Τρένα που φτάνουν, έρευνες που ολοκληρώνονται

Σκεφτόμουν χθες αν θα τολμούσα να πάρω το τρένο για να μεταβώ στη Θεσσαλονίκη. Εκανα ένα σύνθετο συλλογισμό: σύμφωνα με τον νόμο των πιθανοτήτων, μια τραγωδία ανάλογη με αυτή των Τεμπών δεν πρόκειται να επαναληφθεί όσο ζω, άρα μάλλον δεν διατρέχω κίνδυνο αν πάρω το τρένο. Στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, οι πολίτες δεν κάνουν τέτοιου είδους σκέψεις. Μπαίνουν στο τρένο και διαβάζουν. Μπαίνουν στο τρένο και εργάζονται στον υπολογιστή τους. Τρώνε, μιλούν, χαζεύουν από το παράθυρο. Δεν αγωνιούν αν θα φτάσουν.

Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι έρευνες για τέτοια δυστυχήματα καταλήγουν σε συμπεράσματα, οι υπεύθυνοι λογοδοτούν, οι επιζήσαντες και οι συγγενείς των θυμάτων είναι ιερά πρόσωπα: δεν λοιδορούνται επειδή σιωπούν ή μιλούν πολύ, δεν τους υποδεικνύουν πολιτικοί, ιερείς ή δημοσιογράφοι πώς πρέπει να πενθήσουν. Και πάνω από όλα τα προβλήματα διορθώνονται, οι υποδομές εκσυγχρονίζονται, βελτιώνονται, η εμπιστοσύνη αποκαθίσταται. Γι’ αυτό δεν επαναλαμβάνονται οι τραγωδίες και όχι από τύχη.

Τα ίδια ακριβώς ισχύουν για το ναυάγιο της Πύλου κι ας είναι οι νεκροί Πακιστανοί μετανάστες, με τους οποίους δυσκολευόμαστε να ταυτιστούμε. «Θέλουμε να μάθουμε αν ζουν ή είναι νεκροί», έλεγε λίγο μετά τη βύθιση του πλοιαρίου «Adriana» το περασμένο καλοκαίρι ένας Πακιστανός εργάτης που αναζητούσε την ξαδέλφη του. «Οι οικογένειες στην πατρίδα μας, μανάδες που έφεραν στον κόσμο αυτά τα παιδιά, ρωτούν και ξαναρωτούν. Θέλουν να ξέρουν».

Χθες, στην έκθεσή της για τον ρόλο του Frontex στο ναυάγιο, η Ευρωπαία διαμεσολαβήτρια, Εμιλι Ο’ Ράιλι, ανέφερε ότι η δύναμη είχε προσφέρει τις υπηρεσίες της στις ελληνικές αρχές τέσσερις φορές παρέχοντας εναέρια παρακολούθηση του «Adriana», αλλά δεν έλαβε σχετική απάντηση. Συμβαίνει συχνά αυτό στην Ελλάδα: οι κλήσεις μένουν αναπάντητες, οι κάμερες χαλούν, τα βίντεο σβήνονται, οι τόποι τραγωδιών μπαζώνονται, τα ανθρώπινα ίχνη εξαφανίζονται.

Σήμερα ανοίγει τις εργασίες του το συνέδριο της «Κ» για τη συμπλήρωση 50 ετών από τη Μεταπολίτευση. Υπάρχουν πολλά για τα οποία μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι μισόν αιώνα μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Ας συζητήσουμε, όμως, για όσα έχουμε ακόμη να πετύχουμε: τρένα που φτάνουν στον προορισμό τους, πλοία που δεν βυθίζονται από αδιαφορία για τους επιβάτες τους, έρευνες που ολοκληρώνονται με διαφάνεια χωρίς να συγκαλύπτουν ευθύνες, θεσμούς που λειτουργούν εξίσου αποτελεσματικά με την υπόλοιπη Ευρώπη.