1917-1920: μια δραματική εποχή
Στις 15 Νοεμβρίου του 1922, εκτελέστηκαν στο Γουδί πέντε πολιτικοί και ένας στρατιωτικός ως βασικοί υπαίτιοι για τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι Δημήτριος Γούναρης, Νικόλαος Στράτος, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Γεώργιος Μπαλτατζής, Νικόλαος Θεοτόκης και Γεώργιος Χατζανέστης.
Πλην του στρατηγού Χατζανέστη, οι πέντε πολιτικοί ήταν σχεδόν όλοι ηγετικές προσωπικότητες του πολιτικού στρατοπέδου που αντιμαχόταν τον βενιζελισμό. Με την εκτέλεσή τους αποκεφαλίστηκε η ηγεσία του αντιβενιζελισμού.
Η όλη διαδικασία της δίκης ήταν παράτυπη (για να το θέσουμε κομψά), ενώ και η κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ανυπόστατη, ωστόσο, έφεραν, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, τεράστιες πολιτικές και στρατιωτικές ευθύνες για την Καταστροφή. Πέραν αυτού, όμως, η εκτέλεση στο Γουδί ήταν για τους βενιζελικούς ένας καλός τρόπος ώστε να αφήσουν ακέφαλη την αντίπαλη παράταξη. Ο μόνος που απέμενε από αυτήν ήταν ο Μεταξάς, ο οποίος όμως βρισκόταν στο περιθώριο όλη εκείνη την περίοδο. Βεβαίως, επανήλθε δριμύτερος το 1936, μετά και τη «ρεβάνς» του αντιβενιζελικού στρατοπέδου, με αφορμή το αποτυχημένο κίνημα των Πλαστήρα - Βενιζέλου την 1η Μαρτίου του 1935, εκτελώντας τότε τους Αναστάσιο Παπούλα και Μιλτιάδη Κοιμήση – αμφότεροι πρώην αντιβενιζελικοί που μεταστράφηκαν (και μάρτυρες κατηγορίας στην πολύκροτη δίκη του 1922).
Οι εκτελεσθέντες στο Γουδί είχαν επιδραστικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα του αντιβενιζελικού στρατοπέδου τον καιρό του Εθνικού Διχασμού (1915-1917), αλλά και για το διάστημα που βρίσκονταν στην αντιπολίτευση, από το 1917 έως το 1920.
Αυτήν ακριβώς την τετραετία διερευνά το νέο βιβλίο της ιστορικού Ελισάβετ Παπαχρήστου με τίτλο «Ο αντιβενιζελισμός (1917-1920)», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ασίνη και το οποίο θα είναι οδηγός μας αυτή την εβδομάδα, οδηγός σε μια εξαιρετικά πολωμένη, άκρως δραματική, περίοδο της ελληνικής ιστορίας.
Η μελέτη της Ελισάβετ Παπαχρήστου έρχεται ως συνέχεια σε μια σειρά πολύ σημαντικών βιβλίων που εκδόθηκαν πάνω στα εκατόχρονα του Εθνικού Διχασμού, ορισμένα από τα οποία μνημονεύει και η ίδια στην εισαγωγή της. Δικαίως θεωρεί «ορόσημο» τα δύο βιβλία του Γεωργίου Μαυρογορδάτου για τον Εθνικό Διχασμό και την παράσταση αυτού μετά το 1922, προσθέτοντας ακόμα ως «αξιόλογες μελέτες» τα σχετικά πονήματα των Θανάση Διαμαντόπουλου, Σωτήρη Ριζά και Σπυρίδωνα Πλουμίδη.
Αυτό που έχει επιπλέον ενδιαφέρον να δει κάποιος μέσα από τη συγκεκριμένη μελέτη είναι τη στάση του αντιβενιζελικού Τύπου εκείνη την τριετία.
Εκατό χρόνια πριν, το σημερινό viral, η επιδραστικότητα, αλλά και η τοξικότητα προέρχονταν από τις εφημερίδες, τα έντυπα της εποχής. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά τους και ποιοι βρίσκονταν πίσω από αυτά; Η συνέχεια από αύριο, με κατάληξη αυτό το Σάββατο.