμερικανικό και ένα ελληνικό πανεπιστήμιο, πού θα βρίσκατε την πρόκληση;

– Στο αμερικανικό δεν είναι πρόκληση. Ξέρεις πού θα πας και τι σε περιμένει. Στην Ελλάδα δεν ξέρεις ποτέ. Και είσαι πάντα μπροστά σε εκπλήξεις, κάποτε και ευχάριστες! Παράδειγμα οι φοιτητές που είχα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που συχνά ήταν πολύ καλοί. Εκεί που δεν είχαν καλή επίδοση ήταν στις γενικές γνώσεις (θέατρο, σινεμά, λογοτεχνία...), εν αντιθέσει με τους Αμερικανούς. Στην Ελλάδα λείπει η καλλιέργεια των φοιτητών. Δεν διαβάζουν οι περισσότεροι. Κάποιες φορές έκανα το εξής: τους έλεγα ότι στις εξετάσεις θα υπάρχει και μια ερώτηση πέραν των κανονισμένων, που θα είναι για λογοτεχνία. Οποιος την απαντήσει θα παίρνει αυτομάτως έναν βαθμό επιπλέον. Λειτούργησε.

Ο Θάνος Βερέμης οφείλει ένα μέρος της δικής του εκπαίδευσης στον νονό του Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Τον βάφτισε την περίοδο της Κατοχής. «Το καλό με τον Κανελλόπουλο είναι ότι πήρε στα σοβαρά τον ρόλο του νονού από την αρχή και συναντιόμαστε μέχρι το τέλος του (1986)», σχολιάζει με συγκίνηση. Θεωρεί μεγάλο μάθημα ζωής «την απλότητά του. Πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν σημαντικά στοιχεία, αρκεί να τους βοηθήσουν οι συνθήκες.

Ο ίδιος δεν υποδυόταν. Αυτό που έβλεπες ήταν. Μιλούσαμε και διαφωνούσαμε σαν να είμαστε συνομήλικοι».

Ομως, αν τον ρωτήσει κανείς ποιον θεωρεί τη σημαντικότερη πολιτική προσωπικότητα που γνώρισε η Ελλάδα, απαντάει χωρίς κανένα δισταγμό: «Ο Βενιζέλος για μένα είναι η μεγαλύτερη φυσιογνωμία που έχει περάσει από την ελληνική πολιτική Ιστορία. Γιατί δεν είχε ποτέ πρόβλημα με τους καλύτερούς του. Τους θεωρούσε ισάξιους».