Μη κρατικά πανεπιστήμια, η επόμενη ημέρα
Πόσα ξένα ΑΕΙ θα έρθουν, πώς θα τηρηθεί το νομοθετικό πλαίσιο, τι θα αποφασίσει το Συμβούλιο της Επικρατείας
Μπορεί η Ελλάδα να μετατραπεί σε εκπαιδευτικό κόμβο για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο; Πόσα ξένα πανεπιστήμια θα έρθουν; Θα δώσουν ώθηση στα δημόσια ΑΕΙ της χώρας μας; Πρόκειται για ερωτήματα, η απάντηση των οποίων θα εξαρτηθεί από τα ξένα πανεπιστήμια που θα ιδρύσουν παραρτήματα στην Ελλάδα. Η υψηλού επιπέδου τριτοβάθμια εκπαίδευση απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, αυστηρά κριτήρια λειτουργίας και ισχυρό ελεγκτικό μηχανισμό.
Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται ενώπιον αλλαγής σελίδας, καθώς χθες αναμενόταν να ψηφιστεί από τη Βουλή η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών ΑΕΙ στη χώρα. Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης αναμένει να ξεκινήσει η λειτουργία του πρώτου παραρτήματος ξένου ΑΕΙ το 2025. Ετσι το ενδιαφέρον στρέφεται στην προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να προσελκύσει στη χώρα μας καλά ξένα ΑΕΙ. Ηδη κυβερνητικά στελέχη δηλώνουν πως υπάρχουν θετικά μηνύματα. Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, η Σορβόννη έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να δημιουργήσει παράρτημα σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο και γνωστό ιδιωτικό σχολείο που ακολουθεί τη φιλοσοφία του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος. Οι κυβερνητικές πηγές λένε ότι το ενδιαφέρον είναι για ίδρυση σχολών θετικών και τεχνολογικών επιστημών (πληροφορική κ.ά.). Επίσης διερευνώνται οι προθέσεις πανεπιστημίων που διαθέτουν παραρτήματα σε ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, όπως το Yale, το Johns Hopkins, το Duke, το New York University, το The Rochester Institute of Technology, το University of California (όλα έχουν έδρα στις ΗΠΑ).
Αλλοι, ωστόσο, κρατούν μικρό καλάθι. «Η Ελλάδα είναι μικρή αγορά. Αρα ή κάποιο ξένο ΑΕΙ θα εγκατασταθεί στην Ελλάδα με στόχο να προσελκύσει φοιτητές από τη Μέση Ανατολή και την Ασία, ή θα δημιουργηθούν ΑΕΙ μπουτίκ που θα εστιάζουν σε έναν επιστημονικό κλάδο, όπως η αρχαιολογία και οι κλασικές σπουδές», παρατήρησε χθες στην «Κ» καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, τονίζοντας ότι «στο δεύτερο θα μπορούσαν να συμβάλουν και οι Ελληνες πανεπιστημιακοί της διασποράς». Προς το παρόν ενδιαφέρον να ιδρύσουν παράρτημα στην Ελλάδα έχουν εκδηλώσει δύο κυπριακά ιδιωτικά ΑΕΙ, ενώ τα 33 κολέγια που τώρα λειτουργούν ως παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ θα κάνουν αγώνα δρόμου για να «πανεπιστημιοποιηθούν». Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου που μίλησαν στην «Κ», και με βάση τους όρους και τα κριτήρια (για το προσωπικό και τις υποδομές) που θέτει ο νόμος, εκτιμάται ότι από τα 33 το πολύ 6-7 κολέγια θα λάβουν πανεπιστημιακή «ταυτότητα».
Στοίχημα για τα μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ είναι η προσέλκυση αποφοίτων λυκείου καλού επιπέδου. Αλλωστε, ένα επιχείρημα όσων αντιδρούν στα μη κρατικά (οι ίδιοι τα ορίζουν ως «ιδιωτικά») ΑΕΙ είναι ότι σε αυτά θα εισαχθούν απόφοιτοι λυκείου με πολύ χαμηλούς βαθμούς, επειδή οι γονείς τους έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταβάλουν τα δίδακτρα. Η ελάχιστη βάση εισαγωγής (που πρέπει να έχουν ξεπεράσει όσοι ενδιαφέρονται για τα μη κρατικά ΑΕΙ) είναι ένας πολύ χαμηλός πήχυς για σχολές όπως η Νομική, η Ιατρική, η Πληροφορική. Ενδεικτικά το 2023 η ΕΒΕ διαμορφώθηκε στα 7.180 μόρια, αλλά η βάση εισαγωγής στην Ιατρική Αθηνών ήταν 19.000 μόρια, τη Νομική Αθηνών 18.125 μόρια, στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς και Μηχανικούς Υπολογιστών ΕΜΠ 18.820 μόρια, στην Ψυχολογία Παντείου 17.520 μόρια, τη Διοικητική Επιστήμη και Τεχνολογία ΟΠΑ 18.350 μόρια, την Πληροφορική ΟΠΑ 17.670 μόρια.
Πρόκληση είναι και η τήρηση του νομοθετικού πλαισίου από τα μη κρατικά ΑΕΙ. Με βάση τον νόμο (από χθες), η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) είναι το «μάτι» του κράτους στα δημόσια και τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Ζητούμενα είναι η τήρηση των όρων λειτουργίας από τα μη κρατικά ΑΕΙ και η αυστηρή αξιολόγηση όλων των ιδρυμάτων, κρατικών και μη κρατικών. Γι’ αυτόν τον σκοπό η ΕΘΑΑΕ πρέπει να ενισχυθεί με τους απαιτούμενους πόρους και προσωπικό υψηλών προσόντων. Τέλος, η πορεία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί και από το ΣτΕ. Οπως περιέγραψε χθες στην «Κ» συνταγματολόγος, η χορήγηση της πρώτης άδειας λειτουργίας στην Ελλάδα ενός μη κρατικού ΑΕΙ, ως διοικητική πράξη, θα προσβληθεί στο
Στοίχημα είναι η προσέλκυση αποφοίτων λυκείου καλού επιπέδου – Επιχείρημα όσων αντιδρούν είναι ότι στα μη κρατικά ΑΕΙ θα εισαχθούν απόφοιτοι με πολύ χαμηλούς βαθμούς.
Η χορήγηση της πρώτης άδειας λειτουργίας στην Ελλάδα ενός μη κρατικού ΑΕΙ, ως διοικητική πράξη, θα προσβληθεί στο ΣτΕ από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον.
Συμβούλιο της Επικρατείας από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον. Ο προσφεύγων θα ζητήσει την ακύρωση της άδειας - διοικητικής πράξης υποστηρίζοντας ότι βασίζεται σε νόμο που παραβιάζει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Μάλιστα εκτιμάται ότι λόγω της κρισιμότητάς της η υπόθεση θα κριθεί από την ολομέλεια. Δεν αποκλείεται μάλιστα να φθάσει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, η υπόθεση μπορεί να ολοκληρωθεί το νωρίτερο σε ένα χρόνο και είναι πιθανό τότε να συμπέσει με τη συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16.