Ομηρος του Νετανιάχου και ο Μπάιντεν
Η γλώσσα του Αμερικανού προέδρου κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού είναι σκληρή. Δεν έχει όμως προχωρήσει σε πραγματικές κυρώσεις κατά του Τελ Αβίβ. Μπορεί να αλλάξει αυτό όσο μεγαλώνει το εκλογικό κόστος για τους Δημοκρατικούς εξαιτίας της Γάζας;
Ο Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε τον εαυτό του το 2020 «μεταβατικό» πρόεδρο, αναγνωρίζοντας ότι ανήκει σε παλαιότερη γενιά του Δημοκρατικού Κόμματος, με μία κοσμοθεωρία που δεν συμβαδίζει πάντα με αυτήν των νεότερων προοδευτικών. Εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές εκείνης της χρονιάς, το χαρακτηριστικό αυτό ήταν ένα πλεονέκτημα: ήταν πολύ πιο δύσκολο για τους Ρεπουμπλικανούς να τον παρουσιάσουν ως έναν ριζοσπαστικό αριστερό που θα ωθούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες προς τον woke σοσιαλισμό.
Τους τελευταίους μήνες, το χάσμα των γενεών αυτών στις τάξεις των Δημοκρατικών έχει γίνει ιδιαίτερα αισθητό στο θέμα του Παλαιστινιακού – με δυνητικά ολέθριες συνέπειες για τον Αμερικανό πρόεδρο. Στελέχη της κυβέρνησης, νομοθέτες και απλοί ψηφοφόροι έχουν αγανακτήσει με την απροθυμία του Μπάιντεν να έλθει σε ρήξη με τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
Παρά τον τεράστιο αριθμό των νεκρών αμάχων στη Γάζα (συχνά από βόμβες αμερικανικής κατασκευής), παρά την ασφυξία που έχει επιβάλει το Ισραήλ στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, δημιουργώντας συνθήκες λιμού, παρά την επίμονη δημόσια απόρριψη εκ μέρους του Ισραηλινού πρωθυπουργού της λύσης των δύο κρατών και την εντατικοποίηση της κατοχής στη Δυτική Οχθη (συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης νέων εποικισμών και της παροχής όπλων σε πολιτοφυλακές εποίκων), ο Λευκός Οίκος έχει περιοριστεί σε νουθεσίες. Η παροχή εξοπλισμών συνεχίζεται και οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένως μπλοκάρει ψηφίσματα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υπέρ της κατάπαυσης του πυρός.
Τις τελευταίες μέρες, ωστόσο, η υπομονή του Μπάιντεν με τον Ισραηλινό ηγέτη δείχνει ότι έχει αρχίσει να εξαντλείται. Το περασμένο Σάββατο, μιλώντας στο MSNBC, o Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι ο Νετανιάχου «κάνει ζημιά στο Ισραήλ αντί να το βοηθάει» με τον τρόπο με τον οποίο διεξάγει τις επιχειρήσεις στη Γάζα. «Είναι αντίθετο με τις αρχές του Ισραήλ και θεωρώ ότι είναι μεγάλο σφάλμα», τόνισε ο Μπάιντεν, επαναλαμβάνοντας τη στήριξή του για άμεση κατάπαυση του πυρός. «Εχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί το Ισραήλ, έχει το δικαίωμα να συνεχίσει να κυνηγάει τη Χαμάς, αλλά πρέπει, πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στις αθώες ζωές που χάνονται εξαιτίας των ενεργειών που λαμβάνονται», είπε για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό.
Καρφί σε ζωντανή σύνδεση
Η συνέντευξη μεταδόθηκε δύο μέρες μετά την ομιλία του Μπάιντεν για την Κατάσταση του Εθνους. Μετά το τέλος της ομιλίας, σε πηγαδάκι με τον Δημοκρατικό γερουσιαστή του Κολοράντο Μάικλ Μπένετ και τον Αντονι Μπλίνκεν, ο Μπάιντεν
ακούγεται να λέει ότι είπε στον Νετανιάχου ότι πλησιάζει η ώρα της αλήθειας μεταξύ τους («come to Jesus» στο πρωτότυπο). Οταν μάλιστα συνεργάτης του τον προειδοποιεί ότι το σχόλιό του έχει καταγραφεί από τις κάμερες, ο Μπάιντεν δείχνει ικανοποιημένος, σαν να το έκανε εσκεμμένα.
Ο Νετανιάχου δεν άργησε να απαντήσει στη συνέντευξη Μπάιντεν. Μιλώντας την επόμενη ημέρα στο Politico, είπε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει «άδικο» ότι η στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα κάνει ζημιά στο Ισραήλ και πρόσθεσε ότι η πολιτική του έχει την υποστήριξη της «συντριπτικής πλειοψηφίας» των Ισραηλινών.
