Η αγελαία συμπεριφορά

Δεν έχω αντίρρηση πως το έγκληµα στον Κολωνό είναι ειδεχθές. Μπορεί να µην υπήρξαν πτώµατα, όµως το δωδεκάχρονο κορίτσι το οποίο το εκµεταλλεύθηκαν σεξουαλικά κατά συρροήν είναι ψυχικά νεκρό. Η ίδια δεν έχει δυνατότητα αντίδρασης. Υφίσταται τη µοίρα της. Οφείλουµε να παραδεχθούµε ότι στη περίπτωση και η Αστυνοµία και η ∆ικαιοσύνη έδειξαν τα πρέποντα αντανακλαστικά. Παραπέµφθηκαν να δικαστούν όλοι όσοι ενέχονται στην κακοποίησή της. Η δίκη έγινε κεκλεισµένων των θυρών για να προστατευθεί το θύµα. Και όλα κύλησαν οµαλά ώσπου ήρθε η αγόρευση της εισαγγελέως. Εκείνη που ξέρει και την παραµικρή λεπτοµέρεια της υπόθεσης θεώρησε ότι δεν µπορεί να καταδικασθεί ο ενορχηστρωτής Ηλίας Μίχος για βιασµό και µαστροπεία. Τον θεωρεί ένοχο για τα υπόλοιπα αδικήµατα, τα οποία, αν καταδικασθεί, επισύρουν βαριές ποινές. ∆εν τον αθωώνει, ούτε η πρόταση της εισαγγελέως ισοδυναµεί µε απόφαση του δικαστηρίου. Oµως η αγόρευση της εισαγγελέως ήταν αρκετή για να διεγείρει το «κοινό περί δικαίου αίσθηµα» – ευφηµισµός που περιγράφει οµάδες συµπολιτών µας οι οποίες προθυµοποιούνται να κινητοποιηθούν για να θεραπεύσουν φωνάζοντας πάσα κοινωνική νόσο. Λυπάµαι, αλλά αν νοµίζουν όλοι αυτοί ότι εκπροσωπούν το «κοινό περί δικαίου αίσθηµα» µάλλον έχουν µεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους. Θα µου πείτε βρήκαν και ντουντούκες στη Βουλή όπου µεταφέρθηκε το ζήτηµα από την αντιπολίτευση κατηγορώντας την κυβέρνηση.

Το ουσιώδες τώρα. Πέρα από τη συγκεκριµένη υπόθεση αναδεικνύεται η ευκολία µε την οποία διαµορφώνεται η αγελαία συµπεριφορά. Η αγέλη παρέχει ασφάλεια. Το δίκαιο και το άδικο δεν υπόκεινται σε ορθολογική επεξεργασία. Η αγέλη έχει πάντα δίκιο, είτε όταν θέλει να επηρεάσει την απόφαση ενός δικαστηρίου, είτε όταν θέλει να τα κάψει, όπως έγινε προχθές στου Ζωγράφου. Οταν µια κοινωνία ολόκληρη παραδίδεται στη συµπεριφορά της αγέλης το λέµε φασισµό. Οταν µια κοινωνία παράγει, σαν καρκινικά κύτταρα, µικρούς αγελαίους θυλάκους, τότε πώς το λέµε; Από τις οµάδες των ανηλίκων που τροµοκρατούν συµµαθητές τους έως τις οµάδες που προσπαθούν να τροµοκρατήσουν ενόρκους και δικαστές υπάρχει ένας κοινός παρονοµαστής. Η νοοτροπία και η συµπεριφορά της αγέλης, η οποία καταργεί τη δυνατότητα ατοµικής σκέψης και παράγει αυτοµατισµούς τους οποίους αν τους δεις από απόσταση σου φαίνονται τροµακτικοί. Αν ρωτήσεις κάποιους από δαύτους πώς βλέπουν όσους λιθοβολούν µοιχαλίδες στο Ιράν ή ταινίες του Χόλιγουντ όπου λιντσάρονται οι µαύροι από το «κοινό περί δικαίου αίσθηµα» τι θα πουν; Υποθέτω: άλλο αυτοί κι άλλο εµείς. Η ευκολία ένταξης στην αγελαία συµπεριφορά οφείλεται στον φόβο που προκαλεί η ευθύνη της ατοµικής σκέψης.