Ντιρεκτίβα του Πεκίνου για απεξάρτηση από τις ΗΠΑ
Εντείνεται η μάχη για τεχνολογική αυτάρκεια, ο ρόλος του «εγγράφου 79»
Το 2006 ένας πρώην εκπρόσωπος εμπορίου των ΗΠΑ δήλωνε στη Wall Street Journal πως η Κίνα ήταν «η χώρα της ευημερίας και η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας». Οι αμερικανικές επιχειρήσεις ευημερούσαν επί χρόνια στην Κίνα, καθώς τροφοδοτούσαν τη διαστημική εκτόξευση της βιομηχανίας της με υπολογιστές, λειτουργικά συστήματα, λογισμικά και κάθε είδους υψηλή τεχνολογία. Ακόμη και πριν από έξι χρόνια οι περισσότερες κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας επιδίωκαν να εξοπλιστούν με προγράμματα υπολογιστών, μικροεπεξεργαστές και λογισμικό δυτικών εταιρειών. Το 2023 όλα αυτά ανήκαν στο παρελθόν και οι περισσότερες κινεζικές εταιρείες στράφηκαν στα εγχώρια προϊόντα τεχνολογίας. Είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής του Πεκίνου που επιταχύνθηκε δυναμικά από το 2022 με το λεγόμενο «έγγραφο 79».
Oπως αναφέρει σχετικό ρεπορτάζ της WSJ, το εν λόγω έγγραφο δεν ήταν άλλο από μια ντιρεκτίβα του Πεκίνου που υπαγόρευε στις κρατικές επιχειρήσεις της Κίνας, και ειδικότερα σε εκείνες του χρηματοπιστωτικού τομέα, της ενέργειας και της τεχνολογίας, να εξαλείψουν κάθε αμερικανικό στοιχείο από τα συστήματά τους. Eθετε μάλιστα ως προθεσμία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας το 2027.
Αντιμετωπιζόταν ως τόσο ευαίσθητο από εθνικής απόψεως, ώστε δεν επιτρεπόταν να αντιγραφεί ή να φωτοτυπηθεί ούτε από τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους και τα υψηλόβαθμα στελέχη των επιχειρήσεων που είχαν τη δυνατότητα μόνο να το διαβάσουν. Πρώτοι βρέθηκαν στο στόχαστρο οι αμερικανικοί κολοσσοί των Dell International Business Machines και Cisco Systems, των οποίων ο εξοπλισμός έχει σταδιακά αντικατασταθεί από αντίστοιχα εγχώρια προϊόντα. Ακολουθούν την ίδια μοίρα οι Microsoft και Oracle, που χάνουν διαρκώς έδαφος στην Κίνα μολονότι παραμένουν οι τελευταίες κερδοφόρες ξένες εταιρείες στην Κίνα.
Η διαδικασία είχε αρχίσει αρκετά νωρίτερα μαζί με την ένταση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Το 2021, δύο και πλέον δεκαετίες από όταν άρχισε να λειτουργεί στην Κίνα, η ΙΒΜ ξεκίνησε να περιορίζει τη δραστηριότητά της στο Πεκίνο καθώς τα έσοδά της είχαν μειωθεί. Το 2019 η Cisco ανακοίνωσε ότι μειώνονταν οι παραγγελίες της στην Κίνα και την εκτόπιζαν οι εγχώριες εταιρείες, καθώς επικρατούσε ένα είδος πατριωτικής κατανάλωσης. Και τα τελευταία πέντε χρόνια το μερίδιο αγοράς της Dell στην Κίνα μειώθηκε σχεδόν κατά 50% και δεν υπερέβαινε το 8%. Το «έγγραφο 79» ήταν η κορύφωση μιας μακροχρόνιας προσπάθειας του Κινέζου ηγέτη Σι Τζινπίνγκ να κατακτήσει την αυτάρκεια της χώρας στα πάντα, από τη στρατηγικής σημασίας τεχνολογία, όπως είναι οι μικροεπεξεργαστές και τα πολεμικά αεροσκάφη, μέχρι την πρωτογενή παραγωγή των σιτηρών και των σπορέλαιων. Και η ευρύτερη στρατηγική αφορά την απεξάρτηση της Κίνας από τη Δύση στα πάντα, από τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες μέχρι την ενέργεια και την παράλληλη ενίσχυση της εγχώριας εφοδιαστικής αλυσίδας. Eτσι οι Αρχές του Πεκίνου παρουσίασαν το «έγγραφο 79» τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν η Ουάσιγκτον σκλήραινε τη στάση της και επέβαλλε όλο και περισσότερους περιορισμούς στις εξαγωγές τεχνολογίας μικροεπεξεργαστών αλλά και κυρώσεις στις κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας.
