Η πορεία των ερευνών, το κατηγορητήριο και οι καταγγελίες
Eνα χρόνο μετά την τραγωδία των Τεμπών, πολλά στοιχεία έχουν έρθει στο φως, αρκετά όμως παραμένουν υποφωτισμένα ή και σκοτεινά και γι’ αυτό ο ειδικός εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης προχωράει σε τρεις κρίσιμες πρόσθετες ανακριτικές πράξεις. Τι γνωρίζουμε μέχρι τώρα, τι αναφέρεται στην ογκώδη δικογραφία, στην οποία περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα πορίσματα των πραγματογνωμόνων και οι απολογίες στελεχών του ΟΣΕ, ποια λάθη και παραλείψεις καταγγέλλουν συγγενείς των θυμάτων.
32 κατηγορούμενοι μετά τις νέες διώξεις
Ο αριθμός των κατηγορουμένων για το θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα έχει αυξηθεί σε 32, καθώς πριν από λίγες ημέρες ο εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης άσκησε δίωξη εις βάρος του διευθύνοντος συμβούλου και ενός ακόμη υψηλόβαθμου στελέχους της Hellenic Train.
Δεν ήταν μόνο ανθρώπινο λάθος
Η ελληνική Δικαιοσύνη εξετάζει πλέον την υπόθεση βάσει της παρακάτω παραδοχής: το δυστύχημα στα Τέμπη δεν οφείλεται μόνο στο ανθρώπινο λάθος, οι εισαγγελικές και ανακριτικές αρχές της Λάρισας κρίνουν ότι η κατάσταση του σιδηροδρομικού άξονα της χώρας και η μη λειτουργία αυτοματοποιημένων συστημάτων ασφαλείας και διαχείρισης κυκλοφορίας συντέλεσαν στην τραγωδία. Επισημαίνουν μάλιστα ότι είχαν δαπανηθεί μεγάλα ποσά τόσο για την εγκατάσταση όσο και για την επισκευή τους – περίφημη σύμβαση «717», με προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ. Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξε και η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Βάσει αυτών προχώρησε στην άσκηση ποινικών διώξεων για κακουργηματική απιστία και απάτη εις βάρος αξιωματούχων της ΕΡΓΟΣΕ, του υπουργείου Μεταφορών και στελεχών της κοινοπραξίας ΤΟΜΗ Alstom, που είχαν ευθύνη υλοποίησης της σύμβασης «717».
Οι δύο πρώην υπουργοί
Βάσει της ίδιας έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, προκύπτουν ενδείξεις τέλεσης των αξιόποινων
πράξεων της παράβασης καθήκοντος και της απιστίας, εις βάρος του Χρήστου Σπίρτζη και του Κώστα Καραμανλή, οι οποίοι διετέλεσαν υπουργοί από το 2016 έως και την ημέρα του δυστυχήματος. Κρίνεται ότι οι δύο πρώην υπουργοί είχαν ευθύνη για τη μη έγκαιρη υλοποίηση της σύμβασης «717». Ο φάκελος έχει διαβιβαστεί στη Βουλή, αλλά η πλειοψηφία της Ολομέλειας απέρριψε το αίτημα για σύσταση προανακριτικής επιτροπής.
Ενδείξεις για «ενδεχόμενο δόλο»
Η Εισαγγελία Εφετών Λάρισας προχώρησε στα τέλη Ιανουαρίου του ’24 σε δίωξη εις βάρος 15 στελεχών της ΕΡΓΟΣΕ για το κακούργημα της διατάραξης ασφάλειας συγκοινωνιών και τα πλημμελήματα της ανθρωποκτονίας, της πρόκλησης βαριάς και ελαφριάς σωματικής βλάβης από αμέλεια. Σύμφωνα με το έγγραφο του εφέτη ανακριτή, η μη ολοκλήρωση των εργασιών και η λειτουργία του σιδηροδρόμου χωρίς συστήματα ασφαλείας συνδέονται «αιτιωδώς» με το δυστύχημα. Επίσης, σύμφωνα με νομικές πηγές, στο κατηγορητήριο έχει προστεθεί και το στοιχείο του «ενδεχόμενου δόλου», καθώς υπάρχουν ενδείξεις πως η 9ετής καθυστέρηση συνδέεται με την προσπάθεια των εμπλεκομένων να «προσπορίσουν περιουσιακό όφελος».
