Συμβόλαιο του Βύρωνα με την αιωνιότητα

Κύριε διευθυντά

Εξαιρετικά ενδιαφέρον το εκτενές κείμενο του εκλεκτού συνεργάτη σας Σάκη Ιωαννίδη στο φύλλο της έγκριτης εφημερίδας σας (Κυριακή 3/3/2024), στις στήλες «Τέχνες και Γράμματα», με τίτλο «Ενας ινφλουένσερ(!) του 19ου αιώνα», για τα 200 χρόνια από τον θάνατο του Λόρδου Βύρωνα, στο Μεσολόγγι, και με τη θαυμάσια απεικόνιση της άφιξής του στην ιερά πόλη, το 1824, από τον ζωγράφο Θεόδωρο Βρυζάκη. Με αφορμή την οργάνωση ημερίδας στο Λονδίνο, στις 19/3, από τον Αγγλοελληνικό Σύνδεσμο, ο συντάκτης παραθέτει κριτικές απόψεις των ομιλητών για την προσωπικότητα του Βύρωνα, τον οποίο οι Μεσολογγίτες για την προσφορά του, υλική και ηθική, είχαν ανακηρύξει επίτιμο πολίτη.

Στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου ο Βύρων, περιφρονώντας δόξα και τιμές, θαυματούργησε ως νέος Τυρταίος, και με τον θάνατό του, σε ηλικία 36 ετών, υπέγραψε το συμβόλαιό του με την αιωνιότητα. Μια χορεία Νεοελλήνων ποιητών (Σολωμός, Παλαμάς, Καρυωτάκης και Βαγενάς αναφέρονται με τις αμφισημίες τους από τον Ν. Ρικς, καθηγητή Ελληνικών και Λογοτεχνίας στο King's College) εμπνεύστηκαν από τη ζωή και το έργο του: Ανδρ. Κάλβος, Αλ. Σούτσος, Αχ. Παράσχος, Ι. Πολέμης, Μιλτ. Μαλακάσης, Σωτ. Σκίπης, Ι. Γρυπάρης, Ι. Βλαχογιάννης, Μαρ. Σιγούρος. Ο ποιητής και ακαδημαϊκός Γεώργιος Δροσίνης, μεσολογγίτικης καταγωγής, γράφει στην «Πύρινη ρομφαία» (1921), ποιητική συλλογή με επικό και εθνικό περιεχόμενο, το εκπληκτικό σονέτο «Ο θάνατος του Μπάιρον», ποίημα συμβολικό, με λυρική πνοή, που μας μεταφέρει στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, προβάλλοντας αλληγορικά, με τη Λευτεριά, τη μορφή του Βύρωνα που άφησε την τελευταία του πνοή στην ιερά πόλη:

...Στης λιμνοθάλασσας τ' ακρόνερα τα σάπια

Τι ήρθες ζητώντας, λευκέ Κύκνε του Βοριά;

Τον Κύκνο κοσμοπλανευτή πλάνεψε κάποια

Της λιμνοθάλασσας νεράιδα, η Λευτεριά...

Αρχικός τίτλος του ποιήματος ήταν «Ο θάνατος του Κύκνου», που παραπέμπει, όπως και η προσφώνηση «Κύκνε του Βοριά», στην επικολυρική σύνθεση «Δον Ζουάν», στην τελευταία στροφή με την εξαίρετη μετάφραση του Αργύρη Εφταλιώτη:

Στου Σουνίου θα καθίσω το μαρμάρινο βράχο... Κι εκεί απάνω σαν κύκνος με τραγούδι ας πεθάνω...

Τον τέταρτο στίχο είχε υπόψη του ο Δροσίνης όταν έγραψε το ομώνυμο ποίημα που παραπέμπει στη «Λίμνη των κύκνων» του κορυφαίου Ρώσου συνθέτη Τσαϊκόφσκι (1840-1893) και οι εικόνες του θυμίζουν έντονα τη Φεγγαροντυμένη, τη γυναικεία οπτασία στον «Κρητικό» του Δ. Σολωμού. Για τον κορυφαίο Αγγλο φιλέλληνα ο Δροσίνης κάνει λόγο κατ' επανάληψη στα «Σκόρπια φύλλα της ζωής μου». Συγκεκριμένα, αναφέρεται στο ποίημά του «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ», στον γύψινο ανδριάντα του, προορισμένο, με το καλλιτεχνικό του υπόβαθρο, για το Ηρώον του Μεσολογγίου, για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας στο Μεσολόγγι, όπου παρέστη και ο ίδιος, και για τον τοίχο του Συλλόγου που ήταν καλυμμένος με μεγάλες καλλιτεχνικές φωτογραφίες διακεκριμένων Αγγλων ποιητών, από τον Σαίξπηρ έως τον Μπάιρον.

Το 1924, με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τον θάνατό του, κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Ι. Ν. Σιδέρη ένα βιβλίο με τίτλο «Ελλάς και Βύρων» (1824-1924). Την ίδια περίοδο ο συνοικισμός ΝΑ των Αθηνών, με Μικρασιάτες πρόσφυγες, πήρε το όνομά του, ενώ στον κήπο του Ζαππείου στήθηκε γλυπτική σύνθεση του Γάλλου καλλιτέχνη Σαπί (Chapu, 1833-1895), με τον τίτλο «Η Ελλάς στεφανώνει τον Βύρωνα».

ΆΝΆΣΤΆΣΙΟΣ ΆΓΓ. ΣΤΕΦΟΣ, Δ.Φ. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»