Ολοι δικοί μας είμαστε...

Ηεπιτυχία της ελεύθερης αγοράς οφείλεται στον ευεργετικό για όλους ανταγωνισμό. Δημιουργούνται αντιτιθέμενα συμφέροντα των καταναλωτών (να αγοράσουν όσο πιο φθηνά γίνεται) με εκείνα των πωλητών (να πουλήσουν όσο πιο ακριβά μπορούν) έτσι ώστε, όπως έγραψε ο Ανταμ Σμιθ, κάθε άτομο προσπαθώντας να μεγιστοποιήσει το προσωπικό του όφελος «αναγκαστικά μοχθεί ώστε να καταστήσει τα ετήσια έσοδα της κοινωνίας όσο μεγαλύτερα γίνεται».

Στην πολιτική τα αντιτιθέμενα συμφέροντα δεν είναι αυτοφυή και γι' αυτό φτιάξαμε τη διάκριση των εξουσιών. Κανονικώς η εκτελεστική, η νομοθετική, η δικαστική εξουσία θα πρέπει να «αλληλοϋποβλέπονται», σε σημείο που θα έκαναν τους ψύχραιμους παρατηρητές να δυσανασχετούν από την

υπερβολή του ανταγωνισμού τους. Οφείλουν να έχουν τη σχέση του σκύλου με τη γάτα. Νομοθετική και δικαστική εξουσία έπρεπε να είναι κέρβεροι –έστω για λόγους γοήτρου– απέναντι στην πιο ισχυρή εκτελεστική. Δεν θα άφηναν τίποτε να πέσει κάτω. Ακόμη και με αποχρώσες ενδείξεις θα έπιαναν από το αυτί την εκτελεστική, για να εξηγήσει πώς γίνεται μια σύμβαση για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων να πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή και να μη φταίει ουδείς απ' όσους την ανέβαλαν.

Η πλειοψηφία της εξεταστικής επιτροπής για τα Τέμπη αποφάσισε ότι για τον χαμό 57 νέων ανθρώπων φταίει η κακιά στιγμή,

που στη γλώσσα της συγκάλυψης λέγεται «συστημική αποτυχία». Φταίει ο σταθμάρχης που πάτησε λάθος κουμπί. Φταίει η εταιρεία διαχείρισης των σιδηροδρόμων που δεν προειδοποίησε ότι θα γίνει το μεγάλο κακό και όχι ο υπουργός που –μόλις δέκα μέρες πριν από το δυστύχημα– έλεγε στη Βουλή «Είναι ντροπή και ντρέπομαι, που θέτετε θέματα ασφαλείας (των σιδηροδρόμων). Θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως. Είναι ντροπή. Διασφαλίζουμε την ασφάλεια. Είστε αδιάβαστος, δυστυχώς όπως πολλοί συνάδερφοι σας» (Κώστας Αχ. Καραμανλής, Βουλή 20.2.2023).

Το πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν υφίσταται αυτός ο καθοριστικός για τη διαφάνεια ανταγωνισμός των εξουσιών. Αντιθέτως, ο πρωθυπουργός είναι αφέντης, όχι μόνο της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά και των άλλων δύο είτε διά της υπουργοποίησης βουλευτών (ή της ελπίδας γι' αυτό), είτε διά του διορισμού της ηγεσίας της Δικαιοσύνης. «Η επιτροπή μας είναι και κάπως γουρλίδικη. Δύο πολύ καλοί και άξιοι συνάδελφοί μας υπουργοποιήθηκαν», είπε ο κ. Δημήτρης Μαρκόπουλος, πρόεδρος της Επιτροπής που υποτίθεται ότι ελέγχει ως... κέρβερος τα πεπραγμένα και τις παραλείψεις της εκτελεστικής εξουσίας στη θλιβερή αυτή υπόθεση.

Με άλλα λόγια, όπως τραγούδησε και ο Νίκος Παπάζογλου, «Ολοι δικοί μας είμαστε (...) Μα δε σου δίνω γκαραντί ποιοι οι καλοί και ποιοι οι κακοί».