Οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις κλείνουν και αυξάνονται οι μεγάλες
Οι αυτοαπασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 100.000 άτομα το 2023 σε σχέση με το 2007
Τάσεις ολοένα μεγαλύτερης συγκέντρωσης παρατηρούνται πλέον στο ελληνικό εμπόριο, οι οποίες ακολουθούν –έστω και με χρονική υστέρηση– ό,τι συμβαίνει παγκοσμίως και που ίσως την τελευταία 15ετία ήταν σε μεγάλο βαθμό συνέπεια των πολλαπλών κρίσεων. Στην αρχή ήταν η οικονομική κρίση που οδήγησε σε χιλιάδες «λουκέτα», στη συνέχεια η πανδημία που μετά τη λήξη των μέτρων στήριξης αρκετές επιχειρήσεις «βγήκαν από την πρίζα» για να ακολουθήσει η πληθωριστική - ενεργειακή κρίση, ανεβάζοντας κατακόρυφα το κόστος λειτουργίας και συμπιέζοντας την κατανάλωση. Ακόμη και οι επιχειρήσεις που επιβίωσαν των πολλαπλών κρίσεων, είναι εγκλωβισμένες στην πλειονότητά τους στη στασιμότητα, εστιάζοντας στη βραχυπρόθεσμη επιβίωση και όχι στον αναγκαίο μετασχηματισμό. Τούτο φαίνεται άλλωστε και από την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων τους με τη διαχείριση των ανατιμήσεων να βρίσκεται στην πρώτη θέση και να ακολουθούν οι οικονομικές υποχρεώσεις και η ρευστότητα.
Η παραπάνω πορεία αποτυπώνεται στην εξέλιξη και στη δομή της απασχόλησης στον κλάδο του εμπορίου, με τα στοιχεία να δείχνουν όχι μόνο μείωση της απασχόλησης στο λιανεμπόριο σε σύγκριση με την προ μνημονίων εποχή, αλλά κυρίως μείωση του αριθμού των εργοδοτών, των αυτοαπασχολούμενων και των βοηθών (συνήθως μέλη της οικογένειας του ιδιοκτήτη της επιχείρησης) έναντι των μισθωτών. Με άλλα λόγια, οι μικρές και πολύ μικρές εμπορικές επιχειρήσεις κλείνουν και αυξάνονται οι μεγαλύτερες. Οι ιδιοκτήτες τους, εάν δεν συνταξιοδοτούνται, γίνονται υπάλληλοι αλλού, όπως και τα μέλη της οικογένειας, ενώ συχνά σε περίπτωση συνταξιοδότησης
του ιδιοκτήτη δεν υπάρχει διαδοχή. Σύμφωνα με τα στοιχεία για την εξέλιξη και τη δομή της απασχόλησης στο εμπόριο που περιλαμβάνονται στην «Ετήσια Εκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2023 του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών» της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΙΝΕΜΥ ΕΣΕΕ), η οποία παρουσιάστηκε χθες, η συνολική απασχόληση στο εμπόριο από 814.283 άτομα το 2007 ήταν λίγο κάτω από 700.000 άτομα (699.260) το 2023. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι μετά τη ραγδαία πτώση της απασχόλησης στον κλάδο, η οποία
παρατηρήθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, φτάνοντας στο χαμηλότερο σημείο το 2014 (624.496 άτομα), επανήλθε σε πάνω από 700.000 το 2020 για να υποχωρήσει εκ νέου πέρυσι κατά 3,5% σε σύγκριση με το 2022. Η μείωση της απασχόλησης σχετίζεται και με το γεγονός της απροθυμίας ειδικά των νέων να εργαστούν στον κλάδο, αναζητώντας αλλού καλύτερες αμοιβές και συνθήκες εργασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ το 2008 η μέση ηλικία των εργαζομένων στο εμπόριο ήταν 38,9 έτη, το 2022 έφτασε στα 43 έτη.
Εκεί που καταγράφεται η μεγαλύτερη μείωση είναι στους εργοδότες, τους αυτοαπασχολούμενους και τους βοηθούς στον κλάδο του εμπορίου. Οι εργοδότες από 95.436 το 2007 ήταν το 2023 79.322, λιγότεροι κατά 17%, ενώ στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας είχαν πέσει και κάτω από τους 70.000. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο μέσα σε ένα χρόνο, το 2023 σε σύγκριση με
το 2022, ο αριθμός των εργοδοτών στο εμπόριο μειώθηκε κατά 12,4%. Αντίστοιχη είναι η εικόνα στους βοηθούς, κάτι αναμενόμενο, ο αριθμός των οποίων υποχώρησε κατά 10,8% το 2023 σε σύγκριση με το 2022, ενώ μείωση κατά 4,4% κατέγραψε ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων. Οι αυτοαπασχολούμενοι στο εμπόριο ήταν λιγότεροι σχεδόν κατά 100.000 άτομα το 2023 σε σύγκριση με το 2007, ενώ το μερίδιό τους στη συνολική απασχόληση στον κλάδο έχει μειωθεί σωρευτικά κατά 46,5%.
Από την άλλη, ο αριθμός των μισθωτών στο εμπόριο μπορεί να υποχώρησε το 2023 σε σύγκριση με το 2022, κατά 1,1%, όμως είναι αρκετά πάνω από τα επίπεδα του 2007, λόγω της συγκέντρωσης σε μεγάλες αλυσίδες. Πλέον σε κάθε εργοδότη αντιστοιχούν 6 μισθωτοί από 5,3 το 2022 και 4,5 το 2007, κάτι που ουσιαστικά δείχνει λιγότερες αλλά μεγαλύτερου μεγέθους εμπορικές επιχειρήσεις.
Ο αριθμός των μισθωτών στο εμπόριο είναι αρκετά πάνω από τα επίπεδα του 2007, λόγω της συγκέντρωσης σε μεγάλες αλυσίδες.