Λογοκρισία
Την επαύριον της επικράτησης των βενιζελικών, το 1917, ο αντιβενιζελικός Τύπος μοιάζει να μεταστρέφεται εντυπωσιακά παρουσιάζοντας, από τη μία, την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου σαν απαραίτητη θυσία για τη σωτηρία της χώρας, και από την άλλη, βλέποντας τη νίκη των αντιπάλων σαν ένα κακό από το οποίο δεν υπάρχει, προς το παρόν, διαφυγή.
Κατά την Ελισάβετ Παπαχρήστου και το βιβλίο της «Αντιβενιζελισμός (1917-1920)», εκδ. Ασίνη, αντιβενιζελικές εφημερίδες όπως το «Εμπρός» γράφουν πως «αν δεν μπορούμε να διορθώσουμε το κακό, ας μην το κάνουμε χειρότερο», ενώ η εφημερίδα «Αθήναι» «φρονεί ότι η πανελλήνια σύμπραξη αποτελεί το “ισχυρότερον μέσον” για την εθνική αποκατάσταση». Η ίδια εφημερίδα χαρακτηρίζει τον Γάλλο γερουσιαστή Ζονάρ, που επέδωσε το τελεσίγραφο στον Κωνσταντίνο εκ μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων, «υπέροχον πολίτην».
Πρόκειται για μεταστροφή ή για αναδίπλωση; Πάντως, η κόπωση από την ένταση των προηγούμενων χρόνων, αλλά και ο φόβος μπροστά στο τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον, να επιτάσσει αυτή τη στάση. Με σημερινούς όρους, ή μάλλον με όρους εποχής μνημονίων, θα μιλούσαμε για... κυβίστηση. Η Πηνελόπη Δέλτα στο ημερολόγιό της καταπιάνεται με όλα τα αντιβενιζελικά έντυπα μιλώντας για «μεταστροφή την επαύριον της εκθρόνισης και είναι τώρα όλα “ανταντόφιλα”, σχεδόν βενιζελικά. Γιατί άραγε βγάζει η Ελλάδα μας τόση προστυχιά!».
Ολα αυτά συμβαίνουν ενώ «τίθεται σε εφαρμογή το πρώτο κύμα εκκαθαρίσεων ηγετικών μορφών της αντιπολίτευσης, με απελάσεις προσώπων όπως οι Δ. Γούναρης, Γεώργιος Πεσματζόγλου, Σπυρίδων Μερκούρης, Ιωάννης Μεταξάς, Βίκτωρ Δούσμανης κ.ά.
Οι εκκαθαρίσεις των φιλοβασιλικών στοιχείων από τον κρατικό μηχανισμό θα λάβει τεράστιες διαστάσεις. Στο δε στράτευμα, έπειτα από σοβαρά επεισόδια στάσης σε κάποιες μονάδες, θα γίνουν και εκτελέσεις.
Υπάρχει ένας βασικός λόγος (ή πρόσχημα) γι’ αυτό, που δεν είναι άλλος από την είσοδο της χώρας στον πόλεμο. Σε αυτό το πλαίσιο επιβάλλεται στρατιωτικός νόμος, ενώ συστήνεται και γραφείο λογοκρισίας.
Επ’ αυτού, ένα καλό παράδειγμα (κωμικό με τη σημερινή ματιά) δίνει η Ελ. Παπαχρήστου με απόσπασμα δημοσίευσης της «Αστραπής», τον Ιούνιο του 1919, όταν πια η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και ένα μήνα στη Σμύρνη: «Συμπληρούται η διετία αφ’ ης η μεταπολίτευση εγκαθιδρύθη εν Αθήναις, όπως κηρύξει τον πόλεμο. [λογοκρισία] Κατά την διέλευσιν της διετίας ταύτης, καθ’ ην ο στρατιωτικός νόμος [λογοκρισία] και [λογοκρισία] συνεκράτησε την εκδήλωσιν οιασδήποτε αντιπολιτεύσεως, ενεργήθησαν πολλαί διώξεις [λογοκρισία] εναντίον των παραγόντων της αντιπάλου πολιτικής» κτλ.
Το σκηνικό της αρχικής –φαινομενικής;– συναίνεσης θα λήξει μπαίνοντας στο 1920 και ενώ οι επόμενες εθνικές εκλογές είναι προ των πυλών. Το φινάλε –στο αυριανό φύλλο– θα είναι, ως γνωστόν, δραματικό.