Μηνύσεις από θύματα και συγγενείς
Οι συγγενείς των θυμάτων καταγγέλλουν λάθη και παραλείψεις στη διερεύνηση του δυστυχήματος, ειδικά προτού η έρευνα ανατεθεί στον ειδικό εφέτη ανακριτή. Επιζώντες του δυστυχήματος και συγγενείς θυμάτων κατέθεσαν μηνύσεις κατά των διοικήσεων του ΟΣΕ, της ΕΡΓΟΣΕ, της Hellenic Train, αλλά και των πρώην υπουργών Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη και Κώστα Καραμανλή, θεωρώντας τους υπευθύνους για το «μαζικό έγκλημα των Τεμπών».
Αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος
Στα τέλη Αυγούστου 2023, είκοσι συγγενείς θυμάτων στράφηκαν κατά «αγνώστων δραστών» για την «πρωτοφανή αλλοίωση του τόπου του δυστυχήματος». Καταγγέλλουν
ότι μεταφέρθηκαν συντρίμμια της αμαξοστοιχίας από τον χώρο του δυστυχήματος ενώ το επίμαχο σημείο καλύφθηκε με χαλίκι και άσφαλτο – προτού κλιμάκιο της Χημικής Υπηρεσίας Λάρισας προβεί σε δειγματοληψία υλικών. Γι’ αυτό το σκέλος της υπόθεσης ασκήθηκε δίωξη, στις αρχές Φεβρουαρίου του 2024, στον τέως περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Κώστα Αγοραστό. Ο Κώστας Αγοραστός κλήθηκε στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για τα Τέμπη, αλλά δεν κατέθεσε επικαλούμενος το δικαίωμα σιωπής. Οπως δήλωσε: «Με δεδομένη την ιδιότητά μου ως κατηγορουμένου στην υπόθεση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος της 28ης Φεβρουαρίου 2023, δεν είναι δυνατόν να καταθέσω ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής, αφού (η υπόθεση...) αυτή εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη».
Η διαφωνία για την έκρηξη
Οι εμπειρογνώμονες των συγγενών αναφέρουν ότι η μεγάλη έκρηξη που προκλήθηκε από τη σύγκρουση οφείλεται σε «άγνωστη καύσιμη ύλη». Η Hellenic Train εκτιμά πως η έκρηξη οφειλόταν στο βραχυκύκλωμα που προέκυψε από τη μετωπική σύγκρουση των δύο τρένων και το συνακόλουθο κόψιμο των καλωδίων ηλεκτροδότησης, όπως και στην ανάφλεξη των σωματιδίων σιλικόνης, που χρησιμοποιούνται για την ψύξη των μηχανών. Ιδια ήταν και η εκτίμηση
της Πυροσβεστικής, η οποία συνέταξε συμπληρωματική έκθεση αυτοψίας κατόπιν παραγγελίας του εφέτη ανακριτή. Με αυτή την εκδοχή έχουν συμφωνήσει και οι δύο διορισμένοι από την ανάκριση πραγματογνώμονες. Οι τεχνικοί σύμβουλοι των συγγενών των θυμάτων διαφωνούν με την ερμηνεία της ανάφλεξης των σωματιδίων σιλικόνης και θέτουν το ερώτημα για τη φύση του εύφλεκτου αυτού υλικού. Ταυτόχρονα, σε ανάλυση που πραγματοποίησε το Γενικό Χημείο του Κράτους σε δείγματα από το σημείο της σύγκρουσης ανιχνεύθηκε η χημική ουσία ξυλόλιο, που χρησιμοποιείται στην παρασκευή χρωμάτων και στη νόθευση καυσίμων.
