Μνήμη ΕΑΤ-ΕΣΑ, μισόν αιώνα μετά
«Περισσότερο όμως ήθελα πολύ, βαθιά μέσα μου, να μπορέσω να κλάψω».
Τη Μεγάλη Τετάρτη 9 Μαΐου του 1973, ο φοιτητής Δημήτρης Σερεμέτης συλλαμβάνεται για τη συμμετοχή του στα γεγονότα της Νομικής. Είναι η αρχή ενός εφιάλτη με σταθμούς τους θαλάμους βασανιστηρίων της ΕΣΑ, εφιάλτη που θα διαρκέσει έως την Τρίτη 21 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, οπότε και αποφυλακίζεται, στο πλαίσιο της αμνηστίας που δίνει η χούντα. Μία από τις προτάσειςκλειδιά την αποφράδα ημέρα της σύλληψης: «Η ΕΣΑ ακούγεται σαν κάτι ασύλληπτο για μένα». Και μια αντίστοιχη από την ημέρα της αποφυλάκισης: «Ηπια μια γκαζόζα. Περισσότερο όμως ήθελα πολύ, βαθιά μέσα μου, να μπορέσω να κλάψω. Να κρυφτώ κάπου μόνος και να αναλυθώ σε κλάματα».
Μισόν αιώνα αργότερα, ο Σερεμέτης εκδίδει ένα κείμενο που μοιάζει με ημερολόγιο, αλλά δεν είναι μόνον αυτό, που μοιάζει με μαρτυρία, αλλά δεν είναι μόνον αυτό, που μοιάζει με χρονικό, αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Το κείμενο, με τον ωμό τίτλο «Βασανιστήρια στην ΕΣΑ» και πιο ειρωνικό, υπαινικτικό υπότιτλο «Ενα σενάριο (χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά)», πρόκειται να εκδοθεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Πόλις. Η αναφορά στην «πλατεΐτσα» παραπέμπει στο μαύρο χιούμορ, που συνάμα είναι και απειλή, των βασανιστών προς τον κρατούμενο: Θα πεθάνεις εδώ μέσα αλλά δεν θα γίνεις ήρωας, καμία πλατεία στη Νίκαια δεν θα πάρει το όνομά σου.
Το πυρετικό, αναβράζον αυτό κείμενο είναι όλα αυτά που προαναφέραμε, αλλά και κάτι περισσότερο: μια υβριδική εξομολόγηση. Υπάρχει κάτι τέτοιο; Εδώ, πάντως, κάτι τέτοιο βρίσκει ο κύριος Γκρι. Μια εξομολόγηση που θα μπορούσε να είναι και μυθοπλασία – προσοχή όμως, μυθοπλασία όχι με την έννοια του μυθεύματος (του ψέματος) αλλά του μύθου: μιας αφήγησης που κρύβει μιαν αλήθεια που θέλει και δεν θέλει να ειπωθεί.
Ολο αυτό το «σενάριο» έχει μεν μια γραμμική κατεύθυνση (από τη σύλληψη στον εγκλεισμό και στον βασανισμό έως την απελευθέρωση), πλην όμως εξαπλώνεται κάθε τόσο σαν ένα βασανιστικό βήμα σημειωτόν: ο αφηγητής θέλει να ξεχάσει μα δεν μπορεί. Θέλει να θυμηθεί μα δεν μπορεί. Ο αφηγητής έχει δύο πρόσωπα: αυτό του πρώτου προσώπου και αυτό του τρίτου· κάπως προσπαθεί να ξεφύγει από τη μηδαμινότητα του κρεουργημένου κορμιού και να αδράξει τη μεγάλη εικόνα. Η περίπτωσή του, το λέει καθαρά, είναι μια λεπτομέρεια. Αλλοι πέρασαν πολύ χειρότερα από εκείνον. Ομως κάτι πρέπει να μείνει και από τη δική του μοναδική «ασημαντότητα» προσθέτοντας σε αυτή παλαιότερα δημοσιεύματα του «Αντί», σαν λοξά τεκμήρια σε μια σκοτεινή ελληνική στιγμή.
Οι περιγραφές των βασανισμών είναι σωματικές. Γι' αυτό και αδιανόητες για όποιον δεν βίωσε μια τέτοια εμπειρία θανάτου. «Ο Βλογιοκομμένος έχει δικά του κόλπα. Πιάνει ένα μαστίγιο με λεπτή δερμάτινη λωρίδα. Φτιάχνει έναν κόμπο στην άκρη. Θα δείξει στους άλλους πώς ζωγραφίζονται πάνω στο δέρμα “γαρίφαλα” και “σταυροί”: στην πλάτη και στο στήθος. Τα καταφέρνει, και κομπάζει με ενθουσιασμό».