Ιστορίες από το περιθώριο
Ο συγγραφέας Μιχάλης Μαλανδράκης μιλάει για την παράσταση «Ονειρα γλυκά»
«Η θεατρική γραφή μού καλύπτει την ανάγκη της αμεσότητας, είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία από αυτή της λογοτεχνίας», μας λέει ο συγγραφέας Μιχάλης Μαλανδράκης, ο οποίος σε λίγες μέρες θα δει για πρώτη φορά ένα θεατρικό του έργο, το «Ονειρα γλυκά», να ανεβαίνει σε μορφή παράστασης, σε σκηνοθεσία Μάξιμου Μουμούρη.
Η αναπάντεχη πρόταση ήρθε έπειτα από σύσταση του συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, υπεύθυνου του εργαστηρίου στο οποίο φοίτησε ο Μαλανδράκης στη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής του Θεάτρου Πορεία. «Εβαλε εμένα πάνω από εκείνον», λέει με έμφαση ο νεαρός συγγραφέας αναφερόμενος στον δάσκαλό του, ο οποίος παρότρυνε τον Μάξιμο Μουμούρη να επιλέξει το έργο του μαθητή του, αντί για κάποιο δικό του. «Το να βρεις ένα βήμα όταν είσαι στο ξεκίνημά σου είναι πολύ δύσκολο. Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης ήθελε να βοηθήσει όχι μόνο με τα λόγια αλλά στην πράξη όλους τους μαθητές του, και το έκανε».
Η υπόθεση της παράστασης διαδραματίζεται στην πίσω πλευρά ενός ζαχαροπλαστείου στο Αιγάλεω, γιατί ο Μαλανδράκης ήθελε η δράση να εκτυλίσσεται σε ένα κλειστοφοβικό περιβάλλον, και αφορά μια οικογένεια που μετά τον τραγικό θάνατο του πατέρα διχάζεται ανάμεσα στο να διατηρηθεί η οικογενειακή επιχείρηση ως έχει, όπως υποστηρίζουν η μητέρα και ο μεγάλος γιος, και στο να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο, επιθυμία του μικρότερου γιου. Η σύγκρουση αποκαλύπτει ένα μυστικό της οικογένειας, που προκαλεί την απορία του μικρού γιου: Γιατί οι άνθρωποι δεν αλλάζουν τις ζωές τους όταν δεν τους αρέσουν; Η πλοκή δικαίως φέρνει στον νου τα έργα κοινωνικού ρεαλισμού του Γιάννη Τσίρου, του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και του Βασίλη Κατσικονούρη, συγγραφείς τους οποίους ο Μαλανδράκης συγκαταλέγει μεταξύ των πιο αγαπημένων του, ενώ ταυτόχρονα αναφέρει ότι διαβάζει πολύ και ξένους συγγραφείς, με προτίμηση στους Σαμ Σέπαρντ, Αρθουρ Μίλερ, Τενεσί Ουίλιαμς.
Ο κόσμος του κοινωνικού ρεαλισμού, που χαρακτηρίζει και τα δικά του έργα, ομολογεί πως του είναι πολύ οικείος. «Πάντα με συγκινούσαν περισσότερο οι λαϊκοί άνθρωποι. Νιώθω ότι οι ιστορίες των ανθρώπων που είναι στο περιθώριο δεν ακούγονται αρκετά. Ποιος θα μιλήσει για μια οικογένεια στο Αιγάλεω; Είναι σαν να αντικαθιστάς μια αδικία μιλώντας για αυτό. Κάθε ιστορία θέλεις να έχει σύγκρουση και πίεση, καταστάσεις που φυσικά υπάρχουν σε κάθε κοινωνική τάξη, όμως σε αυτές τις γειτονιές είναι ακόμη πιο έντονες, γιατί δεν έχουν τόσες επιλογές. Σήμερα, όσο οι συνθήκες ζωής δυσκολεύουν, επιβάλλεται να συνεχίσεις την οικογενειακή επιχείρηση, οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα όνειρα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, λόγω της ανάγκης επιβίωσης», σημειώνει.
Ο ίδιος, ως ένας νέος 28 ετών που μεγάλωσε στα Χανιά και ζει μόνος στην Αθήνα κυνηγώντας το όνειρό του, ανησυχεί για το αν θα μπορέσει να διατηρήσει ζωντανό αυτό το όνειρο στο μέλλον, καθώς διαπιστώνει πως στην Ελλάδα «η συγγραφή θεωρείται χόμπι, και ό,τι θεωρείται χόμπι το κάνεις στον ελεύθερο χρόνο σου». Ανήκει σε μια γενιά η οποία λόγω του Ιντερνετ και των κοινωνικών δικτύων έχει επίγνωση των αμέτρητων επιλογών της. «Ακόμη και το να φύγεις στο εξωτερικό νιώθεις ότι είναι πιο εφικτό από ό,τι παλιότερα, ταυτόχρονα όμως οι οικονομικές συνθήκες στην Ελλάδα είναι τέτοιες που φαίνεται μακρινή μια τέτοια επιλογή. Αυτή η απόσταση μεταξύ των δύο καταστάσεων κρύβει κάτι το τραγικό. Ξέρεις ότι μπορείς να ζήσεις διαφορετικά, το βλέπεις στο Instagram. Αλλά μπορείς να το καταφέρεις;» αναρωτιέται.
Αυτό το διαχρονικό αίτημα για αλλαγή των συνθηκών ζωής φαίνεται ότι διατρέχει τα πρώτα έργα του Μιχάλη Μαλανδράκη, από το πεζογράφημα «Patriot» (εκδ. Πόλις), για το οποίο διακρίθηκε (εξ ημισείας) με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα (2020) και είχε ως κεντρικό ήρωα ένα μετανάστη από την Αλβανία, έως το μυθιστόρημα «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις, 2023), όπου ένας επί χρόνια πολεμικός ανταποκριτής στο Σεράγεβο αποφασίζει να επιστρέψει στην Αθήνα για να γίνει παρουσιαστής τηλεπαιχνιδιών. Μια σχεδόν ακραία επιλογή σε σχέση με την αρχική πορεία του ήρωα, αλλά ενδεικτική της ανθρώπινης πολυπλοκότητας. Οπως εξηγεί, «τα άκρα εντός μας είναι αυτά που δείχνουν τι υλικό υπάρχει στην ψυχοσύνθεσή μας».
«Πάντα με συγκινούσαν περισσότερο οι λαϊκοί άνθρωποι. Ποιος θα μιλήσει για μια οικογένεια στο Αιγάλεω; Είναι σαν να αντικαθιστάς μια αδικία μιλώντας γι' αυτό».