Τι μετέφερε το εμπορικό τρένο
Ο εφέτης ανακριτής Σωτήρης Μπακαΐμης τον Σεπτέμβριο του 2023 ζήτησε από την Hellenic Train διευκρινίσεις για το φορτίο της εμπορικής αμαξοστοιχίας 603503. Η εταιρεία απάντησε ότι η εν λόγω εμπορική αμαξοστοιχία αποτελείτο από 13 βαγόνια. Από αυτά, τρία είχαν φτάσει στην Ελλάδα από τα Σκόπια μέσω του σταθμού της Γευγελής και περιείχαν «πλατιά προϊόντα ελασματοποίησηςλαμαρίνες». Τα υπόλοιπα δέκα παρελήφθησαν από τον σταθμό διαλογής της Θεσσαλονίκης και ήταν φορτωμένα με κοντέινερ που περιείχαν μπίρες, μεταλλικά σύρματα και υλικά παρασκευής τροφίμων. Για να διαλευκανθεί η φύση του φορτίου, η ανάκριση ζήτησε τα βίντεο από τις κάμερες ασφαλείας στον σταθμό Θεσσαλονίκης, όπου έγινε η φόρτωση, αλλά και από τους σταθμούς απ’ όπου διήλθε η εμπορική αμαξοστοιχία. Η διαδικασία ξεκίνησε με καθυστέρηση και τα σχετικά βίντεο είχαν σβηστεί, καθώς οι εν λόγω σκληροί δίσκοι είναι επανεγγράψιμοι.
Η συγκρότηση της Εξεταστικής
Στις 20 Νοεμβρίου 2023 υπεγράφη η απόφαση συγκρότησης της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής, κατόπιν αιτήματος του ΚΚΕ υπό τον τίτλο «Για τη διερεύνηση του εγκλήματος των Τεμπών και όλων των πτυχών που σχετίζονται με αυτό». Στις 20 Φεβρουαρίου 2024, η κυβερνητική πλειοψηφία αποφάσισε να κλείσει η διαδικασία, προτείνοντας τελευταία συνεδρίαση για τη συζήτηση «επί του πορίσματος» στις 11 Μαρτίου. Αντικαθιστώντας τον εισηγητή Λ. Τσαβδαρίδη εκ μέρους της Ν.Δ., ο κ. Ι. Φωτήλας δήλωσε: «Εγιναν είκοσι εννέα συνεδριάσεις, εξετάστηκαν τριάντα επτά μάρτυρες, οι εργασίες διήρκεσαν εκατόν ογδόντα ώρες, υπάρχουν οκτώ χιλιάδες σελίδες πρακτικών». Αντιδρώντας, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Ελλ. Λύση, Νέα Αριστερά και Σπαρτιάτες αποχώρησαν. «Η αλήθεια είναι ότι έχω δει αποσπασματικά κάποια πράγματα, τις περισσότερες φορές γιατί θύμωνα πάρα πολύ με αυτά που άκουγα και δεν μπορούσα», δήλωσε ίσως στην πιο φορτισμένη από όλες τις συνεδριάσεις, ακριβώς επειδή εκείνη κατέθετε, η κ. Μαρία Καρυστιανού, μητέρα ενός εκ των θυμάτων στα Τέμπη.
Τα αιτήματα των κομμάτων
Τα νέα δεδομένα που διαμορφώνει για την εξεταστική επιτροπή η, από χθες, άφιξη στη Βουλή της δικογραφίας για το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών, που εστάλη από τον εφέτη ανακριτή Λάρισας, επιχειρεί το ΚΚΕ να ενισχύσει, ως το μόνο εκ των κομμάτων που με επίσημο αίτημα ζητεί «την άμεση συνεδρίαση της Εξεταστικής». Το αίτημα έως χθες είχε μείνει αναπάντητο από το προεδρείο της επιτροπής, το οποίο ωστόσο έδειξε στο μεταξύ να κάνει αποδεκτό το ηπιότερο αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ, «τουλάχιστον κατά μία εβδομάδα παράταση της προθεσμίας για κατάθεση των πορισμάτων από τα κόμματα». Ως γνωστόν, από την πλειοψηφία είχε αποφασιστεί τα πορίσματα να κατατεθούν έως τις 8/3 και να συζητηθούν σε ειδική συνεδρίαση στις 11 Μαρτίου. Στα αξιοσημείωτα είναι πως από την επιτροπή πρώτη φορά είχε ζητηθεί η δικογραφία στις 15 του περασμένου Δεκεμβρίου. «Τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής θα έχουν πρόσβαση στο διαβιβασθέν υλικό», σημειώνεται απλώς από το προεδρείο στη μοναδική έως χθες αντίδρασή του.