Προκειμένου να επιτευχθούν τάχιστα οι στόχοι της, η εν λόγω ντιρεκτίβα καλεί τις κρατικές επιχειρήσεις να δημοσιεύουν κάθε τρίμηνο την πρόοδο που έχουν σημειώσει στην αντικατάσταση ξένου λογισμικού για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, για τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων και των επιχειρήσεων. Και το Πεκίνο έχει προσφέρει γενναία οικονομική στήριξη για να επιτύχει τον στόχο του. Μέσα στο 2022 οι δαπάνες του κρατικού τομέα για το σχέδιο έφθασαν στα 48 τρισ. γουάν, ποσό αντίστοιχο περίπου των 6,6 τρισ. δολ. Σε ό,τι αφορά την ανταπόκριση των κρατικών εταιρειών, ήταν άμεση και πλήρης. Εσπευσαν να αγοράσουν τα προϊόντα των εγχώριων εταιρειών, μολονότι κάποια από αυτά είναι χαμηλότερης ποιότητας από εκείνα των δυτικών βιομηχανιών, όπως τονίζει η WSJ. Και η διαδικασία επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς, καθώς αγόραζαν τα κινεζικά προϊόντα τράπεζες, χρηματιστηριακές και δημόσιες υπηρεσίες, όπως επίσης και το δίκτυο ταχυδρομείων.
Στο συνέδριο της κινεζικής ηγεσίας μέσα στην εβδομάδα, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Κινάγκ έσπευσε να υπενθυμίσει τον στρατηγικό στόχο της απεξάρτησης στον επιχειρηματικό κόσμο της Κίνας. Σύμφωνα με το σχέδιο προϋπολογισμού που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη, το Πεκίνο σχεδιάζει να αυξήσει κατά 10% τις δαπάνες για την επιστημονική έρευνα και την ανάπτυξη της τεχνολογίας και να τις φθάσει περίπου στα 51 δισ. δολ. μέσα στο τρέχον έτος. Πρόκειται για αύξηση 2% σε σύγκριση με το περασμένο έτος. Και την ίδια στιγμή οι προσπάθειες συντονίζονται σε όλα τα επίπεδα. Τα εγχώρια προϊόντα που καλούνται να υποκαταστήσουν εκείνα των δυτικών βιομηχανιών γίνονται όλο και πιο εύκολα στη χρήση. Οι ίδιοι οι Κινέζοι παραδέχονται πως μόλις το 2016 χρειαζόταν ολόκληρη ημέρα για να ανοίξουν και να κλείσουν ένα φύλλο υπολογιστή με ένα κινεζικό λειτουργικό σύστημα, γνωστό ως KylinOS. Η σημερινή εκδοχή του δουλεύει αποτελεσματικά.
Το Πεκίνο έχει προσφέρει γενναία οικονομική στήριξη για να επιτύχει τον στόχο του, ενώ μόνο το 2022 οι δαπάνες του κρατικού τομέα για το σχέδιο έφθασαν στα 6,6 τρισ. δολάρια.