Εκτοτε υπήρξε περαιτέρω κλιμάκωση της κόντρας. Τη Δευτέρα δημοσιεύθηκε ανάλυση του Εθνικού Γραφείου Πληροφοριών των ΗΠΑ στην οποία αναφέρεται
ότι «η βιωσιμότητα του Νετανιάχου ως ηγέτη αλλά και του κυβερνητικού του συνασπισμού, που αποτελείται από ακροδεξιά και υπερ-ορθόδοξα κόμματα που προωθούν σκληροπυρηνικές πολιτικές στο Παλαιστινιακό και σε θέματα ασφαλείας, μπορεί να κινδυνεύει». Οι συντάκτες της ανάλυσης –που δεν είναι διόλου
σύνηθες να δημοσιεύεται– προβλέπουν μεγάλες διαδηλώσεις τις επόμενες εβδομάδες υπέρ της παραίτησης Νετανιάχου και της διεξαγωγής εκλογών.
Την Τρίτη, η κυβέρνηση Νετανιάχου, μέσω ενός ανώνυμου «υψηλόβαθμου Ισραηλινού αξιωματούχου», απάντησε ότι «τον πρωθυπουργό του Ισραήλ τον εκλέγουν οι πολίτες του Ισραήλ και κανείς άλλος». Η ίδια πηγή πρόσθεσε ότι το Ισραήλ «δεν είναι ένα κράτος υποτελές στις ΗΠΑ» και ότι «προσδοκούμε από τους φίλους να δρουν για την ανατροπή του τρομοκρατικού καθεστώτος της Χαμάς, όχι της εκλεγμένης κυβέρνησης του Ισραήλ». Το μήνυμα δεν ελήφθη: δύο μέρες αργότερα ο επικεφαλής της Δημοκρατικής πλειοψηφίας στη Γερουσία των ΗΠΑ, ο εβραϊκής καταγωγής Τσακ Σούμερ, κατακεραύνωσε την κυβέρνηση Νετανιάχου ως «εγκλωβισμένη στο παρελθόν» και τάχθηκε υπέρ της διεξαγωγής πρόωρων εκλογών στο Ισραήλ.
Οι μοχλοί πίεσης
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο Μπάιντεν είναι διατεθειμένος να πάει πέρα από την κριτική και να χρησιμοποιήσει τους σημαντικούς μοχλούς πίεσης που διαθέτει η Ουάσιγκτον έναντι του Τελ Αβίβ. Με τις ροές ανθρωπιστικής βοήθειας από εδάφους να παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες εξαιτίας των ισραηλινών ελέγχων, οι ΗΠΑ έχουν ήδη οδηγηθεί στο ασυνήθιστο –και αναποτελεσματικό– βήμα της αποστολής βοήθειας από αέρος.
Παράλληλα, στη συνέντευξη στο MSNBC, ο Μπάιντεν είπε ότι θεωρεί «κόκκινη γραμμή» την πιθανή επιχείρηση του ισραηλινού στρατού στην πόλη της Ράφα, όπου έχουν βρει καταφύγιο περίπου ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι, που έχουν εκτοπιστεί από άλλες περιοχές της Γάζας. Ωστόσο, έσπευσε να προσθέσει ότι δεν θα εγκαταλείψει ποτέ το Ισραήλ, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες αν ο Νετανιάχου προχωρήσει με την επιχείρηση – όπως επιμένει ότι θα κάνει.
Μιλώντας στις 5 Μαρτίου στο podcast του Εζρα Κλάιν των New York Times, ο Ρίτσαρντ Χάας, ομότιμος πρόεδρος του Council on Foreign Relations, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και κατεξοχήν φωνή του κατεστημένου της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, πρότεινε σειρά μέτρων για να υποχρεωθεί το Ισραήλ να αλλάξει στάση. Μεταξύ άλλων, μίλησε για αυστηρούς περιορισμούς στο πού και πώς μπορούν να χρησιμοποιούν οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις αμερικανικά πυρομαχικά, δασμούς σε ισραηλινά προϊόντα που παράγονται στα Κατεχόμενα και αναστολή μέρους της βοήθειας που παρέχουν οι ΗΠΑ στο Ισραήλ.
«Νομίζω ότι ο πρόεδρος, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, είναι απρόθυμος» να κλιμακώσει την πίεση προς το Τελ Αβίβ, σημείωσε ο Χάας. Απέδωσε τη στάση αυτή στη γενιά των Αμερικανών πολιτικών, στην οποία ανήκει ο Μπάιντεν, που θυμούνται το Ισραήλ στα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυσή του, ως «Δαυίδ» στην τεταμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Παρά τα σθεναρά φιλοϊσραηλινά του ένστικτα, η ανάγκη του να καταπραΰνει την οργή στην αριστερή πτέρυγα του κόμματός του πριν από τη φθινοπωρινή εκστρατεία για την επανεκλογή του, θα οδηγήσει τελικά τον Μπάιντεν σε σύγκρουση με τον Νετανιάχου. Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν πόσο μετωπική θα είναι – και πώς θα αντιδράσει σε αυτήν η ισραηλινή κοινή γνώμη, αλλά και οι επίδοξοι διάδοχοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ακόμη και εντός του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου.
Στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και απλοί ψηφοφόροι έχουν αγανακτήσει με την απροθυμία του Λευκού Οίκου να κλιμακώσει την πίεση προς την κυβέρνηση του Ισραήλ.