Στις ανηφοριές του Λόφου του Στρέφη
Οι περίπατοι στις ανηφοριές γύρω από τον Λόφο του Στρέφη σε τρέφουν με αισθήματα και σκέψεις. Είχα διάθεση να αυτοσχεδιάσω και γι' αυτό άρχισα από την Εμμανουήλ Μπενάκη, λίγο πριν από την Καλλιδρομίου, εκεί που νιώθεις πως η Αθήνα έχει πλέον δώσει όλα της τα βαθιά κοιτάσματα. Είναι η Αθήνα σε στρώσεις επάλληλες, υπογείως και υπεργείως, σε μια διάσταση πέραν του πραγματικού χρόνου.
Είχα πάρει να ανεβαίνω την Εμμανουήλ Μπενάκη. Αριστερά είχα τον Λόφο, καταπράσινο, με δέντρα και χλωρά πράσινα χόρτα της αττικής γης. Δεξιά μου είχα τις πολυκατοικίες, ψηλές και πυκνές και γερασμένες με διαφυγές στα στενά της Νεάπολης που ξεκινούσαν από κάτω και έφταναν εκεί ψηλά και άνοιγαν σαν ευπρόσδεκτες χαραμάδες φωτός. Ηταν οδοί που άκουγαν σε ονόματα ριζωμένα στέρεα και βαθιά στη μυθολογία της συνοικιακής Αθήνας: Πετσόβου, Σμολένσκι, Ισαύρων, Τσιμισκή... Μακροβούτι σε σκοτεινά νερά της λήθης. Ανοιγμα στο τώρα που αναβόσβηνε σε κλάσματα δευτερολέπτων.
Ομως, όσο περπατάει ο διαβάτης, ο φιλοπερίεργος, σε αυτές τις ανηφοριές (γνωρίζοντας πως η επιστροφή θα είναι μια ευχάριστη κατηφοριά), βλέπει πράγματα που δεν είχε σκεφτεί ώς τότε: σκαλώνει το βλέμμα όχι μόνο στις γραφικότητες (και έχει πολλές μπλε και πράσινες εξώθυρες που βγαίνουν στα σκαλάκια, τα ποτισμένα υγρασία με αστικά βρύα, αποικίες χλωροφύλλης σε γερασμένα τσιμέντα), αλλά και στα μέτωπα των ψηλών πολυκατοικιών.
Πώς χτίστηκαν αυτά τα ψηλά κτίρια σε ένα τόσο εύθραυστο οικοσύστημα, φυσικό και αστικό, της Αθήνας; Και είναι πολυκατοικίες, που προκαλούν τη σκέψη, γιατί κάποιες από αυτές είναι ενδιαφέροντα πειράματα εκείνου του ξεχασμένου μοντερνισμού του 1966-1973, μιας εποχής, που έχτιζε και σχεδίαζε με άλλο πνεύμα. Ατελείωτα μπαλκόνια και βαρείς, συχνά καταθλιπτικοί όγκοι αφήνουν περιθώριο για ανοίγματα με παλιά σπίτια, κάποια από αυτά ερειπωμένα και ανοιχτά σε βλέμματα και παρείσακτους.
Αυτό το μείγμα, άνοιγε τον βηματισμό μου καθώς πρόβαλλε διαρκώς ένα στοιχείο απρόβλεπτου συναπαντήματος. Η επιβεβαίωση, μπροστά στα μάτια μου, για την άδοξη κατακρήμνιση των πολυκατοικιών του '70 από μια ακμή νεωτερικής διαβίωσης σε ένα βάραθρο απαξίωσης, ήταν μια συνθήκη περίπλοκη. Τα γερασμένα τσιμέντα, οι άλλοτε μοντέρνες είσοδοι, σήμερα πύλες σκότους και βανδαλισμού, έδιναν αυτή τη νότα μιας περασμένης εποχής. Ο 20ός αιώνας φάνταζε ως δεινόσαυρος. Αναπόφευκτα, η θέα των μικρών σπιτιών, των διπλοκατοικιών και των απρόσμενων νησίδων ομορφιάς και ταπεινής κλίμακας, είχε ένα ρόλο θεραπευτικό. Στην Εμμανουήλ Μπενάκη 132, το παλιό σπίτι με τα τοξωτά παράθυρα στο ισόγειο έχει λεηλατηθεί. Από τη μισάνοιχτη πόρτα (ξύλινη με ξυλόγλυπτο στεφανάκι σε οβάλ πλαίσιο) φαίνεται η χορταριασμένη αυλή και η πλαϊνή είσοδος. Λίγο πιο κάτω, εκεί όπου η Εμμανουήλ Μπενάκη φτάνει τη Φραντζή, ένα αθηναϊκό θέαμα στα αριστερά ελκύει το βλέμμα. Εξώθυρες, μπαλκόνια, σκαλάκια και γλάστρες, σε ύφος 1925-30.
Η διαδρομή ήταν απλή. Εμμανουήλ Μπενάκη ώς επάνω, με στάσεις σε κάθε πάροδο, έφτανε ώς εκεί. Και μετά στη συμβολή με τη Βασιλείου Βουλγαροκτόνου, τα βήματα στρίβουν δεξιά. Αριστερά, γνέφεις σε μια όμορφη βεντάλια προσόψεων του Μεσοπολέμου, εποχή από 1920 ώς 1935. Και δεξιά, στη Βουλγαροκτόνου 55, συναντάς ένα από τα πιο αισθαντικά ερείπια της γειτονιάς. Ο αριθμός 55 είναι ο αυθεντικός, ηλικίας 95 ετών τουλάχιστον. Η εξώθυρα, κομψοτέχνημα. Το σύνολο καταρρέει. Και όμως, σε αυτό το σπίτι (που απέναντι έχει σκάμμα εν αναμονή νέας πολυκατοικίας) συναιρούνται ιστορίες αθηναϊκού αστικού πολιτισμού. Μετά στην Πουλχερίας, αριστερά στην Ειρήνης Αθηναίας και μετά, σε εκείνο το κομμάτι της Φραντζή που θυμίζει μια μικρή πόλη, τρυφερή και παλαιωμένη. Εκεί, μπορεί κανείς να σταθεί και να αγναντέψει.