Τριλογία και προστασία
Φαίνεται πως διαχρονικά ως κοινωνία και πολιτεία είμαστε απρόθυμοι να προστατεύσουμε την κληρονομιά της Αθήνας. Και είμαστε απρόθυμοι για πολλούς λόγους. Ελλειψη κατανόησης του πολιτιστικού περιβάλλοντος, τάση αυτοκαταστροφής, απλή ανικανότητα, διάχυτη αδιαφορία και γενικευμένος κυνισμός. Η Αθηναϊκή Τριλογία πρωταγωνιστεί σε κάθε κινητοποίηση λόγω των Προπυλαίων και είναι πλέον σύνηθες, είμαστε δηλαδή εξοικειωμένοι, να παρακολουθούμε τη σταδιακή καταστροφή της. Μπορεί να σοκάρει η λέξη «καταστροφή», αλλά ας έχουμε στον νου πως ό,τι δεν δέχεται φροντίδα, καταρρέει. Η εικόνα της Τριλογίας στις 27 Φεβρουαρίου ήταν αποκαρδιωτική.
Η Αθηναϊκή Τριλογία είναι η κορύφωση της σύμπραξης της τέχνης και της αρχιτεκτονικής στην Αθήνα. Και επιπλέον, ο συμβολισμός που φέρει για το ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία του 19ου αιώνα είναι ευκρινέστατος. Επιπλέον, η Τριλογία συνδέει την Αθήνα με τα ευρωπαϊκά δίκτυα των ιδεών, των ανταλλαγών και των ευεργεσιών. Χάρη στην Τριλογία έχουμε στην Αθήνα το κορυφαίο έργο του Θεόφιλου Χάνσεν (Ακαδημία Αθηνών), του Δανού αρχιτέκτονα της αυτοκρατορικής Βιέννης, και χάρη στο έργο της Ακαδημίας η Αθήνα κέρδισε τον Ερνέστο Τσίλλερ, μαθητή του Χάνσεν.
Λεπτομέρειες είναι όλα αυτά για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και πολιτεία. Η ατζέντα των προτεραιοτήτων είναι διαφορετική. Αλλά ουδέποτε υπήρξε κατανόηση της αξίας και της υπεραξίας της Αθηναϊκής Τριλογίας. Αρκεί να δούμε τον αρχιτεκτονικό περίγυρό της. Πλην εξαιρέσεων, είναι περιβάλλον κάτω του μετρίου.
Τι μπορεί να γίνει; Κάτι διαφορετικό πάντως από αυτό που ισχύει σήμερα. Τα γλυπτά των Προπυλαίων βάλλονται συστηματικά. Ας δεχθούμε τότε και την υπόθεση ότι η Ακαδημία Αθηνών, το κορυφαίο κτίριο του Χάνσεν, με τα γλυπτά του Λεωνίδα Δρόση και τον εξαίρετο καλλιτεχνικό διάκοσμο μέσα και έξω,
Είναι η κορύφωση της σύμπραξης της τέχνης και της αρχιτεκτονικής στην Αθήνα. Και ο συμβολισμός που φέρει για το ελληνικό κράτος είναι ευκρινέστατος.
θα είναι αιωνίως ζωσμένο με λαμαρίνες όπου κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να εκτονώνει το μίσος του για την κοινωνία. Ας δεχθούμε λοιπόν ότι η σύγχρονη Ελλάδα αδυνατεί να αντιμετωπίσει φαινόμενα που προσβάλλουν την ίδια τη δημοκρατία και πλήττουν την πόλη.
Και ας απαντήσουμε με αυτόν τον τρόπο όταν ξένοι επισκέπτες στην Αθήνα μάς ρωτούν για ποιο λόγο υπάρχει αυτή η κατάσταση. Ας απαντήσουμε ότι είμαστε ανίκανοι να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Oμως, η βύθιση της Τριλογίας στην παραβατικότητα και η αποκοπή της από τη ζωή της πόλης τις βραδινές ώρες δείχνει πως το πρόβλημα είναι γενικότερο και αφορά το σύνολο των δημοσίων χώρων και των κτιρίων. Με αφορμή την αποκατάσταση του Ρεξ και της Εθνικής Βιβλιοθήκης (όταν προχωρήσει η μελέτη), είναι απαραίτητο να υπάρξει ένα ολιστικό πρόγραμμα ανάταξης του κέντρου, ιδίως από την Ομήρου και κάτω προς την Ομόνοια.