Στο κυνήγι των πτυχίων
Για να πούμε και του ΠΑΣΟΚ το δίκιο, η προηγούμενη μεγάλη μεταρρύθμιση του υπουργείου Παιδείας, που αφορούσε τις συμπράξεις ξένων με ελληνικά ΑΕΙ, δεν απέδωσε πολλά. Hρθαν μεν –και χαιρετίστηκαν δεόντως– οι εκπρόσωποι 30 πανεπιστημίων με μεγάλο κύρος, ακούστηκαν διάφορα ότι «η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει τη διεθνοποίηση της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην κορυφή της μεταρρυθμιστικής της ατζέντας», αλλά τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά.
Τώρα και με αφορμή το νομοσχέδιο του κ. Κυριάκου Πιερρακάκη ακούμε τα ίδια, περί «Σορβόννης και Χάρβαρντ που δηλώνουν ενδιαφέρον». Μέχρι στιγμής, πάντως, το μόνο σίγουρο που έχουμε είναι ένα κυπριακό (αναντάμ παπαντάμ κερδοσκοπικό) ΑΕΙ της Λευκωσίας, μαζί με ένα κερδοσκοπικό κεφάλαιο (που έχει στη χώρα ιδιωτικά νοσοκομεία), τα οποία –σαν έτοιμα από καιρό!– πρόλαβαν να αγοράσουν και έκταση για να φτιάξουν campus ιατρικής σχολής στο Ελληνικό. «Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας, καθηγητής Φίλιππος Πουγιούτας, ανέφερε ότι ο χρόνος έναρξης λειτουργίας της σχολής θα εξαρτηθεί από το νομικό πλαίσιο για τη θέσπιση μη κρατικών AEI που αναμένεται να ψηφισθεί από τη Βουλή», έγραφε η «Κ», πριν υπάρξει νομοσχέδιο (30.1.2024).
Ας μην έχουμε αυταπάτες: έχει να γίνει της... ραδιοτηλεόρασης με το καθυστερημένο σπάσιμο του κρατικού μονοπωλίου στην ανώτατη εκπαίδευση. Και αυτό, διότι στα «ωραία σχέδια» της κυβέρνησης, και «στις ωραίες αντιρρήσεις» της αντιπολίτευσης, δεν λαμβάνεται υπόψη ένας καθοριστικός παράγων. Δεν υπήρχε ζήτηση για BBC, όταν στις αρχές της δεκαετίας του '90 άνοιξαν τα ραδιοκύματα, και δεν υπάρχει σήμερα ζήτηση για ανώτατη παιδεία. Αντιθέτως, είναι τεράστια η ζήτηση για «χαρτιά», ακόμη και από τα υπάρχοντα
κρατικά πανεπιστήμια. Εξ ου και η αδιαφορία για όσα γίνονται στα ΑΕΙ, πλην ενός: μην τυχόν και χαθεί η εξεταστική. Επομένως, η επιχειρηματική λειτουργία στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης, ακόμη και αν εμφανιστεί ως μη κερδοσκοπική, θα ανταποκριθεί στην υπάρχουσα ζήτηση. O,τι ακριβώς γίνεται σήμερα με τα υπάρχοντα μη κερδοσκοπικά, αλλά πολύ κρατικά ΑΕΙ.
Υπάρχει ένα εγγενές χαρακτηριστικό σε κάθε απελευθέρωση αγοράς σε κάθε αποκέντρωση εξουσίας. Πρώτα εμφανίζονται τα άσχημα και μετά τα πλεονεκτήματα. Τα πρώτα είναι προϊόν της ανθρώπινης πλεονεξίας. Τα δεύτερα θα εμφανιστούν ως αποτέλεσμα του επιχειρείν σε συνδυασμό με το ρυθμιστικό πλαίσιο. Αν αυτό τηρείται κι εδώ μπαίνουμε στα τρίσβαθα της ελληνικής πολιτείας. Οι παθογένειες που γεννιούνται με κάθε απελευθέρωση επιβιώνουν όταν δεν υπάρχει πολιτική βούληση να καταπολεμηθούν.
Συνεπώς, ας μη μεγαλοποιούμε ούτε να δραματοποιούμε το νομοσχέδιο για τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά παραρτήματα των ΑΕΙ· αν και είναι καλό,
όταν πάμε σε γιατρό, να ρωτάμε πού σπούδασε. Οσο για τα ωραία λόγια περί «αναβάθμισης των κρατικών ΑΕΙ διά του ανταγωνισμού», είναι απλώς ευχές. Η εμπειρία της ραδιοτηλεόρασης έδειξε ότι η ΕΡΤ ουδόλως αναβαθμίστηκε από την ύπαρξη δεκάδων ιδιωτικών καναλιών. Αλλά ούτε υποβαθμίστηκε. Είχε δύο πολύ φωτεινά διαλείμματα –στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και τώρα– αλλά αυτό δεν οφειλόταν στον ανταγωνισμό, αλλά στο γεγονός ότι ο κ. Κώστας Σημίτης και ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης άφησαν τους ανθρώπους της κρατικής ραδιοτηλεόρασης να δουλέψουν. Η σχετική αυτονομία που απόλαυσαν οι διοικήσεις αυτών των περιόδων έκανε την ποιοτική διαφορά.
Ανώτατη παιδεία θα αποκτήσουμε στην Ελλάδα όταν τα κρατικά πανεπιστήμια γίνουν δημόσια, κάτι που μας γυρίζει στην αναθεώρηση του άρθρου 16. Οταν, δηλαδή, επιτραπεί στα υπάρχοντα μεγάλα ΑΕΙ να δουλέψουν χωρίς τον ζουρλομανδύα των ΝΠΔΔ και χωρίς τα νομοσχέδια των δεκάδων χιλιάδων λέξεων, που διαρκώς ψηφίζονται και διαρκώς αναθεωρούνται.
Ανώτατη παιδεία θα αποκτήσουμε στην Ελλάδα όταν τα κρατικά πανεπιστήμια γίνουν δημόσια.